توسعه صادرات در فضای پسابرجام جزو برنامه‌های بسیاری از شرکت‌ها و مجتمع‌های تولیدی کشور قرار گرفته است اما اینکه چگونه و با چه ابزاری می‌توان صادرات محصولات ایرانی را افزایش داد، موضوعی است که باید مورد بررسی قرار گیرد.
به اعتقاد کارشناسان، بورس کالای ایران به عنوان شرکتی که معاملات کالاهای گوناگون در آن به طور شفاف و با روش‌های نوین صورت می‌گیرد، می‌تواند ابزاری توانمند برای توسعه صادرات کشور باشد. بر این اساس طی گفت‌وگویی کوتاه با حامد سلطانی نژاد، مدیرعامل شرکت بورس کالای ایران از برنامه‌های این شرکت در راستای توسعه صادرات از طریق بورس کالا جویا شدیم.
در مجموع برنامه‌ای که برای توسعه انبارهای بورس کالا در کشور داشتید در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
انبارهای بورس کالا در کشور روز به روز در حال افزایش است و تاکنون 50 انبار را در سطح کشور پذیرش کرده‌ایم. این انبارها استانداردهای بورس کالا را دارا هستند و در حال حاضر بیشتر برای اجرای سیاست قیمت تضمینی محصولات کشاورزی که امسال برای دو محصول ذرت و جو اجرایی شد، استفاده می‌شود. در واقع هر یک از این انبارها به منزله یک تالار عمل می‌کنند، کالا به عنوان سپرده در آنجا می‌ماند و اوراق آن تا زمان تحویل کالا داد و ستد می‌شود.
ایجاد انبارهای بورس کالا در خارج از کشور و صحبت‌هایی که در راستای ایجاد انبار و تالار در عراق و منطقه آزاد اروند شده بود، به کجا رسید؟
در مورد کشورهای خارجی، ما در گام نخست به صادرات محصولات از طریق بورس کالا به کشور عراق فکر می‌کنیم. در این راستا اولین سناریو استفاده از ظرفیت مناطق آزاد برای توسعه صادرات از طریق بورس کالاست و سناریوی کامل‌تر ایجاد بورس و تالار در کشور عراق است که دومی به زمان و طی کردن پروسه قانونی خاص خود نیاز دارد. بر این اساس چند هفته پیش تالار اروند را در منطقه آزاد اروند راه‌اندازی کردیم. اما مهمترین مشکل برای صادرات از این تالار به کشور عراق، بحث آوردن تجار عراقی به ایران است. درواقع برای اینکه بتوانیم آنها را مجاب کنیم که مبادلات تجاری خود را با ایران توسعه دهند باید تسهیلات گمرکی از سوی مسئولان عراق ایجاد شود که در این ارتباط مذاکراتی با مقامات عراقی داشته‌ایم.
می‌توانید به مشکلات موجود برای صادرات به کشور عراق اشاره‌ای داشته باشید؟
یک مساله اساسی در این میان بحث کامیون‌هایی است که بارها را جابه‌جا می‌کنند. در حال حاضر برای فرستادن بار به عراق باید کامیون‌هایی که از ایران بارگیری می‌شوند وقتی به مرز می‌رسند بار را به کامیون عراقی منتقل کنند. برای حل این موضوع باید از سوی مسئولان عراق این نقیصه برطرف شود که کامیون‌هایی که مجوز ترانزیت دارند و در کشورهای دیگر رفت و آمد می‌کنند، بتوانند به عراق نیز وارد شوند. بحث دیگر بیمه شدن کامیون است که برای اینکه بتوانیم معاملات کالا را از طریق تالار اروند انجام دهیم باید محموله‌های کامیون بیمه شوند.
چه اقداماتی لازم است تا تجار و مسئولان عراقی وارد معامله با ایران از طریق تالار اروند شوند؟
2 دغدغه اصلی وجود دارد؛ یکی اینکه عراقی‌ها تاکنون تناوب عرضه را از جانب ایرانی‌ها ندیده‌اند و دیگر اینکه استاندارد مشخصی ندارند و کالا همیشه با یک کیفیت معلوم به عراق صادر نشده است. اگر بتوانیم از طریق تالار اروند نسبت به صادرات کالا به عراق اقدام کنیم اول اینکه عرضه‌کنندگان چون در بورس محصول خود را عرضه می‌کنند موظف به تناوب عرضه خواهند شد و از سوی دیگر باید استانداردهای ملی که از طریق بورس کالا نظارت می‌شود را داشته باشند. بنابراین تنها کاری که باقی می‌ماند جلب اعتماد طرف عراقی خواهد بود.
در حال حاضر محصولات مناسب برای صادرات به عراق، مواد غذایی و فلزات است. عراقی‌ها چون صنایع پایین دستی پتروشیمی توسعه‌یافته‌ای ندارند چندان مواد اولیه پتروشیمی وارد نمی‌کنند. بنابراین در بخش فلزات و مواد غذایی می‌توانیم بازار بسیار خوبی در عراق داشته باشیم و تالار اروند می‌تواند به مکانی مناسب برای گسترش تجارت با این کشور تبدیل شود. لازمه ایجاد چنین بازاری همکاری بخش‌های بازرگانی و تولیدی کشور با تالار اروند است و از سوی دیگر باید با مسئولان عراقی نیز رایزنی‌های لازم برای تسهیل واردات از ایران صورت گیرد.
به تازگی و در آستانه سال جدید میلادی قیمت دلار با افزایش حدود 500 تومانی در بازار آزاد روبه‌رو شد. در گذشته و در زمان دولت قبلی نیز شاهد چنین رشد قیمتی در بازار ارز بوده‌ایم و این انتظار می‌رود که در آینده نیز با ایجاد شوک‌های سیاسی و اقتصادی نرخ دلار دچار نوسان‌های شدید شود.
فکر می‌کنید اگر بازار آتی ارز که بیش از یک سال است مقدمات ایجاد آن در بورس کالا فراهم شده است، راه‌اندازی شده بود، باز هم شاهد چنین نوسان‌هایی در قیمت دلار بودیم؟
فکر می‌کنم جواب سوال منفی باشد. در واقع اگر بازار آتی ارز داشتیم، می‌توانستیم این افزایش قیمت را از بازار نقد به بازار مشتقه آن منتقل کنیم و عملیات بازارگردانی را برای آن انجام دهیم. بورس کالا از مدت‌ها پیش آمادگی راه‌اندازی بازار مشتقه ارزی را دارد اما بانک مرکزی باید مجوز راه‌اندازی این بازار را بدهد. طی آخرین جلسه‌ای که حدود یک سال پیش با مسئولان بانک مرکزی داشتیم ملاحظاتی را برای راه‌اندازی بازار مشتقه ارزی مطرح کردند که یکی از آنها تک نرخی شدن نرخ ارز بود.
به عنوان آخرین سوال بفرمایید که معاملات جو که در بورس کالا در قالب اجرای سیاست قیمت تضمینی به جای خرید تضمینی انجام شد تا چه اندازه موفق بود؟ پیش‌بینی شما در مورد معاملات ذرت چگونه است؟
معاملات جو صد در صد موفقیت‌آمیز بود و در جریان این معاملات 65 هزار کشاورز محصولات خود را که شامل یک میلیون و 200 هزار تن جو دامی می‌شد، فروختند و ما به التفاوت قیمت فروش در بورس کالا با قیمت تضمینی را نیز از سوی دولت دریافت کردند. در مورد معاملات ذرت نیز فکر می‌کنم که تمام محصول ذرت امسال از طریق بورس کالا به فروش رود و تاکنون نیز حدود 100 هزار تن ذرت از این کانال مورد معامله قرار گرفته است.
منبع: پایگاه خبری « عصربازار