دیدار با وی در دفترش در مجتمع جدید الاحداث پردیس 3 کیش میسر شد. دفتری که پر از طرح ها و نقشه های پروژه ی جدیدش بود. مردی که از اولین سرمایه گذاران جزیره کیش است.
او مراکز تجاری پردیس 1 و 2 و تیراژه تهران را ساخته است و در حال حاضر درصدد ساخت یک مجتمع تجاری و گردشگری جدید در جزیره کیش است.
گفت و گو کردیم با حمیدرضا پور قاضی.
در ابتدای گفت و گو کمی درباره آغاز سرمایه گذاری تان در پروژه های پردیس 1 و 2 توضیح دهید؟
من سال 1366 وارد فعاليت اقتصادی در کیش شدم. در واقع از همان ابتدای تصویب فعالیت منطقه آزاد کیش. مجموعه در اختیار من اولین بخش خصوصی ای بود که وارد جزیره شد. آن زمان نگاه به بخش خصوصی نگاه مثبتی نبود یعنی این بخش بیشتر با بخش دولتی بیشتر دیده می شد و امکانات بیشتر در اختیار شرکت های دولتی یا نیمه دولتی بود. به طور مثال بنیاد شهید یا بنیاد مستضعفان در اینجا دفتر داشتند و به فعالیت اقتصادی مشغول بودند.
در واقع بنگاه های اقتصادی که وابسته به دولت بودند؟
بله البته در بخش خصوصی من اولین فردی بودم که در کیش سرمایه گذاری کردم. بعد از آمدن من به فاصله کمتر از یک ماه یا دو ماه، چهار یا پنج شرکت دیگر هم آمدند.
اولین فعالیت اقتصادی که در جزیره شکل گرفت بود بازار فرانسه بود و هنوز ساخت وساز و فعالیت عمرانی در جزیره جدی نبود. نمایندگی های سونی و سامسونگ به مرور زمان در کیش شکل گرفتند. ابتدای فعالیت خود را در یک بال از بازار فرانسه شروع کردیم که جمعا 26 مغازه داشت و بیشتر از نصف این بازار خالی بود که به مرور ظرف دو سال پر شد و بعد از اینکه جنگ تمام شد و فعالیت عمرانی در کشور سرعت گرفت نگاه سرمایه گذاری و فعالیت اقتصادی در کیش از یک مجرای باریک قابل کنترل برای واردات کالا به کشور به سمت توسعه تغییر پیدا کرد.
این نگاه در کیش نهادینه شد که اینجا جایی است برای سرمایه گذاری دراز مدت.
سال 1369 من قرارداد ساخت بازار پردیس را بستم و همزمان بازار مروارید هم قرارداد بسته بود که اینها جزء دو پروژه اول جزیره کیش بود. بعد از آن بازار مرجان و بازار مریم قرارداد بستند که تا مدتها همین 5 بازار در جزیره کیش فعالیت می کرد. بازار پردیس در آن زمان بسته به مقتضیات یک مشخصه خاص داشت و آن این بود که تنها بازار سرپوشیده کیش بود. امکانات خوبی برای مسافران در آن در نظر گرفته شده بود و خیلی زود موفق شد. 200 مغازه در آن وجود داشت به همراه کافی شاپ و رستوران. پردیس 1 در دو سال ساخته و به متقاضیان تحویل شد و بعد در سال 1375 تقریبا بعد از 7 سال از آغاز به کار پردیس 1 ، ساخت بازار پردیس 2 را شروع کردیم که با یک طراحي فرانسوي این بازار احداث شد که در زمان خودش بسیار از بقیه خيلي جلوتر بود.
تمام اینها در شرایطی بود که پردیس 1 با 230 میلیون تومان ساخته شد که 100 میلیون تومان آن را بیشتر نداشتم و از طریق وام و واگذاری توانستیم مابقی آن را فراهم کنیم. چون آن زمان واگذاری قطعی وجود نداشت و واحدها به صورت استیجاری واگذار می شد شرایط کمی سخت بود که این مسئله امروزه حل شده است. پردیس 1 موفق ترین مجتمع تجاری کیش در زمان خود بود و در زمان ساخت پردیس 2 دیگر کاملا شناخته شده بودم و شرایط کار آسان تر شده بود.
پردیس 2 را تقریبا با 1 میلیارد تومان در 35 هزار متر زمین ساختیم که آن زمان تقریبا متری 300 هزار تومان می شد. منتها بر عکس پردیس 1 واگذاری ها در پردیس 2 قطعی بود که آن زمان هم من 70 درصد از مبلغ کل ساخت را داشتم و مابقی را پیش فروش کردیم.
درباره پردیس 3 پروژه جدیدتان نیز مختصر توضیحی بفرمایید؟
هنگامی که پردیس 1 را ساختم 29 سال سن داشتم و خیلی سیاست ها و شرایط را نمی شناختم. بعد از پردیس 1 و 2 ، در زمینی که در پشت این مجتمع ها قرار دارد 400 واحد مسکونی ظرف 5 سال ساخته شد و به کیشوندان واگذار شد که البته مالک آن زمین سازمان منطقه آزاد بود و آن را اجاره کردیم. با ساخت این مجتمع مسکونی تقریبا 50 درصد اهالی جزیره در آن ساکن شدند و امروز برای ساخت پردیس 3 ، آن را تخریب کردیم که برای ساکنین آن در پردیس 3، واحد در نظر گرفته ایم.
در پردیس 2 یک هدف عمده داشتیم و آن نگه داشتن مردم در مجتمع بود. یعنی از حالت صرف خرید در آمدن. یا بهتر بگوییم ایجاد یک سبک و استاندارد برای فروش کالاها. فضا سازی ها در بازار پردیس 2 به نحوی بود که به جایی که مردم می آیند برای خرید کردن و گذران وقتشان توجه شود.
برای پردیس 3 الان شرایط خیلی تغییر کرده است. در زمان ساخت پردیس 1 دو پرواز در هفته بیشتر به جزیره نمی آمد و رفت و آمد خیلی کم بود و با الان قابل مقایسه نبود. در زمان ساخت پردیس 2 شرایط عوض شد و انتظارات بالاتر بود و ما سعی کردیم آینده را ببینیم مغازه ها را بزرگ تر ساختیم و برندهای جدید جذب بازار شدند و همین موضوع به رونق بازار و نگاه ما کمک کرد. اعتقاد داریم که امروز باید رقابت کنیم نه با بازارهای داخلی چرا که کیش به مرحله ای رسیده که باید خود را از بن بست خارج کند.
يك سال است روی طراحی مجتمع پردیس 3 کار می کنیم. این مجتمع شخصیت مستقل خود را دارد و طرح آن از جایی کپی نشده است ضمن اينكه تمام پروژه هاي خوب اطراف را بررسي كرديم. امتيازات خوب آنها را سعي كرديم در این مجتمع داشته باشيم ولي هيچ چيزي كپي مستقيم نيست. معماري آن حال و هواي معماري جنوب كشور مثل بوشهر را دارد و اصالتي ایرانی در آن نهفته است. در بخش معماری آن تلاش کردیم گذشت زمان؛ آن را بد قواره نكند بلكه همیشه دلنشين باشد. فكر مي كنم كه وجود اين پروژه در فعاليت هاي اقتصادي و گردشگري جزيره تاثير مي گذارد و دلم مي خواهد همه بخش ها در جزيره کیش دست به دست هم كمك كنيم اين تغيير بيشتر شود.
این پروژه چه زمانی به بهره برداری می رسد؟
تلاش مي كنيم كه بخش گردشگري آن که شامل یک دریاچه است تا 30 ماه آینده به بهره برداری برسانیم.
روند سرمایه گذاری در بخش گردشگری در کیش چگونه است؟
کسی که می خواهد به کیش بیاید سفر به اینجا را مقایسه می کند با سفر به دوبی، استانبول، آنتالیاو ما دیگر رقیب مان خودمان نیستیم بلکه در آن سوی مرزها است. شما تعداد پروازی که از شهرهای ایران به ترکیه می رود را جمع کنید از تعداد سفری که به کیش می آید بیشتر است همینطور امارات. اینها واقعیت هایی است که باید پذیرفت. اگر ما می خواهیم اینجا در این شرایط قد علم کنیم باید استانداردهایمان از آنها پایین تر نباشد بلکه باید بالاتر باشد. باید حرفی برای گفتن داشته باشیم. باید به این اعتقاد و دیدگاه رسید که هر سرمایه گذاری در هر زمینه ای چه در بخش ساخت شاپینگ سنتر، هتل، رستوران و هر فعالیت تفریحی و توریستی در جزیره یک کار خوب انجام دهد به بقیه هم کمک کرده است.
نه فقط برای خودش و کیش خوب بوده بلکه به همه ما کمک کرده چرا که با یک گل بهار نمی شود. خوشبختانه از سال گذشته روند نگاه حاکمیتی در جزیره تغیییر کرده است. یعنی این نگاه در دولت وجود دارد. ظرف یک سال اخیر چند پارک در جزیره ساخته شده که سال ها بود به حال خود رها شده بود. در حال حاضر به گذران وقت مردم و خوش گذشتن آنها در کیش رسیدگی می شود. تفریحات دریایی جدید ایجاد شده و فرودگاه در حال توسعه است. این فعالیت ها نوید این را می دهد که مسافری که تا دو سال آینده به کیش می آید شرایط رقابتی مناسب بین جزیره کیش و کشورهای همسایه ایران شکل گرفته باشد.
چگونه می توانیم به رقابت کیش و آنتالیا نگاه کنیم؟ چه زمانی می توان این رقابت را ایجاد کرد که گردشگر داخلی را اول به سمت خود جذب کرده اگر از کیش خوشش نیامد بعد به سمت آنتالیا و دوبی برود؟
همیشه فکر می کنیم جایی که خواهان زیاد دارد باید قیمت ها بالا باشد. این درست عکس اتفاقی است که باید بیافتد. این آن چیزی است که کمک می کند جایی رشد کند و وقتی رشد کرد آنقدر جلو می رود که دست نیافتنی می شود. ما در حالی که رشد می کنیم اما گران هم می شویم و این گونه مزیت هایمان را از دست می دهیم. شما به هرجای دنیا نگاه کنید بیشترین جایی که هدف توریستی دارد ارزان ترین بلیط ها را به آنجا پیدا می کنید. به طور مثال در خط پروازی لندن به نیویورک که از یک قاره به قاره دیگری است همیشه می توانید ارزان ترین بلیط ها را با 200 دلار به صورت رفت و برگشت فراهم کنید. ولی شما با این 100 دلار نمی توانید به راحتی به به کیش بیایید.
در ترکیه این رسم شده است که اقتصادشان با افزایش فروش کار می کند. یعنی هواپیما و هتل ها با این شکل کار می کنند که به جای اینکه گران بفروشند ارزان می فروشند ولی دائم و بیشتر و با سود بالا می فروشند. این سبک هم قابل اتکاست و هم دوام بیشتری دارد.
ما در کیش به جای گران شدن خدمات باید به افزایش حجم تجارت فکر کنیم. شما وقتی کالا به دوبی وارد می کنید این تعرفه واردات کالا به دوبی 4 درصد است ولی همین تعرفه در کشور ما می آید بالای 40 درصد است. این 4 درصد دوبی گاهی بزرگتر از 40 درصد کشور ماست. دوبی برای 5 ملیون نفر نه؛ برای 50 میلیون نفر جنس وارد می کند که حجم زیادی از آن به ایران، آفریقا و عربستان می رود.
دوبی بیشترین میزان حمل کالا را در خلیج فارس دارد چرا که هزینه ها را کاهش داده است. اما هزینه واردات و تعرفه خدمات در بندرعباس وحشتناک است که بخشی از آن به تحریم و بخشی به کمبود امکانات بر می گردد. ما در کیش باید این دوره را بگذرانیم دوره ای که سود را با درصد سود تامین کنیم. بزرگ ترین شرکتهایی که دارند کار می کنند همه بر این اساس است. دلیل گرانی در ایران و جزیره کیش این است که میزان مسافر کمتر از سطحي است که باید دخل و خرج این بخش ها تامین شود. باید پوست بترکانیم و کیش را از بن بست خارج کنیم.
روند سرمايه گذاري در كيش در 4 سال دوم دولت قبل چگونه بود؟ با توجه به اينكه وضعيت كشور به سمتي رفت كه اين شرايط بحراني و بن بست نزديك تر شد. تحريم ها جدي تر شد و ايران و اقتصادش منزوي تر. در شرایط کنونی چه کنیم که به رقبا برسیم؟
سوال شما چند بخش دارد. در چهار سال آخر دولت گذشته ما بيش از تحريم آنچه كه بيشتر به اقتصاد ما لطمه زد اين بود كه ما در دوره ای طولاني تورم وحشتناكي را در كشور تجربه کردیم که به دلیل تزريق زياد ريال در بازار بود و افزايش نقدينگي در دست مردم و متقابلا ارز ثابت نگه داشته شد و سوبسيدهاي وحشتناك به سوخت و امثال آن داده می شد. اين سیاست اقتصاد داخلی را فلج كرد. چون به جاي اينكه توليد كنيم همه مصرف كننده شدیم. قیمت ارز از کنترل خارج شد. اگر تحريم نبود شايد وضعيت اقتصاد ما بدتر هم مي شد چون انديشه اي در دولت براي حمايت از توليد داخل نبود. دولت دوست داشت پول نفت دستش باشد و واردات بيايد و پول ارزان بدهند به واردات و به اين شكل سعي كنند تورم را پايين بياورند.
وارد کننده 100 دلارش همان 100 دلار بود ولی وضع تولید کننده به این گونه نبود. حقوق ها 30 درصد بیشتر می شد و هزینه ها چند برابر بیشتر و تولید کننده محکوم به شکست بود.
اتفاقاتي نیز كه در سالهاي آخر دولت قبلی در جزيره کیش افتاد. خيلي قراردادها بسته شد ولي هيچكدام از قراردادها بر اين نبود كه پروژه ای ساخته شود. براي اين بود كه زمين خريداري شود. پول فراوانی در اختیار آنها بود ولي كار اجرايي انجام نشد. زمين هاي زيادي در جزيره فروخته شده بود كه فكر مي كنم تا امروز هيچكدام از آن پروژه ها حتی شروع هم نشده است.
اتفاق ديگري كه در سیاست های دولت با روی کار آمدن تفکرات جدید افتاد؛ هدفمند کردن پروژه ها بود كه اين خيلي خوب است و مطلب دوم كه اتفاق افتاده این است که حداقل يك سال و اندی است كه ثبات مديريت در جزیره کیش حاکم است. يعني مديريتی در كيش وجود دارد که برنامه های میان مدت دارد نه اینکه بعد از شش یا هفت ماه مدیرعامل منطقه تغییر کند که اصلا هیچ برنامه اي قابل اجرا نبود.
قدرت رقابت را باید از درونتان آغاز کنید. اگر تحریم ها برداشته شود فضا برای رقابت با خارجی ها بازتر می شود و جای کسی در آن تنگ نیست. این یعنی رشد اقتصادی. یعنی خودمان را به آنها برسانیم. به جای 10 باید 10 هزار تولید کرد. بعد از برداشته شدن تحریم ها فرصت کم است. همه بخش های اقتصادی باید به روز شوند. باید از پوسته و لاک خود بیرون بیاییم و در یک فضای بزرگ تر رقابت کنیم.
آيا بعد از لغو تحريم ها شرايط در كيش فراهم است تا رقابت سالم سرمايه گذاري در فضاي كسب و كار جديد شكل بگيرد؟ جایگاه سایر مناطق آزاد را چگونه می بینید؟
کمی باید روی زیرساخت ها در کیش کار کرد که البته وضعیت فعلی آن به طور نسبی خوب است. فرودگاه، آب، برق و امثال آن وضعیت خوبی دارد که به سرعت می توان وضعیت آنها را بهتر از پیش کرد. در حال حاضر مشکلی که در مناطق آزاد وجود دارد مسئله اجرای قانون مناطق آزاد و حاکمیت آنها است که باید اصلاح شود تا توان رقابت با مناطق آزاد در کشورهای هم جوار فراهم شود. ابهام در قوانین مناطق آزاد هنوز در میان دستگاه های دولتی وجود دارد که با روح قوانین مناطق آزاد مغایر است. اگر این مسائل حل شود بخش خصوصی می آید و بخشی از تامین زیرساخت ها را بر عهده می گیرد. کیش در این موضوع با توجه به رویکرد گردشگری اش از وضعیت بهتری برخوردار است. کیش از منظر طبیعی از دوبی زیباتر است. دوبی امکاناتی هم چون برج ساختمان ها و هتل های مجلل دارد اما آرامش در کیش و زیبایی های طبیعی آن با هیچ جا قابل مقایسه نیست. می توان مشکلات و معضلات را در کیش حل کرد. به اعتقاد من ایران در منطقه می تواند با اقتدار و تعامل با تمامی کشورها رابطه ای دوستانه باشد. به طور مثال وضعیتی که مردم ما با مردم کشور عراق دارند با زمان جنگ تحمیلی قابل مقایسه نیست. ما سالها با این کشور درگیر جنگ بودیم اما در حال حاضر در اقتصاد عراق بهترین شریک ایران محسوب می شود. صادرات کالا از ایران به عراق روز به روز بهتر می شود و استفاده از تولیدات ایران در عراق بسیار بیشتر از تولیدات خودشان است.
با آرامش و تعامل مثبت با دنيا همه كشورها مي توانند به نوعي بازار درجه يك براي كشور ما باشند. به نظر من شرايط بسيار خوب است. اگر تحريم ها برداشته شود و نگاه توسعه ای در کشور باشد فكر مي كنم الان خود كشورهاي منطقه نگاه به اين دارند كه با برداشته شدن تحريم ها پول زيادي در اين كشورها انباشته شده و جاي سرمايه گذاري در كشورشان وجود ندارد و با توقعات پايين وارد كشور ما می شوند. چه از كشورهاي حاشيه خليج فارس و چه از تركيه. چون الان سرمايه گذاري در داخل تركيه به بن بست رسيده چرا كه حجم سرمايه گذاري آنها زياد بوده و آنها دنبال بازار جديد هستند. بخش زيادي از سرمايه ها در خارج از کشور به راحتی می تواند در كشور ما خرج شود.
گفتگو: میثم غلامی
منبع: ماهنامه آغاز
گالری تصاویر