دو حوزه صنعت و گردشگر محور در اولویت سرمایه گذاری‌های منطقه آزاد کیش قرار گرفته‌اند و در حالی رکود گربیان اقتصاد کشور را گرفته است و سرمایه گذاران ترجیح می‌دهند نقدینگی خود را در قالب سپرده‌های بانکی به بانک‌ها بسپارند، سازمان منطقه آزاد کیش دست به ابتکار جدیدی زده است و تامین مالی پروژه‌ها را از طریق بازار سرمایه کلید زده است.
علی جیرفتی، معاون اقتصادی و سرمایه گذاری سازمان منطقه آزاد کیش در گفت‌و‌گو با ماهنامه آغاز با اشاره به اولویت‌های سازمان برای پذیرش طرح‌های اقتصادی و پروژه‌های عمرانی از ارائه تسهیلات دولتی به متقاضیان و ثبت رکود‌ها جدید سازمان در حوزه تجارت خبر داد و عملکرد بازار سرمایه در تامین مالی پروژه‌ها شرح داد.
میزان صادرات و واردات از جزیره در سال گذشته چقدر بود؟ آماری از حجم تجارت انجام شده در این بازه زمانی در اختیار دارید؟ چه اقداماتی برای افزایش صادرات که یکی از مهم‌ترین ماموریت‌های مناطق آزاد است، تا کنون انجام داده‌اید؟
در حوزه صادرات و واردات چند اقدام مهم هم به لحاظ سخت افزاری و هم به لحاظ نرم افزاری در منطقه آزاد کیش انجام شد تا بتوانیم تجارت منطقه را توسعه دهیم. منطقه آزاد کیش دو رویکرد محوری دارد؛ توسعه تجارت و توسعه گردشگری.
در حوزه تجارت علاوه بر اینکه اقدامات سخت افزاری، اقدام به تامین زیرساخت‌های تجارت کردیم که از جمله این اقدامات توسعه بندرگاه کیش بود که ظرفیت پذیرش کشتی‌های تا ۵ هزار تن را داشت که معمولا شناورهایی در مقیاس کوچک محسوب می‌شوند و امکان انتقال بار را از مبدا اصلی ندارند و باید در ابتدا وارد یک بندر اولیه شوند و بارشان را خرد کنند و بعد هم شناورهای ۵ هزار تنی این بار را تا جزیره حمل می‌کنند.
بنابراین معاونت عمرانی در یک اقدام سریع با توسعه بندرگاه ظرفیت آن را ۱۲ هزار تن رساند و خوشبختانه امروز شناورهای قاره پیما هم می‌توانند در بندرگاه کیش پهلو بگیرند و از کشورهایی مانند هند، چین و یا کشورهای اروپایی خط مستقیم کشتیرانی به جزیره کیش ایجاد شده است.
علاوه بر این خود بندرگاه را از لحاظ انبارهای کانتینری، ساختمان‌های پشتیبانی در فضای پس کرانه توسعه دادیم که بتوانیم یک بندر استانادرد بین المللی داشته باشیم تا زمینه جذب صادرات و واردات مهیا شود. از طرف دیگر در بخش‌های نرم افزاری در زمینه اتخاذ روش‌های مختلف در جهت تشویق تجار و در زمینه انتقال بار‌هایشان از کیش به خارج از کشور و یا واردات بار از طریق جزیره اقدامات خوبی انجام شد، به ویژه در زمینه تولیداتی که در خود جزیره کیش در حال انجام است به طوری که در سال گذشته صادرات کالاهای تولیدی کیش حدودا ۵۰ درصد افزایش یافت.
از دیگر اقدامات انجام شده تکمیل اتوماسیون گمرکات بود که با تکمیل آن فرایند ترخیص بسیار کوتاه شد. همچنین تا سال گذشته جزیره کیش اداره استاندارد مستقل نداشت بنابراین هر کالایی که قرار بود از مسیر جزیره وارد کشور شود، باید در بندرگاه منتظر نمونه برداری و ارسال نمونه به مرکز استان برای انجام آزمایشات و صدور گواهی و ارسال نتیجه آزمایشات به کیش می‌ماند که این روند هم هزینه زمانی داشت و هم هزینه مالی.
از این رو تفاهم نامه‌ای با اداره ملی استاندارد منعقد کردیم که طبق آن اختیارات این اداره به سازمان منطقه آزاد کیش تفویض شد و امروز تقریبا تمامی فرآیند استاندارد از بُعد نظارت، کنترل، صدور گواهینامه‌های مختلف در جزیره کیش انجام می‌شود که انجام این روند در جزیره در کاهش زمان ترخیص تاثیر قابل توجهی داشت.
با توجه به این اقدامات انجام شده در سال گذشته هم در بخش صادرات و هم در بخش جذب کالای تجاری و هم در بخش گمرکات سه رکود جدید به ثبت رساندیم.
در بخش صادرات کالای تولیدی در جزیره سال گذشته موفق به صادرات حدود ۸۱ میلیون دلار کالای تولیدی شدیم که این رقم صادرات، در تاریخ جزیره کیش بی‌سابقه بود و با افزایش ۴۹ درصدی نسبت به سال ۹۲ مواجه شدیم و از صادرات ۵۴ میلیون دلار کالای تولیدی به ۸۱ میلیون دلار رسیدیم.
عمده محصولات تولیدی در منطقه آزاد کیش چه کالاهایی هستند؟
با توجه به موقعیت گردشگری کیش عمده کالاهایی که در این جزیره تولید می‌شود از کالاهای‌های تک، صنایع دانش بنیان و صنایع غیر آلاینده مانند کالاهای دارویی، صنایع سلولزی تجهیزات پزشکی و بخشی از تجهیزات مهندسی نفت و نه کالاهای الاینده نفتی که عمده این کالا‌ها شامل لوازم پزشکی و آرایشی می‌شوند، هستند.
چه کشورهایی بازار هدف این محصولات هستند؟
بازار هدف هم کشورهای حاشیه خلیج فارس هستند و هم صادرات به سرزمین اصلی داشتیم. در سال گذشته عمده کشورهایی که میزبان کالای تولیدی جزیره شدند، از کشورهای حاشیه خلیج فارس بودند.
موفق به دستیابی به بازارهای جدید بودید؟
با تکمیل بندرگاه کیش برای اولین بار چند مورد صادرات به کشورهای حوزه CIS داشتیم و علاوه بر این در بخش تجهیزات پشتیبانی خدمات گردشگری مانند تجهیزات هتل و لوازم مصرفی هتل توانسته‌ایم کشور عراق را هدف تولیدات خود قراردهیم تا گام اول در زمینه دستیابی به بازارهای جدید برداشته شود. همچنین در حوزه تولیدات لوازم بهداشتی و ارایشی کشور افغعانستان بازار هدف خود قرار داده‌ایم و صادرات به این کشور را شروع کرده‌ایم.
توضیح می‌دهید منظور از جذب کالای تجاری چیست و در این حوزه چه رکورد جدیدی را به ثبت رساندید؟
تاکید می‌کنم جذب کالای تجاری از سهمیه کشور بوده و نه به معنی واردات جدید بلکه به این معنا که این کالا اگر از جزیره کیش وارد نمی‌شد، از طریق سایر گمرکات وارد کشور می‌شد. آمار ثبت شده در این حوزه را توانسته‌ایم به مرز ۱۰۰میلیون دلار برسانیم این در حالی است که این رقم در سال ۹۲، ۴۰ میلیون دلار بود که رسیدن به این رقم در طول سال‌های گذشته بی‌سابقه بود.
همچنین در حجم مبادلات بندرگاه یعنی حجم کالای وارد و صادر شده هم صاحب رکورد جدیدی شدیم به طوری که حدود ۴ میلیون تن کالا در سال ۹۳ در بندرگاه کیش تخلیه و بارگیری شد. بخشی از این کالا‌ها تجاری و بخشی از آن مصرفی به عنوان مثال مصالح ساختمانی بود که در سال ۹۲ این رقم حدود یک میلیون و ۶۰۰ هزار تن بوده است.
یکی از کارکرد‌ها و وظایف مناطق آزاد جذب سرمایه گذار خارجی است در این زمینه چه اقداماتی انجام داده‌اید؟
در سال گذشته موفق به شروع یک پروژه با سرمایه گذاری شرکت اروپایی شدیم که قرارداد این پروژه تفریحی – گردشگری به صورت BOT منعقد شد. این پروژه با حجم سرمایه گذاری حدود ۵۰ میلیون یورو در حال اجرا است. این پروژه یک کامپلکس تفریحی – گردشگری است که تشکیل شده از یک آب نمای بسیار بزرگ، رستوران، فودکورت و فضاهای نمایشی و تفریحی برای مردم که در بخش ساحل و دریا به بهره برداری می‌رسد.
چه مشوق‌هایی برای جذب سرمایه گذار خارجی در نظر گرفته‌اید؟
در سال ۹۳ مذاکرات متعددی با هیات‌های سرمایه گذار خارجی داشتیم و می‌توان گفت درهای سرمایه گذاری در پتانسیل‌های جزیره بر روی سرمایه گذاران خارجی باز شد و مراجعات بسیار زیاد بود. از سویی دیگر در نمایشگاه‌های خارجی متعددی حضور داشتیم و چند نمایشگاه بین المللی در کیش برگزار کردیم.
هر چند هیات‌های متعددی از فرصت‌های سرمایه گذاری در جزیره بازدید کردند اما مذاکرات هنوز به مرحله نهایی عقد قرارداد نرسیده است و امیدواریم در سال جاری میزان قرارداد با سرمایه گذاران خارجی را افزایش دهیم. باید بگویم؛ به طور ویژه در حوزه گردشگری سلامت و توسعه دهکده سلامت با چند گروه خارجی مذاکره کرده‌ایم که با دو سرمایه گذار به مرحله نهایی رسیده‌ایم و در چند ماه آینده احتمالا توافقنامه‌های اولیه به امضا خواهد رسید.
قطعا مشکلاتی در این حوزه جذب سرمایه گذار خارجی وجود دارد؛ مسیر‌ها و فرمت‌ها و نوع قرارداد باید تعیین و تکلیف شود و باید در چهارچوب قراردادهای بین المللی قرار بگیریم و با ضوابط بین المللی فعالیت کنیم اما معتقدم تمهیداتی که صورت گرفته و با شرکت در چند نمایشگاه بین المللی و معرفی فرصت‌های سرمایه گذاری در کیش و ارائه بسته‌های معرفی فرصت‌های سرمایه گذاری در جزیره به سرمایه گذارن منجر به این شد که عده‌ای از سرمایه گذاران برای بررسی وضعیت به کیش بیایند و در حال حاضر در حال جمع آوری اطلاعات و شناسایی فرصت‌ها و پتانسیل‌ها هستند. فکر می‌کنم این بررسی‌ها به نتیجه برسد و در سال ۹۴ چند سرمایه گذاری بزرگ با حضور سرمایه گذاران خارجی در جزیره کلید بخورد.
کدام یک از تسهیلات و مشوق‌ها برای سرمایه گذاران خارجی قابل توجه و جذاب است؟
به غیر از مزایای قانونی مانند معافیت‌های مالیاتی، عدم اخذ روادید، آنچه که بیشترین جذابیت را برای سرمایه گذاران خارجی دارد، این است که ما تمرکز مدیریت داریم و حداقل بروکراسی در بخش صدور مجوز‌ها را اعمال می‌کنیم و اینکه از یک سازمانی به نام سازمان منطقه آزاد به نمایندگی کل دولت جمهوری اسلامی ایران تمامی مجوز‌ها را دریافت و تمامی مشکلات را رفع و رجوع می‌کنند و درگیر نهاد‌ها و دستگاه‌ها نمی‌شوند.
برای جذب سرمایه گذار داخلی چه اقداماتی را در اولویت برنامه‌های خود قرار داده‌اید؟ آیا با وجود بیش از ۴۰ هتل در جزیره هنوز فرصت سرمایه گذاری در این بخش وجود دارد؟
قطعا در منطقه آزاد کیش فرصت سرمایه گذاری در حوزه‌های مراکز اقامتی و هتل وجود دارد. بد نیست بدانید که وسعت جزیره کیش حدود ۹۰ کیلیوم‌تر است و ان منطقه رویکرد توسعه گردشگری دارد اما تا به امروز تقریبا یک چهارم جزیره کیش توسعه یافته است و سه چهارم جزیره آماده سرمایه گذاری و توسعه است و علاوه بر این سازمان منطقه آزاد کیش مشتمل بر ۴ جزیره کیش، هندورابی، فارور بزرگ و فارور کوچک است که به زودی گردشگری این جزایر هم راه می‌افتد.
توسعه جزیره هندورابی را شروع کرده‌ایم و طرح جامع آن با رویکرد گردشگری طبیعی و اکو توریست با مشارکت مشاوران داخلی و خارجی در حال تهیه است و ظرف چند ماهه آینده پکیج‌های سرمایه گذاری در جزیره هندورابی را در اختیار سرمایه گذاران می‌گذاریم که این ظرفیت در کنار آن سه چهارم توسعه نیافته جزیره است که آماده پذیریش سرمایه گذار است.
در سال گذشته هم در حوزه جذب سرمایه گذار ی البته تنها جذب سرمایه گذاری غیر صنعتی حدود ۵ هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان عقد قرارداد با سرمایه گذاران را داشتیم که این هم یک رکورد بسیار خوبی برای منطقه آزاد کیش محسوب می‌شود که نسبت به سال ۹۲ با افزایش دو برابر مواجه شد البته عمده این سرمایه گذاری‌ها در حوزه گردشگری و مراکز تفریحی بوده است.
بنابران قطعا فرصت‌های سرمایه گذاری در حوزه هتل وجود دارد اما رویکرد سازمان توجه به کامپلکس‌های گردشگری است و سرمایه گذاری در حوزه تنها ساخت هتل شاید دیگر جذابیتی ناشته باشد و معتقدم غرفه‌های تجاری هم صرفا به تنهایی جاذبه‌ای برای جذب گردشگر ندارند. به همین دلیل در تمام پروژه‌ها قبل از عقد قرارداد تاکید داریم که یک پکیج گردشگری ارائه شود که تمام نیازهای گردشگران در همان مجموعه تامین کنند. از این رو پروژه‌هایی که تعریف می‌شود به سمت مگا پروژه‌های گردشگری می‌روند و می‌توان گفت تعداد پروژه ساختمانی که فقط خدمات یک هتل را ارائه می‌دهند رو به کاهش است.
یکی از مهم‌ترین موانع ورود سرمایه گذاران به پروژه‌ها کمبود نقدینگی است، در این زمینه سازمان چه تسهیلاتی را در اختیار سرمایه گذاران متقاضی می‌گذارد؟
سازمان منطقه آزاد کیش به طور خاص در دو حوزه صنعت و گردشگری تسهیلات بسیار مناسبی ارائه می‌دهد و قیمت‌های واگذاری زمین، شرایط اخذ اقساط بسیار حمایتی است و همراهی سازمان در صدور مجوزهای ساخت چه به لحاظ مالی و چه به لحاظ زمان صدور مجوز در راستای حمایت از سرمایه گذاران متقاضی است. علاوه بر این موارد مذکور، توافقاتی با بانک‌های عامل و به طور خاص بانک‌هایی که در حوزه گردشگری و صنعت مشغول فعالیت هستند انجام شده و سرمایه گذاران را برای اخذ تسیهلات با حداقل سود به این بانک‌ها معرفی می‌کنیم.
آیا آماری از سهم کیش در تولید ناخالص ملی وجود دارد؟
جالب است بدانید که سهم GDPجزیره کیش در مقایسه با مساحت آن بسیار بالاست. هر چند این آمار در ۸ سال گذشته به طور دقیق محاسبه نشده است اما آخرین آمارکه مربوط به سال ۱۳۸۴ می‌شود، می‌گوید که سهم کیش در آن سال حدود نیم درصد کل GDP کشور بود، در حالی که به لحاظ جغرافیا از این عدد خیلی کمتر هستیم.
در جزیره کیش حجم تراکنش‌های بانکی و مالی بسیار بالا است و به همین دلیل برای خود موسسات مالی و اعتباری، بانک‌ها و بورس جزیره تامین مالی پروژه‌های بسیار جذاب است. اما کاری دیگری که در سال گذشته شروع شد و نتیجه آن در سال جاری خواهیم دید، روش‌های تامین مالی از بازارهای مالی به جای بازارهای پولی بود البته این پروژه در مقیاس‌های کوچک در کشور انجام شده بود اما در مقیاس بزرگ تجربه نشده بود که امسال در جزیره کیش یکی دو پروژه مهم و بزرگ را از طریق بازار سرمایه و صندوق‌های زمین و ساختمان تامین مالی کردیم که مقدمات آن انجام شد و در حال حاضر بزرگ‌ترین صندوق زمین و ساختمان در جزیره کیش فعال شده تقریبا ۴۰ برابر صندوق موجود است.
پذیره نویسی هم انجام شده است؟
هنوز وارد مرحله پذیره نویسی نشده‌ایم ولی بزودی پذیره نویسی انجام می‌شود و البته هنوز ارزش هر سهم مشخص نشده است. پروژه‌های مطرح شده در کیش مگا پروژه هستند و در واقع تنها بانک‌ها با توجه به مشکلات و معوقاتی که دارند نمی‌تواند این پروژه‌ها را تامین مالی کند در تمام دنیا هم بخش عمده‌ای از تامین مالی پروژه‌ها از طریق بازار سرمایه انجام می‌شود.
مردم جزیره از ورود سرمایه‌هاشان به بازار سرمایه استقبال می‌کنند؟
جالب است که بدانید کیش به لحاظ حجم معاملاتی بزرگ‌ترین تالار سازمان بورس و اوراق بهادار را بعد از تهران دارد. در سال ۹۳ حجم معاملات کیش حدود ۱۳ هزار میلیارد تومان بود که اگر تنها این عدد را در جزیره گردش دهیم بسیاری از پروژه‌ها تامین مالی می‌شوند.
البته سعیمان بر این بود که معاملات بلوکی را در کیش توسعه دهیم که این معاملات بلکوی کمک می‌کرد که گردش مالی موسسات پولی و مالی در کیش افزایش یابد و همین گردش مالی رونق اقتصادی در کیش ایجاد کرد.
بنابراین در سال ۹۳ نه تنها رکود در اقتصاد جزیره وجود نداشت بلکه بسیاری از پروژه‌هایمان هم فعال شد به طوری که در حوزه صنعت حدود ۱۹ پروژه متوقف احیا شد و در حوزه سرمایه گذاری غیر صنعتی ۳۵ پروژه بزرگ غیر فعال به چرخه تولید و ارائه خدمات بازگشتند.
به عنوان آخرین سئوال، تغییر روابط بین الملل و توافق نامه لوزان و همچنین افزایش مناسبات تجاری چه تاثیری در بهبود وضعیت اقتصادی منطقه آزاد کیش داشت؟
به طور کلی هدف سیاست خارجی کشورمان این است که بتوانیم به جوامع بین المللی اتصال مجدد پیدا کنیم که اولین اثراتش در جزیره کیش ظهور کرده و بعد از این مذاکرات گروه‌های مختلف سرمایه گذار و تجار از کشورهای منطقه و اروپایی وارد کیش شدند. به طوری در این بازه زمانی تنها با ۱۳ سفیر در جزیره کیش نشست برگزار کردیم و با برخی از آن‌ها در چند مرحله مذاکرات ادامه داشت. همچنین ۲۵ گروه سرمایه گذاری در این مدت برای شناسایی فرصت‌های سرمایه گذاری در کیش حضور پیدا کردند و برخی از آن‌ها هم به مرحله امضای تفاهم نامه رسیدند.
مذاکرات و فضای سیاست خارجی که دولت ایجاد کرده است باعث افزایش ورود هیات‌های سرمایه گذاری شده است و معتقدند که اولین سرمایه گذاری در ایران را در منطقه آزاد کیش انجام خواهند داد و کیش را به عنوان نقطه اتصال به به بازار بزرگ ایران می‌دانند. اگر توافق نهایی حاصل شود این سرمایه گذاری‌ها به سرعت اجرایی خواهند شد.
گفتگو: نازیلا مهدیانی
منبع: ماهنامه آغاز