مشکلات بزرگترین منطقه آزاد ایران

سازمان منطقه آزاد تجاری و صنعتی ماکو که شامل ماکو، بازرگان، شوط و پلدشت است، از مهرماه سال 90 به عنوان منطقه آزاد تجاری و صنعتی معرفی شده و دارای 5 هزار کیلومتر مساحت است و به لحاظ وسعت بزرگترین منطقه آزاد در ایران و دومین در سطح بین‌المللی محسوب می‌شود. این منطقه با دالان ورودی ترکیه از مرز بازرگان در ارتباط است که سالانه حدود 17 میلیارد دلار تجارت از طریق واردات، صادرات و ترانزیت به سایر کشورها انجام می‌شود.همچنین این منطقه با جمهوری خودمختارنخجوان نیز 140 کیلومتر مرز مشترک دارد که شهرستان پلدشت نزدیکترین شهر آذربایجان غربی به نخستین شهر این جمهوری خودمختاراست که البته تاکنون از ظرفیت‌ها و ارتباط‌های موجود با نخجوان بخوبی استفاده نشده است.

مسائل و مشکلات
بازارچه مرزی این منطقه با تلاش زیادی راه‌اندازی شده، اما به‌دلیل نبود رقابت و زیرساخت در آن، هنوز از جایگاه مطلوبی برخوردار نیست. صف‌ کامیون‌ها در گمرک مرزی این منطقه به‌دلیل مشکلاتی که از طرف ترکیه ایجاد شده، هرازگاهی مشاهده می شود. از طرفی، به‌دلیل کمبود
 زیر ساخت‌هایی چون فرودگاه و هتل در این منطقه، گردشگران با مشکلاتی مواجه هستند که رفع آنها برنامه ریزی و اقدام مؤثر می خواهد.

جذب سرمایه گذار
«حسین فروزان» مدیرعامل سازمان منطقه آزاد تجاری و صنعتی ماکو در جریان این سفر با خبرنگار «ایران» به گفت‌و‌گو نشست و از مسائل و مشکلات این منطقه گفت.
وی گفت: منطقه آزاد ماکو سرزمینی بکر برای سرمایه گذاری است که زمینه حضور سرمایه گذاران داخلی و هم خارجی را برای سرمایه گذاری فراهم می‌کند. در خصوص جذب سرمایه گذاری اقدام هایی در این منطقه انجام شده و نتایج خوبی نیز داشته است. 

حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی، تهیه بروشور به زبان‌های انگلیسی، ترکی استانبولی و آذری، برگزاری نشست با سرمایه گذاران، دعوت و پذیرش هیأت‌های سرمایه گذاری خارجی و تشکیل بانک اطلاعاتی سرمایه گذاران و شرکت‌های هلدینگ و سرمایه داران ایرانی مقیم خارج، بخشی از فعالیت‌ها در این خصوص است. برای نمونه یک نیروگاه سیکل ترکیبی در منطقه آزاد تجاری و صنعتی ماکو ساخته می‌شود که در این ارتباط کنسرسیومی با مشارکت ۳۰ درصدی طرف ایرانی و سرمایه گذاری ۷۰ درصدی خارجی در حال اجراست. این نیروگاه سیکل ترکیبی در فاز اول با توان اسمی ۱۲۰ مگاوات با حجم سرمایه گذاری خارجی 73 میلیون دلار ساخته خواهد شد که به طور میانگین برای 300 نفر به طور مستقیم اشتغال ایجاد می‌کند و به صورت غیر مستقیم زیر ساخت‌های لازم  توسعه منطقه آزاد را فراهم می‌کند.

همچنین طرح ساخت مجتمع پتروشیمی با سرمایه گذاری 1050 میلیون دلار و ایجاد اشتغال مستقیم یک هزار نفر و راه‌اندازی یک شرکت در زمینه تولید فرو آلیاژ با سرمایه گذاری هند با حجم سرمایه گذاری خارجی 70 میلیون دلار و اشتغال زایی مستقیم 92 نفر، از دیگر برنامه‌های این منطقه برای جذب سرمایه گذار است. با این حال، در جذب سرمایه گذار خارجی مشکلاتی هم وجود دارد که از مهمترین آنها می‌توان به نحوه انتقال سرمایه آنان از خارج کشور به ایران و تبادلات مالی عنوان کرد.

توسعه زیر ساخت‌ها
مدیرعامل سازمان منطقه آزاد تجاری و صنعتی ماکو در مورد آماده‌سازی زیر ساخت‌های توسعه این منطقه، اظهارداشت: در این خصوص عملیات ساخت فرودگاه بین‌المللی ماکو در دست اجراست و طی چند ماه آینده به بهره برداری خواهد رسید. همچنین طرح شهرک‌های صنعتی تخصصی با بیش از 300 هکتار، طرح بندر خشک با مساحت 80 هکتار، ساخت نیروگاه برق و تعریض جاده ترانزیتی ماکو - ایواوغلی نیز در دست اقدام است و عملیات اجرایی آنها شروع شده است. 

بسترسازی مناسب برای ایجاد مناطق آزاد صنعتی پردازش صادرات، ایجاد و توسعه شهرک‌های لجستیکی و صنفی-صنعتی، بهره‌برداری از ظرفیت‌های موجود منطقه در توسعه کریدورهای تجاری منطقه، کاهش اثرات مخرب زیست‌ محیطی فعالیت‌های معدنی و صنایع معدنی در حد استانداردهای بین‌المللی، ساماندهی نهادهای معین انرژی برای صنایع انرژی‌بر، ساماندهی فعالیت‌های شرکت‌های واردکننده و نمایندگی‌های مجاز خارجی نیز از دیگر سیاست‌های در نظر گرفته شده در بخش  زیرساخت‌هاست.

تجارت با کشورهای منطقه
فروزان، به نقش منطقه آزاد تجاری و صنعتی ماکو در توسعه همکاری‌های تجاری با کشورهای منطقه اشاره کرد وافزود: این منطقه آزاد به‌دلیل همجواری با کشور ترکیه و وجود مرز بازرگان به‌عنوان فعال ترین مرز زمینی ایران و ترکیه، تعاملات خود را با کشورهای همسایه توسعه داده است. از طرفی،  با وجود مزیت‌های مناسب منطقه آزاد ماکو، سرمایه گذاری برای کشورهای منطقه نیز در اینجا توجیه اقتصادی خوبی دارد و توسعه زیر ساخت‌ها و تسهیل در امور باعث رونق تجارت می‌شود.

مدیرعامل سازمان منطقه آزاد تجاری و صنعتی ماکو به ظرفیت‌های حوزه گردشگری این شهرستان اشاره کرد و گفت: ماکو دارای طبیعت زیبا و اقلیم خوبی است و از آنجایی که این منطقه دالان ورودی ایران به اروپا محسوب می‌شود تنها در سال 93 حدود 700 هزار نفر وارد ایران شدند که از این تعداد 280 هزار نفر خارجی بودند، لذا می‌توان با ساخت هتل‌های بیشتر و تأمین زیرساخت‌ها از این ظرفیت نیز برای رونق حوزه گردشگری بهره برد.وی در مورد راه‌اندازی نخستین بانک خارجی در منطقه آزاد تجاری و صنعتی ماکو بیان  کرد: در این زمینه مذاکراتی با طرف ترک صورت گرفته که هنوز نهایی نشده است. با توجه به نتیجه بخش بودن مذاکرات ایران و 1+5 امید برای به نتیجه رسیدن این طرح بیش از گذشته است.

افزایش سرمایه گذاری
در همین حال، «ابراهیم جلیلی» مدیر سرمایه گذاری سازمان منطقه آزاد تجاری صنعتی ماکو نیز با اشاره به اینکه میزان سرمایه گذاری در این منطقه در 3 ماه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته 3 برابر افزایش یافته، تصریح کرد: بیش از یک هزار و 468 میلیارد ریال سرمایه گذاری در این مدت در منطقه آزاد ماکو تحقق یافته و طرح‌ها نیز در حال بهره برداری است. 

از طرفی، با تشکیل منظم کمیسیون‌های سرمایه گذاری در این منطقه، تاکنون 15 درخواست تأیید شده که حجم سرمایه گذاری این طرح‌ها حدود 3 هزار و 720 میلیارد ریال است. صنایع انرژی، نیروگاه برق و پایین دست معدنی با سرمایه گذاری خارجی بیش از 90 میلیون دلار و همچنین سرمایه گذاری‌های داخلی در طرح‌های کشاورزی، خدماتی و انبارداری از جمله مهمترین این طرح‌ها به شمار می‌روند. علاوه بر آن، واگذاری زمین در شهرک صنعتی جدید و سایت صنایع سبک منطقه آزاد ماکو شروع شده که قرارداد تولید انواع تریلر با حجم سرمایه گذاری یک هزار و 571 میلیارد ریال و اشتغال بیش از 500 نفر منعقد شده است. طرح‌های بزرگ سرمایه گذاری دیگری در خصوص صنایع غذایی، کشاورزی، نساجی، صنایع معدنی و لجستیک نیز در مرحله رسیدگی است.

ساخت مجتمع عظیم پتروشیمی توسط بخش خصوصی با اشتغالزایی یک هزار نفر به طور مستقیم و 10هزار نفر به طور غیر مستقیم هم در مراحل نهایی عقد قرارداد است.

مزیت‌های این منطقه
«اکبر نوبخت» مدیرکل گمرک و ترانزیت منطقه آزاد تجاری - صنعتی ماکو هم به موقعیت استثنایی این منطقه در حمل و نقل و ترانزیت کالا به کشورهای اروپایی و آسیای میانه اشاره کرد و افزود: ماکو بهترین جانمایی برای ساخت  منطقه آزاد تجاری در ایران است.

نوبخت با یادآوری این نکته که حجم وسیع مبادلات ایران با ترکیه و دیگر کشورهای اروپایی از دلایل انتخاب این منطقه به‌عنوان منطقه آزاد است، گفت:  واقع شدن این منطقه در کریدور شرق به غرب و نزدیکی به بازار‌های اروپا به عنوان شاهراه ارتباط ترانزیتی، دسترسی آسان و سریع به بازارهای اروپایی، وفور مصالح ساختمانی و در دسترس، وجود منابع انرژی و آب، نیروی کار ارزان، طبیعت بکر و جاذبه‌های دیدنی و برخورداری از قابلیت‌های گردشگری از مزیت‌های این منطقه به‌شمار می‌رود.

سید مسلم یگانه
روزنامه ایران