ترانزیت ماموریت اصلی منطقه آزاد چابهار تعریف شده است و اتصال چابهار به افغانستان و آسیای میانه می‌تواند فرصت‌های سرمایه گذاری و اقتصادی زیادی را به همراه داشته باشد منوط بر اینکه زیرساخت‌های توسعه ترانزیت در منطقه فراهم شده باشد.
چابهار هم هر چند از موقعیت استراتژیک مناسبی برای ترانزیت برخوردار است اما زیرساخت‌هایی که ماموریت این منطقه را محقق کند بسیار ضعیف است، فرودگاه، بندر، خط آهن و جاده از امکانات اولیه برای به تحقق رسیدن هدف اصلی چابهار هستند که دو زیرساخت اصلی فرودگاه و خط آهن هنوز در منطقه ایجاد نشده است. محمدرضا علایی در گفت‌و‌گو با ماهنامه آغاز با برشمردن فرصت‌ها و مزیت‌های سرمایه گذاری در چابهار خبرهای خوبی را از ایجاد زیرساخت‌های توسعه ترانزیت در منطقه داد و به تشریح برنامه‌های سازمان برای افزایش حجم سرمایه گذاری در منطقه پرداخت.
الحاق دو اسکله شهید کلانتری و شهید بهشتی به محدوده منطقه آزاد و راه اندازی صنعت پتروشیمی هر کدام در چه مرحله‌ای از اجرا قرار دارند؟
چندی پیش موضوع الحاق اسکله شهید بهشتی و کلانتری به محدوده منطقه آزاد منتفی و از دستور کار سازمان خارج شد. زمین مجتمع پتروشیمی قطعه بندی شده و در حال واگذاری به سرمایه گذاران این پروژه است.
آیا سرمایه گذاران خارجی هم در اجرای پروژه مجتمع پتروشیمی مشارکت دارند؟
مجری پروژه مجتمع پتروشیمی چابهار شرکت مکران است که زمین پروژه را قطعه بندی و آماده اجرای پروژه کرده است و این شرکت زمین‌های آماده اجرا را به سرمایه گذاران علاقه‌مند به مشارکت در پروژه پتروشمی واگذار می‌کند.
در حال حاضر سرمایه گذاری بر روی کدام صنعت در اولویت سازمان منطقه آزاد چابهار قرار دارد؟
برای هر یک از ۷ منطقه آزاد کشور یک ماموریت خاص و منحصر به آن منطقه تعریف شده است و ماموریت منطقه آزاد چابهار با توجه به موقعیت استراتژیکی دارد، ترانزیت تعریف شده است. قطعا چابهار بهترین موقعیت ترانزیت در کشور را دارد؛ ترانزیت به کشورهای افغانستانو آسیای میانه.
با توجه به اینکه مهم‌ترین ماموریت چابهار ترانزیت تعریف شده است، آیا عدم زیرساخت‌های کافی در چابهار مانند عدم اتصال چابهار به شبکه ریلی داخلی و بین المللی و عدم استفاده از مسیر هوایی؛ تحقق این ماموریت را به تعویق نمی‌اندازد؟
قطعا ترانزیت بدون زیرساخت‌های ارتباطی معنا نمی‌دهد. درباره فرودگاه باید بگویم که در حال حاضر فرودگاه در محدوده منطقه آزاد چابهار قرار ندارد و این مجموعه از لحاظ عملیاتی زیر نظر سازمان نیست البته طرحی را پیشنهاد داده‌ایم که طبق این طرح بتوانیم زمین‌های فرودگاه را به منطقه آزاد چابهار الحاق کنیم و تفاهم نامه‌ای با نیروی هوایی ارتش منعقد شده که براساس این تفاهم نامه آن مقدار اراضی فرودگاه که می‌تواند در فعالیت‌های سازمان تاثیر گذار باشد، جزء محدوده منطقه آزاد محسوب می‌شود که به این طریق مشکل برقراری ارتباط هوایی رفع می‌شود.
قرار براین است که حدود ۳۵۰ هکتار از این فرودگاه فعلی به محدوده منطقه آزاد اضافه شود که سازمان سالن ترانزیت جدید در این فرودگاه احداث می‌کند.
آیا بعد از واگذاری بخشی از فرودگاه به منطقه ازاد چابهار برنامه پروازی تغییر می‌کند یا تعداد پروازهای داخلی و خارجی افزایش می‌یابد؟
در حال حاضر در مسیرهای خارجی پرواز به عمان و دبی به صورت هفتگی برقرار است. در حال حاضر در این فرودگاه امکان نشست برخاست هواپیما‌ها در شب وجود ندارد و برای اینکه بتوانیم مشکل را به صورت مقطعی برطرف کنیم با نیرو هوایی ارتش تفاهنامه‌ای را به امضا رسانده‌ایم که طبق این تفاهم نامه هزینه فلایت لایتینگ بین سازمان و نیروی هوایی ارتش تقسیم می‌شود تا از این طریق مشکل عدم روشنایی کافی باند در شب را حل کنیم که این اقدامات در حال اجرا هستند.
اما درباره این سوال که پروازی جدید خارجی اضافه می‌شود یا نه باید تقاضای بالفعل و بالقوه بررسی شوند و باید دید برای برقراری پرواز به چابهار مشتری وجود دارد یا نه. اگر مشتری و مسافر به مقصد چابهار وجود داشته باشد؛ خود به خود تعداد پرواز‌ها هم افزایش می‌یابد. در حال حاضر در بازار درصد متقاضیان آنقدر بالا نیست که منجر به ایجاد مسیر پروازی جدید شود.
از انجایی که فرودگاه خارج از منطقه آزاد است، بنابراین بخش عمده‌ای مشتریان خود را از دست می‌دهد بنابراین نمی‌توان منطقه‌ای مانند کیش را با چابهار در این موضوع با هم مقایسه کر چراکه فرودگاه مناطقی مانند کیش در محدوده منطقه آزاد قرار گرفته‌اند و بسیاری از افرادی که تاریخ ویزایشان به پایان می‌رسد برای تمدید ویزای خود به کیش سفر می‌کنند اما در چابهار فرودگاه در داخل منطقه قرار نگرفته است که بتوانیم از این مزیت و فرصت استفاده کنیم.
پروسه الحاق بخشی از فرودگاه به منطقه آزاد چه مدت زمان می‌برد؟
سازمان تمام تلاش خود را می‌کند که پروسه الحاق در کمترین مدت زمان طی شود اما لایحه الحاق را نمایندگان مجلس شورای اسلامی تصویب می‌کنند. سازمان طرح را ارائه کرده است و منتظر تصویب آن توسط نمایندگان مجلس بودیم. البته در حال حاضر بنا به سیاست‌هایی لایحه را پس گرفته‌ایم. الحاق این اراضی و اسکله‌های شهید کلانتری و شهید بهشتی با هم به مجلس رفت بنا به دلایلی لایحه پس گرفته شد.
درباره راه اندازی قطب سوم خودروسازی در چابهار بگویید اینکه چه برندهایی قرار است در این پروژه مشارکت داشته باشند؟ این شرکت خودروسازی تحت لیسانس برندی خواهند بود؟ و اینکه مشارکت چه شرکت‌های خودروسازی‌ای در این پروژه مطرح است؟
سازمان با چند شرکت خودروساز خارجی مذاکراتی را در این باره انجام داده است که البته این مذاکرات هنوز نهایی و قطعی نشده است. قرار نیست تحت لیسانس برند خاصی فعالیت این گروه خودروسازی شروع شود. بحث تشکیل کنسرسیومی از شرکت‌های داخلی و خارجی هم مطرح نیست، منطقه آزاد چابهار شرکتی را برای این پروژه کلان تاسیس کرده است به نام شرکت تیس خودرو.
سرمایه گذاران هندی و افغانی که چندی است موضوع سرمایه گذاریشان در چابهار مطرح است، برای سرمایه گذاری بر روی چه پروژه‌هایی ابزار تمایل کرده‌اند؟
موضوع سرمایه گذاری افغانی‌ها در حال حاضر جدی‌تر است و با سرمایه گذاران افغانی تفاهنامه‌ای را منعقد کرده‌ایم و براساس این تفاهمنامه ۵۰ هکتار زمین به صورت اجاره به سرمایه گذاران افغانی واگذار کرده‌ایم که افغان‌ها قصد سرمایه گذاری بر روی پروژه‌های ترانزیتی و حمل و نقلی را دارند. البته سرمایه گذاران هندی هم مشغول به فعالیت شده‌اند که در تعدادشان زیاد نیست و وارد حرفه طلاسازی شده‌اند و یک مجتمع طلا سازی با سرمایه گذاری هندی‌ها در حال تاسیس است.
هندی‌ها برای سرمایه گذاری بر روی بنادر چابهار هم ابزار تمایل کرده‌اند؟ آیا مذاکرات با هندی‌ها در این باره به نتیجه رسیده است؟
از آنجایی که دو کشور هند و پاکستان با یکدیگر مشکل دارند و هندی‌ها هم راغب هستند از طریق بندر چابهار محصولات خود را وارد بازاری که در آسیای میانه دارند، کنند. چابهار بهترین و امن‌ترین مسیر ترانزیتی برای هندی‌ها محسوب می‌شود و به همین دلیل هندی مشتاق این هستند که بتوانند در پروژه راه آهن چابهار سرمایه گذاری کنند البته سازمان مجری ساخت پروژه راه آهن نیست.
آیا سازمان به بحث تاسیس بانک‌های بین المللی در این منطقه ورود کرده است؟
قطعا سازمان از سرمایه گذاری بانک‌های خارجی در چابهار استقبال می‌کند و در حال حاضر هم با چندین بانک مذاکراتی را انجام داده‌ایم که البته نهای و قطعی نشده است.
چابهار چه فرصت‌ها و مزیت‌هایی برای سرمایه گذاری دارد؟
چابهار تنها بندر اقیانوسی کشور است و از امنیت بسیار بالایی برخورداراست و مشکلات سایر کشورهای حوزه خلیج فارس را ندارد و کشتی‌های بزرگ بدون دغدغه می‌توانند در بندر این منطقه پهلو بگیرند و این بندر آمادگی پذیرش کشتی‌هایی با ظرفیت بیش از ۱۴۰ هزار تن را خواهد داشت.
بنادر چابهار همواره آماده پذیرش کشتی‌ها است و کشتی‌ها در این بندر دموناژ (نوبت پهلوگیری کشتی در اسکله) ندارند و این مزیتی برای بازرگانان محسوب می‌شود و حتی اگر بازرگانان کالای خود را از چابهار وارد کشور کنند که معمولا هزینه حمل و نقل در این صورت مقداری افزایش می‌یابد اما چون کشتی‌ها هزینه دموناژ نمی‌پردازند بنابراین باز هم صرفه اقتصادی قابل توجهی برای بازرگانان دارد.
چابهار یک منطقه بکر و دست نخورده است و اگر پتانسل و ظرفیت گردشگری این منطقه فعال شود معتقدم این منطقه می‌تواند توجه گردشگران زیادی را به خود جلب کند. جاذبه‌های طبیعی منطقه آزاد چابهار در کشور بی‌نظیر است و می‌تواند این منطقه را به مقصد اول گردشگری طبیعت تبدیل کند بنابراین در زمینه گردشگری هم فرصت‌های زیادی برای سرمایه گذاری وجود دارد. قطعاً وقتی حجم سرمایه گذاری در حوزه‌های مختلف در منطقه افزایش یابد، توسعه صنایع مختلف در منطقه اشتغال، امنیت و رفاه را هم به همراه دارد.
منبع: ماهنامه آغاز