یکی از راهکارهای رونق اقتصادی در کشور اطمینان در سرمایه‌گذاری و اجرای طرح‌های صنعتی و تولیدی است که از طرفی برای منافع ملی و اقتصاد کشور مفید بوده و از طرف دیگر سبب رونق کسب و کار و معیشت مردم می‌شود.
این درحالی است که اجرای پروژه‌های صنعتی در مناطق آزاد از جمله طرح‌هایی است که سرمایه‌گذاری در آن همواره رضایت و رشد سرمایه را به همراه داشته است. به طوری که فروزان زیادلو، مدیر سرمایه‌گذاری شورای‌عالی مناطق آزاد و مناطق ویژه اقتصادی معتقد است صنعت و توسعه صنعتی در مناطق آزاد از مهم‌ترین مسائل بوده و جزو ماموریت‌های اصلی شکل‌گیری مناطق آزاد به شمار می‌رود.
بر این اساس بیش از ۹۵۰ واحد صنعتی در مناطق آزاد و مناطق ویژه اقتصادی ایجاد شده که به فعالیت مشغول هستند.
مدیر سرمایه‌گذاری دبیرخانه شورای‌عالی مناطق آزاد و مناطق ویژه اقتصادی با بیان اینکه مناطق آزاد به عنوان سکوهای توسعه صادرات تعریف شده‌اند به صمت گفت: یکی از اهداف ایجاد مناطق آزاد، شکل‌گیری صنایع مختلف و تولیدات صنعتی است زیرا مناطق آزاد می‌توانند با استفاده از مشوق‌های حمایتی نظیر معافیت‌های مالیاتی و عوارض گمرکی، بازار صادراتی برای کالاهای تولیدی خود داشته باشند.
فروزان زیادلو با تاکید بر ضرورت توسعه صنعتی در مناطق آزاد، این امر را جزو ماموریت‌های این مناطق اعلام و تصریح کرد: صنعت و توسعه صنعتی در مناطق آزاد از مهم‌ترین مسائل بوده و جزو ماموریت‌های اصلی این مناطق به‌شمار می‌رود. بر این اساس بیش از ۹۵۰ واحد صنعتی در مناطق آزاد و مناطق ویژه اقتصادی ایجاد شده که به فعالیت مشغول هستند. وی درباره ایجاد فضای توسعه‌ای در مناطق آزاد گفت: پروژه‌هایی که باید به عنوان سازمان و مدیران برای ایجاد فضای توسعه‌ای در مناطق تعریف کنیم، در واقع پروژه‌های ارزش‌افزا و محرک توسعه هستند که جزو پروژه‌های مهم به شمار می‌روند.
مدیر سرمایه‌گذاری دبیرخانه شورای‌عالی مناطق آزاد و مناطق ویژه اقتصادی، پروژه‌های محرک توسعه را به دو دسته «پروژه‌های سرمایه‌گذاری» و «پروژه‌های زیرساختی» تقسیم کرد و گفت: پروژه‌های زیرساختی مسئولیت تامین خدمات مورد نیاز پروژه‌های سرمایه‌گذاری را برعهده دارند.
مدیر سرمایه‌گذاری دبیرخانه شورای‌عالی مناطق آزاد ادامه داد: باید ابتدا مشخص کنیم که پروژه‌های سرمایه‌گذاری صنعتی چه نوع پروژه‌هایی هستند و زیرساخت‌های مرتبط و متناسب با آنها چگونه باید تعریف و انتخاب شود. برای تعریف و انتخاب این‌دسته از پروژه‌های محرک توسعه و ارزش افزا باید از رویکرد برنامه‌ریزی منطقه‌ای استفاده شود.
محدودیت واحدهای صنعتی
زیادلو با بیان اینکه واحدهای صنعتی فعال در مناطق آزاد با محدودیت‌هایی روبه‌رو هستند، عنوان کرد: در نظرخواهی که از صاحبان صنایع واقع در مناطق آزاد انجام شده بود، فهرستی از این محدودیت‌ها و مشکلات تهیه و به دستگاه اجرایی کشور نیز ارجاع داده شده است.
وی ادامه داد: برخی از این محدودیت‌ها شامل نداشتن ارز مبادلاتی، نبود یارانه سوخت و مشکلات زیرساختی، کمبود منابع مالی و... است که باید دولت برای رفع این محدودیت‌ها گام بردارد.
زیادلو ارزش کالاهای تولیدی مناطق آزاد در تولید ناخالص داخلی را حدود ۵ درصد عنوان کرد و گفت: بر اساس برنامه ششم توسعه، هدف این است که ارزش کالاهای تولیدی مناطق آزاد در بخش صنعت به بالای ۲۰ درصد برسد.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا زیرساخت‌های مناسب برای فعالیت‌های صنعتی در مناطق آزاد فراهم است یا خیر؟ اذعان کرد: متاسفانه یکی از مهم‌ترین مشکلات مناطق آزاد برای سرمایه‌گذاری صنعتی و غیرصنعتی، فراهم نبودن زیرساخت‌هاست.
چراکه دولت آماده‌سازی زیرساخت‌ها را برعهده مناطق آزاد گذاشته است. از سوی دیگر امکانات مالی مناطق آزاد به اندازه‌ای نیست که بتوان زیرساخت‌ها را به سرعت و در حد گسترده فراهم کرد، از این رو دولت باید کمک اعتباری کند. زیادلو همچنین در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینکه کدام‌یک از مناطق آزاد بیش از مناطق دیگر ظرفیت صنعتی شدن را دارند؟ اظهار کرد: منطقه آزاد اروند از قدیم به عنوان یک منطقه صنعتی شکل گرفته و صنایع بزرگ نیز در چند سال اخیر در این منطقه آزاد در حال راه‌اندازی است.
اما درحال‌حاضر تاکید بر توسعه صنعتی بیشتر در مناطق آزاد چابهار، قشم و جاسک است.
فراهم کردن شرایط برای فعالیت‌های صنعتی
در ادامه عبدالرسول خلیلی، استاد دانشگاه و کارشناس منطقه آزاد با بیان اینکه اختصاص دادن یک ناحیه به منطقه آزاد به خودی خود، آن مناطق را برای صادرات جذاب نمی‌کند به صمت گفت: باید شرایط جذب سرمایه خارجی برای فعالیت‌های صنعتی و غیرصنعتی فراهم باشد، در غیراین‌صورت سرمایه‌گذاری از کیفیتی پایین‌تر از حد انتظار برخوردار بوده یا بدتر از آن، هرگز سرمایه‌گذاری انجام نمی‌شود.
وی ادامه داد: آنچه سرمایه‌گذاران در پی آن هستند، در وهله نخست سیاست اقتصادی دائمی مبتنی بر تشکیلات اقتصادی خصوصی، سرمایه‌گذاری خارجی و توسعه صادرات و محیطی باثبات از نظر سیاسی است.
این کارشناس منطقه آزاد عنوان کرد: وجود بخش معینی از صنعت توسعه‌یافته که از قبل در منطقه آزاد و یا در نزدیکی آن ایجاد شده، امتیازی برای کارخانه در دست تاسیس و نیز کشور میزبان به حساب می‌آید که این موارد از ملزومات یک منطقه آزاد خوب به شمار می‌رود.
وی ادامه داد: این نکته به ویژه از این جهت حائز اهمیت است که بدانیم تعیین و گزینش یک منطقه به عنوان منطقه آزاد و دادن امتیازاتی ویژه به آن به تنهایی نمی‌تواند سرمایه‌گذاری خارجی و داخلی را به شکل خودکار جذب کند و از اثرات مثبت آن در زمینه تولید، صادرات، اشتغال به کار نیروی انسانی، حضور و به‌دست آوردن موقعیت در بازارهای جهانی و کسب درآمدهای ارزی و... بهره ببرد. خلیلی معتقد است، فعالیت و کار زیاد و برنامه‌ریزی کافی برای کسب موفقیت لازم است. به علاوه وجود پیش‌شرط‌های اساسی برای جذب سرمایه‌گذاری برای شکل‌گیری صنایع مختلف در مناطق آزاد، وجود ثبات و محیط اقتصادی مناسب ضروری است. این استاد دانشگاه با بیان اینکه وجود محیط اقتصادی مناسب باید قابلیت رشد و توسعه بین‌المللی را داشته باشد، تصریح کرد: وجود محیطی که بتواند زمینه فعالیت‌های اقتصادی منطقه آزاد را برای موسسات تولیدی فعال که به نظر اقتصاددانان توسعه، عامل کلیدی توضیح تفاوت نرخ رشد در کشورهای مختلف است، در جهت پیوند با اقتصاد و بازار جهانی فراهم کرده و گسترش دهد، ضروری است.
به گفته وی، علاوه بر گزینش یک منطقه برخوردار از تسهیلات زیربنایی مناسب، وجود قوانین سهل‌گیرانه در زمینه حرکت مناطق آزاد بسیار مهم است. این قانونمندی می‌تواند مشوق‌ها و ثبات لازم را برای حرکت سرمایه‌گذاران به سوی اهداف تعیین شده فراهم کند.
این کارشناس منطقه آزاد خاطرنشان کرد: اگر ساز و کار تجارت بین‌المللی به درستی شناخته و سیاست‌های ملی و منطقه‌ای حساب‌شده‌ای اتخاذ شود، مناطق آزاد ایران می‌توانند براساس زمینه‌های فعالیت تعریف شده در برنامه‌های توسعه اقتصادی، اجتماعی و کشور موقعیت شایسته‌ای را در فرآیند بازرگانی جهانی به‌دست آورند و به مناطق مهمی برای تجارت، صنعت و ایرانگردی تبدیل شوند.
بر اساس این گزارش، مناطق آزاد کشور بازوهای تجاری و صنعتی کشور محسوب می‌شوند و دولت یازدهم نیز ضمن توجه ویژه به مناطق آزاد کشور تلاش دارد تا این مناطق را به قطب‌های سرمایه‌گذاری منطقه تبدیل کند، چراکه اهمیت این مناطق به حدی است که می‌توانند کمک شایانی به زیرساخت‌های اقتصادی، صنعتی و تجاری کشور کنند و با جذب سرمایه‌گذاران، این راه را هموار سازند.
منبع: گسترش صمت