صادرات ۱۵درصد و واردات ۲۰ درصد کاهش ارزشی را تجربه کردند. در ۴ماه نخست امسال آهنگ تجارت خارجی کشور کند شد، به نحوی که از مجموع حدود ۳۴میلیارد دلار خرید و فروش کالا در مدت مشابه سال گذشته، به حدود ۲۸میلیارد دلار رسیدیم.
سهم بالایی از کاهش ۱۵درصدی صادرات متاثر از افت ۳۹درصدی ارزش صادرات میعانات گازی است که آن هم به دلیل تغییرات قیمت جهانی عنوان می‌شود. ارزش و حجم تجارت خارجی کشور در ۴ماه ابتدایی در حالی دچار افت شد که از فروردین‌ماه تاکنون ایران کسری تراز تجاری را تجربه نکرد و این در شرایطی است که مازاد تراز تجاری کشور از اردیبهشت امسال تا تیرماه هم با روند کاهشی روبه‌رو بوده است. کاهش تجارت خارجی کشور دلایل مختلفی دارد که به اعتقاد فعالان بخش تجاری، توافقات ایران با ۱+۵ و لغو تحریم‌ها که می‌توان آثار آن را در نیمه دوم سال مشاهده کرد، می‌تواند تاثیرات بسزایی در این بخش داشته باشد.
سیستم بانکی باید فعال شود
رییس کمیسیون صادرات اتاق بازرگانی ایران مشکلات به‌وجود آمده بر اثر تحریم را از مهم‌ترین دلایل افت تجارت خارجی در ۴ ماه نخست امسال دانست و گفت: نقل و انتقال پول به سختی انجام می‌گرفت که امیدواریم با توافقات ایجاد شده، این مشکل حل شود. اسدالله عسگراولادی در گفت‌وگو با صمت، تصریح کرد: خشکسالی مشکل دیگری بود که منجر شد تولیدات سنتی کشور با کاهش شدید مواجه شود و به‌دنبال آن صادرات در بخش کشاورزی نیز تحت تاثیر قرار گرفت.به گفته وی، اگر مذاکرات ایران و ۶قدرت جهانی به نتیجه کامل برسد و سیستم بانکی دوباره فعال شود به طور قطع شاهد تغییرات مثبتی در تجارت خارجی خواهیم بود.
ضمن اینکه در مرداد و شهریور هم امکان افزایش صادرات وجود ندارد و در واقع از مهر به بعد ممکن است شاهد تاثیرات مهم و خوبی در تجارت باشیم. رییس کمیسیون صادرات اتاق بازرگانی ایران افزود: پیش‌بینی می‌شود در نیمه دوم سال با شرایط بهتری روبه‌رو شویم چرا که تاثیر لغو تحریم‌ها به این زودی نمایان نمی‌شود.
تعیین عوارض حمایت‌کننده نبود
نایب‌رییس کنفدراسیون صادرات بیشترین کاهش صادراتی را در بخش میعانات گازی و معدن دانست و گفت: بخش اول متاثر از قیمت‌های جهانی و بخش دوم نیز مربوط به عوارض صادراتی است که سال‌های قبل حاکم شد. هرچند پس از مدتی لغو شد اما بازهم نتیجه منفی خود را بر اقتصاد و تجارت گذاشت.
محمد لاهوتی گفت: با وجود تاکیدات بخش خصوصی مبنی بر اینکه بازار را به راحتی به‌دست نمی‌آوریم تا به راحتی از دست بدهیم اما همچنان اخذ عوارض‌های صادراتی در بخش‌های معدنی و صنعت چرم و سالامبور، موجب کاهش صادرات این محصولات شد.
به گفته وی این امر، سیگنالی برای دولت است که بداند اخذ عوارض راهکار ایجاد ارزش‌افزوده بالاتر و صنعت نیست. بلکه این موضوع میزان اشتغال و صادرات را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ بنابراین باید با حمایت‌های منطقی شرایط را برای ایجاد ارزش‌افزوده بالاتر فراهم کنیم. لاهوتی تصریح کرد: توافقات هسته‌ای که از فروردین کلید خورد و تا ۲ هفته گذشته بلاتکلیف بود یک اثر روانی برای فعالان اقتصادی ایجاد کرد که نمی‌دانستند توافق انجام می‌شود یا خیر، و در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد. وی با اشاره به توافقات انجام شده میان ایران و ۱+۵ گفت: امیدواریم مراحل قانونی آن هم طی شود و به مرور هم شاهد رفع این نگرانی‌ها باشیم. ضمن اینکه تیم اقتصادی دولت هم باید آسیب‌شناسی دقیق داشته باشد تا دلایل کاهش تجارت خارجی کشور شناسایی و بررسی شود.
به‌عنوان نمونه اگر پیش‌بینی می‌شود که در بخش میعانات گازی ممکن است به دلیل تغییرات قیمت جهانی با کاهش صادرات مواجه شویم به‌طور قطع باید برنامه‌ای برای افزایش صادرات در دیگر بخش‌ها ارائه دهد. نایب‌رییس کنفدراسیون صادرات با اشاره به کاهش حدود ۱۰درصدی صادرات فرش و صنایع دستی، اظهار کرد: فرش که یکی از ظرفیت‌های بالقوه کشور محسوب می‌شود، با تصمیمات اشتباه در سال ۷۴ مبنی بر کاهش قیمت دلار از ۹۰۰ تومان به ۳۰۰ تومان، وضع عوارض صادراتی و... با شرایط بدی مواجه شد و از صادرات ۱/۶میلیارد دلاری به ۳۰۰میلیون دلارکنونی رسیده است.
لاهوتی تصریح کرد: نکته مهم دیگر اینکه، از سال گذشته در برهه‌ای از زمان صادرات از واردات پیشی گرفت که این امر موجب خوشحالی بسیاری از فعالان و مسئولان شد، در صورتی که ۸۵درصد واردات به مواد اولیه تولید مرتبط است و زمانی که واردات کاهش می‌یابد به‌طور قطع در بلندمدت روی صادرات هم تاثیر خواهد گذاشت که درحال‌حاضر هم شاهد آن هستیم.
قدرت خرید مردم کم شد
در همین حال نایب‌رییس کمیسیون واردات اتاق بازرگانی ایران رکود اقتصادی و نداشتن توان خرید مردم را از مهم‌ترین دلایل افت واردات دانست و گفت: رکود اقتصادی مردم را مجبور کرده تا آینده‌نگری کنند و خرید کالاهای لوکس و وارداتی را جزو اولویت‌های خود قرار ندهند. محمدرضا صفا در گفت‌وگو با صمت تصریح کرد: تحریم‌ها با بخش واردات چندان گره نخورده بود و تاثیری بر آن نداشت، این در حالی است که بیم آن می‌رود با لغو تحریم‌ها، فرآیند واردات آسان‌تر و با هزینه کمتری انجام شود.
وی با تاکید براینکه دولت باید حمایت‌هایی در زمینه افزایش تولید داخل و کاهش قیمت تمام شده کالاها انجام دهد، اظهار کرد: همانطور که در قطعنامه شورای امنیت هم عنوان شده است، تحریم‌ها در طولانی مدت لغو خواهد شد و نمی‌توان به سرعت شاهد تاثیرات مثبت آن بود.
نایب‌رییس اتاق بازرگانی بندرعباس ادامه داد: در ۶ماه آینده که تحریم‌های بانکی به طور کامل حذف می‌شود می‌توان تاثیر را به درستی لمس کرد. وی گفت: در زمان تحریم به‌طور مستقیم نمی‌توانستیم از کشورها خرید کنیم که حالا با لغو آن شاهد فعال شدن خطوط کشتیرانی و کاهش هزینه‌ها و تسریع در امور تجاری خواهیم بود. صفا تصریح کرد: مشکلات معیشتی مردم منجر شده تا آنها بیشتر به فکر تهیه مایحتاج اصلی خود باشند تا کالاهای خارجی و وارداتی. بنابراین دولت باید بداند تمام مشکل تحریم خارجی نیست بلکه تورم داخلی هم در آن دخیل است.
اقلام و کشورهای وارداتی و صادراتی
در ۴ ماه نخست امسال، «ذرت دامی» به ارزش ۴۳۰ میلیون دلار بیشترین سهم را بین اقلام وارداتی از آن خود کرده است. «برنج» هم دومین قلم وارداتی کشور به لحاظ ارزشی بوده و وارداتی به میزان ۳۰۲میلیون دلار را در کارنامه خود دارد. «کنجاله سویا» در رتبه سوم وارداتی‌ها با ارزش ۲۹۷میلیون دلار ثبت شد.آمارها از میزان واردات کشور به تفکیک ۵ کشور عمده طرف معامله در ۴ماه نخست امسال نشان می‌دهد که چین همچنان در مقام نخست صادرکننده کالا به ایران قرار دارد و سهم ۲۵/۴۵درصدی از ارزش کل واردات کشور به میزان ۳/۵ میلیارد دلار را از آن خود کرده است.البته نسبت به مدت مشابه سال قبل با کاهش ۱۰درصدی مواجه بوده است.
امارات متحده عربی با صادرات ۳میلیارد دلاری به ایران در مقام دوم قرار دارد. جمهوری کره نیز در ۴ماه منتهی به تیر امسال حدود ۱/۲ میلیارد دلار کالا به ایران فروخته است. ترکیه و هند نیز جزو عمده کشورهای صادرکننده کالا به ایران بوده‌اند.«گازهای نفتی و هیدروکربورهای گازی‌شکل مایع شده» به ارزش ۶۷۵ میلیون دلار، «پروپان مایع شده» به ارزش ۵۴۰ میلیون دلار، «قیر نفت» به ارزش ۴۸۰میلیون دلار جزو اقلام عمده صادرات کشور بوده است. چین، عراق امارات متحده عربی، هند و افغانستان نیز ۵کشور عمده خریدار کالاهای ایرانی در این مدت ثبت شدند.
افزایش ۲۰ درصدی صادرات و تولید با لغو تحریم
رییس سازمان توسعه تجارت اظهار کرد: تاثیر لغو تحریم‌ها، افزایش حداقل ۲۰درصدی حجم صادرات و تولید داخل خواهد بود. ولی‌الله افخمی‌راد به ایسنا، گفت: اگر تحریم‌ها برداشته شود که به‌طور حتم برداشته خواهد شد، پیشرفت خوبی در بخش صادرات و تولید داخل نسبت به قبل شاهد خواهیم بود. وی افزود: البته اثرات لغو تحریم در کوتاه‌مدت به‌طور کامل مشهود نخواهد بود و تا زمانی که همه تحریم‌ها برداشته و به‌طور رسمی اعلام شوند و تا مقطعی که فرآیند نقل و انتقال پول و ارز بتواند روال متعارف خود را پیدا کند، زمان‌بر است.
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه در میان‌مدت و بلندمدت اثرات مطلوب توافق را شاهد خواهیم بود، تصریح کرد: افزایش حرکت چرخ واحدهای تولیدی و سرمایه‌گذاری‌های جدید در کشور برای تامین نیاز داخل و صادرات از نخستین پیامدهای لغو تحریم‌هاست. وی با بیان اینکه با افزایش حجم صادرات، زمینه به‌کارگیری نیروی انسانی در بخش تولید و خدمات فراهم می‌شود، تاکید کرد: باید خودمان را متناسب با شرایط جدید آماده کنیم که بتوانیم سیاست‌گذاری‌های مناسبی را برای حرکت در راستای توسعه اقتصادی کشور انجام دهیم.
منبع: گسترش صمت