در دورانی که توسعه و پیشرفت جوامع رابطه مستقیمی با توان فکری، ایده، عمل و دانش دارد، توانمند سازی اجتماعی بعنوان یکی از نیازهای حیاتی برای دستیابی به اهداف مورد توجه قرار گرفته است.
موضوع توانمندسازی اجتماعی در گذشته نیز با عناوین توسعه درونزا و جذبی و گاه توسعه مشارکتی مطرح شده بود که امروزه با توجه بیشتر به جنبه مشارکتی، در توانمندسازی، مشارکت مردم به منزله اصل عملیاتی و بنیادین تمام برنامه ریزی های توسعه محور مطرح بوده و موضوع اصلی در این جریان نقش بی بدیل مردم در تحقق اهداف است.
توانمندسازی در واقع مشارکت همه اقشار جامعه در سرنوشت خود است. راهبرد اصلی این مدل، اعتقاد به مردم است و اعتقاد به اینکه مسائل می توانند به بهترین شکل ممکن بدست مردمی که با آن مسائل به طور روزانه زندگی می کنند و به عبارتی گروه های ذینفع حل شود.
امروزه کشورهای توسعه یافته بیش از پیش به نقش نیروی انسانی و توان عملیاتی آن اهمیت می دهند؛ چراکه نیروی انسانی موتور محرکه هرجامعه و سرمایه های اصلی برای توسعه هستند.
مدیر امور اجتماعی سازمان منطقه آزاد ارس معتقد است، رشد زیر ساخت ها نیاز به منابع مالی نیازمند است و رشد اقتصادی نیاز به سرمایه گذاری دارد و توسعه فضای کسب و کار مشروط به اجرای قوانین و مقررات موثر و استفاده از پتانسیل ها و مزیت ها و مدیریت اصولی فرآیندهاست، قطعا ثروت، دانش و تکنولوژی در توسعه جوامع نقش بسزایی دارد اما نباید از زیرساخت های معنوی و اساسی جامعه که نقش زیربنایی برای ظهور توسعه دارد غافل شد.
محمد صادق نافذی می گوید: شاید یکی از دلایل توفیق کم در فرآیند توسعه عدم سرمایه گذاری واقعی در ثروت های انسانی جامعه است. با نگاهی به جامعه می توان دلایل بیشماری از عدم توسعه یافتگی دید که می توان به آموزش سنتی با دبیران و شیوه های تدریس منسوخ شده و سنتی، کمرنگ و کم محتوایی امر مهم پرورش در مدارس، کیفیت آموزشی پایین در اکثر دانشگاه ها، سرخوردگی و ناامیدی جوانان و حتی نوجوانان و نگرانی از آینده، دانش و مهارت اندک خانواده ها در تربیت کودک و نوجوان، مطالعه اندک و عدم استقبال از کتاب، ترجیح دادن منافع شخصی کوتاه مدت به منافع همگانی بلند مدت، عدم توانایی در مواجهه با تکنولوژی های نوظهور ارتباطی ازجمله ماهواره و شبکه های اجتماعی، تحرک پایین جسمی و مشکلات مرتبط با سلامت، توانایی اندک در مدیریت زمان، کنترل استرس، مهارت های ارتباطی، حل مسئله و خلاقیت و موارد دیگر اشاره کرد.
وی می افزاید: واضح است که تغییر بدون آگاهی و آموزش مستمر و عملی نمودن آموخته ها میسر نخواهد بود؛ منطقه آزاد ارس با امعان نظر به این مهم و با حمایت مدیریت عالی و کمک های مدیران ارشد، برنامه جامع توانمند سازی جامعه محلی را آغاز نموده است.
نافذی در رابطه با برنامه توانمند سازی جامعه محلی در ارس می گوید: طراحی این برنامه به همت معاونت فرهنگی اجتماعی و گردشگری و در قالب چندین برنامه همسو و هدفدار از سه ماه پیش کلید خورده و در حال اجرا می باشد. برگزاری کارگاه های آموزشی سبک زندگی و فرزند پروری برای خانواده ها، برگزاری مجموعه دوره های آموزشی مهارت های زندگی و اجتماعی و ارتباطی برای دانش آموزان، برگزاری نمایشگاه های آگاهی از آسیب های اجتماعی و اعتیاد، تهیه مجموعه کتاب های پیشگیری از آسیب های اجتماعی در کودکان و نوجوانان، کارگاه های آموزشی موفقیت برگزار شده است.
وی برگزاری کارگاه های کارآفرینی و مهارت های کسب و کار برای دانشجویان و فارغ التحصیلان و افراد جویای کار، برگزاری دوره های ایمنی در محل کارگاه ها و کارخانه ها و ارائه خدمات مشاوره در حوزه های روانشناسی و تربیتی، مشاوره تحصیلی، مشاوره حقوقی، مشاوره ایجاد و توسعه کسب و کار و ده ها عنوان برنامه هدفمند دیگر از اهم برنامه های مدیریت اجتماعی معاونت فرهنگی اجتماعی و گردشگری است که در تحقق امر بستر سازی فرآیند توسعه در حال انجام است.
آنچه مبرهن است نقش غیرقابل انکار نیروی انسانی در پیشبرد هرنوع هدف و برنامه تدوین شده است و این مهم در مناطق در حال توسعه اقتصادی بیش از هر جامعه دیگری حایز اهمیت است.
مناطق آزاد در ایران با هدف الگوسازی برنامه و استراتژی های توسعه برای سرزمین اصلی و با رویکرد اقتصادی راه اندازی شده اند. قطعا یکی از نیازهای اساسی جامعه در حال توسعه توان رویارویی با تحولات اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی است.
همزمان با توسعه فعالیت های اقتصادی و عمرانی، مدیریت امور اجتماعی سازمان منطقه آزاد ارس نیز اقدام های زیربنایی لازم را با هدف مشارکت مردم در سیاست های توسعه ای و افزایش شتاب در دسترسی به اهداف و برنامه ها انجام می دهد.
داود جاهدی