ترانزيت در ايران مي‌تواند جايگزين نفت شود

به گزارش بنا(bena) به نقل از ايسنا حميد بقايي با دفاع از عملکرد خود در مناطق آزاد و ويژه به بيان ديدگاه‌هاي خود در خصوص موضوعات مختلف حوزه مديريتش پرداخت و در خصوص انتقاد از عملکرد مناطق آزاد و ويژه اظهار کرد:« مناطق آزاد ما در بعضي از زمينه‌ها مثل همه امور موفق نشده و در بعضي از زمينه‌ها هم خيلي موفق بوده‌اند و ما بايد معدل‌گيري بکنيم و به نظر من در اين معدل‌گيري عملکرد مناطق آزاد خوب بوده و نمره قبولي گرفته است.»

برنامه‌هاي پنج ساله توسعه در هيچ کجاي دنيا متداول نيست

وي در ادامه به برنامه چهارم توسعه اشاره کرد و گفت که در برنامه چهارم مناطق آزاد را خيلي در نظر نگرفته‌اند و نمي‌تواند معيار سنجش باشد و به طور کلي در هيچ کجاي دنيا نوشتن برنامه‌هاي پنج ساله متداول نيست و دوره آن تمام شده است.

وي در تشريح اين امر گفت:« از آن جايي که سرعت تحولات بسيار بالا و عجيب است نمي‌توان به نقطه تعيين شده رسيد، به عنوان مثال ناگهان قيمت نفت بالا و پايين مي‌شود و تمام محاسبات به هم مي‌ريزد.»

وي تصريح کرد:« اغلب کشورهاي دنيا به جاي تهيه برنامه‌هاي پنج ساله شاخص‌هايي همچون سند چشم‌انداز ما تعيين کرده و آيتم‌هاي خود را سالانه تعريف مي‌کنند زيرا بودجه نيز سالانه است و نمي‌توان براي پنج سال آينده برنامه‌ريزي کرد.»

مناطق آزاد عملکرد خوبي داشته‌اند

بقايي در ادامه به موفقيت‌هاي حاصله در برخي مناطق آزاد همچون کيش و اروند اشاره کرد و گفت:« در شرايطي که کشورمان در آن وجود دارد و با توجه به محدوديت‌هاي منابع و امکانات خودمان تا اين جا مناطق آزاد خوب عمل کرده‌اند. به عنوان مثال در اروند زيرساخت‌ها آماده و مرز باز شده است، در اين منطقه ترانزيت کالا آغاز شده و روزي پنج ميليون دلار صادرات کالا به عراق ساماندهي شده است، و يا در قشم بحث نفت، اسکله‌ها و سوخت‌رساني به کشتي‌ها شروع شده است. در کيش نيز در بحث گردشگري آن خيلي سرمايه‌گذاري شده و زيرساخت‌هاي زيادي ايجاد شده است.»

من فقط گذشته را نقد نمي‌کنم

وي تاکيد کرد:« من جز مديراني نيستم که فقط گذشته را نقد کنم و بگويم که مي‌خواهم انقلاب کنم، ممکن است در گذشته نيز ضعف‌هايي وجود داشته باشد اما مديران گذشته نيز تلاش‌هاي خود را کرده‌اند و ما نيز بايد تلاش‌هاي خودمان را بکنيم.»

بقايي به مشکلات ترانزيتي در منطقه آزاد چابهار اشاره کرد و گفت:« ‌اين نقد به مديران گذشته وارد است. اين منطقه 15 يا 16 سال است که به منطقه آزاد تبديل شده اما خط آهن آن هنوز کامل نشده است. اگر ما به جاي انجام کارهاي مختلف در چابهار، خط‌ ‌آهن اين منطقه را سالي 20 کيلومتر مي‌ساختيم الان تقريبا بخشي از آن را پيش برده بوديم. ما مي‌توانيم اين منطقه را به آسياي مرکزي متصل کنيم اين منطقه در حال حاضر مهجور مانده و دليل اين امر نيز اين است که ارتباط ترانزيتي اين منطقه قطع است.»

گرايش به واردات در مناطق آزاد زياد است

بقايي در ادامه به نقاط منفي مناطق آزاد پرداخت و گفت:« در اين مناطق بحث گرايش واردات به دليل تسهيل امور مورد توجه بيشتر قرار گرفته است و اين امر نيز ارتباطي به روساي مناطق آزاد ندارد بلکه همه مي‌دانند که تجار همه به دنبال واردات هستند، زيرا خيلي راحت و ساده است ولي در عوض صادرات کار سختي است و مشکلات زيادي دارد اين در حالي است که در بعضي موارد سود حاصله از هر دو مورد يکسان است. اما در اين ميان مناطق آزاد به عنوان يک بستر عمل مي‌کنند و اگر اين مناطق نباشد تاجر از جاي ديگري به واردات مي‌پردازد.»

در سرمايه‌گذاري خارجي به نقطه مطمئني نرسيده‌ايم

بقايي در ادامه در خصوص سرمايه‌گذاري خارجي گفت:« ما در جذب سرمايه‌گذاري نمي‌توانيم بگوييم که به نقطه مطمئني رسيده‌ايم ما حدودا نزديک به دو ميليارد دلار به بالا سرمايه‌گذاري خارجي طي پنج يا شش سال گذشته در مناطق آزاد داشتيم که اگر اين ميزان را با ديگر کشورها مقايسه کنيم قطعا رقم پاييني است و دلايل مختلفي نيز دارد: اول اين که ما تبليغات بيروني کمي در اين خصوص داشتيم. دوم اين که شرايط جهاني ما اجازه نداده است که افراد براي سرمايه‌گذاري به اين جا بيايند. سوم اين که ما هنوز مدل جذب سرمايه‌گذاري حرفه‌اي نداريم که در اين بخش به همراه بخش تبليغات بيروني ما معدل پاييني داريم.»

تعدد مناطق آزاد و ويژه دليل عدم موفقيت آنها نيست

وي با رد اين نکته که يکي از دلايل عدم موفقيت مناطق آزاد کشور تعدد آن‌هاست، گفت:« اين مطلب زماني درست است که دولت در مناطق آزاد سرمايه‌گذاري کند اما اين طور نيست و دولت در مناطق آزاد سرمايه‌گذاري مستقيم نمي‌کند. اتفاقا کساني که کار تجارت و اقتصاد جهاني کرده باشند مي‌دانند که هر چه مناطق آزاد بيشتر باشد به نفع آن کشور است زيرا اولا دولت که سرمايه‌گذاري نمي‌کند. ثانيا اين که در بحث تجارت و ترانزيت هر چه بسترهاي گره‌هاي ارتباطي بيشتر تقويت شود به نفع کشور است.»

او ادامه داد:« به عنوان مثال قشم و چابهار براي سرويس دادن به شرق دنيا در نظر گرفته شود و از اين طرف اروند براي همسايگان غربي اختصاص داده شود که اين امر يک مزيت است زيرا قشم نمي‌تواند به عنوان مثال عراق و يا آسياي ميانه را پوشش دهد. به طور کلي تعداد مناطق آزاد ارتباطي به عملکرد آنها ندارد بلکه نکته اين است که ما بايد مناطق آزاد را در جاهايي ايجاد کنيم که به لحاظ سوق‌الجيشي توانايي تبادلات ترانزيتي ما را تقويت کنند.»

ايران محور ارتباطي است

وي تشريح کرد:« اگر به نقشه نگاه کنيم مي‌بينيم که ايران محور ارتباطي شرق و غرب و شمال و جنوب است. اطراف ما 17 کشور با ما ارتباط دارند و جمعيتي که ما مي‌توانيم به آن ها سرويس دهيم بالغ بر يک ميليارد نفر است. در طول تاريخ هم ما با جاده ابريشم شرق و غرب را به هم دوخته بوديم و کشورهاي نظير آمريکا و انگليس هم در اين خصوص نمي‌توانند هيچ کاري بکنند و نمي‌توانند ايران را به عنوان مثال از مسير خط لوله حذف کرده و راه جايگزيني پيدا کننده زيرا در اين صورت هزينه آن ها بسيار بالا مي‌رود. راه ايران امن بوده، راحت‌ و ارزانتر است. ما در مناطق آزاد بايد به سمت ترانزيت رفته و ايران را بايد به يک قطب ترانزيتي تبديل کنيم.»

وي در تشريح اين اظهارات گفت:« ‌به عنوان مثال چابهار نزديک‌ترين بندر به شش کشور آسياي مرکزي است و مجموع جمعيت اين کشورها بالغ بر 70 ميليون نفر است. در مذاکره با مسئولان اين کشورها نيز مي‌گوييم که چابهار مال خود شماست و بياييد در اين جا سرمايه‌گذاري کنيد زيرا اين بندر به شما نزديک است و مي‌توانيد خودتان زيرساخت‌هاي آن را بسازيد.»

وي ادامه داد:« ترانزيت کالا از ايران بسيار مقرون به صرفه است و ما بايد در اين حوزه فعاليت بيشتري انجام دهيم ما اکنون در مناطق آزاد نيز اين امر را شروع کرده و به آنها گفته‌ايم تا به سمت ترانزيت بروند.»

سرپرست مرکز امور مناطق آزاد و ويژه اقتصادي به همکاري نهادهاي مختلف در اين خصوص اشاره کرده و گفت:‌» ما اکنون در شوراي عالي مناطق آزاد سه وزارتخانه بازرگاني، صنايع و اقتصاد عضو هستند و با وزير راه نيز مرتب در حال گفت‌و‌گو هستيم. به طور کلي سياست خود آنها نيز توسعه ترانزيت است. منتها من به آنها نيز گفته‌ام که اگر بخواهند جاده و يا خط آهن بسازند بهترين مسير از مناطق آزاد است به عنوان مثال اگر ما بتوانيم خطوط ارتباطي کشورهاي آسيا ميانه را به مناطق آزاد خود ارتباط دهيم بسيار به نفع ما خواهد بود زيرا مثلا کشوري مثل ازبکستان براي صادرات خشکبار خود که رقم بالايي است به جاي دور زدن و طولاني کردن راه خود مي‌تواند به راحتي به کشورهاي حاشيه خليج فارس دسترسي داشته باشد.»

بقايي در خصوص پيشرفت نامتوازن مناطق آزاد نيز گفت:« ‌يکي از دلايل اين است که مناطقي همچون ارس و انزلي در مقايسه با کيش و قشم جديدتر هستند و به تازگي فعاليت خود را آغاز کرده‌اند. نکته دوم اين که به لحاظ امتيازي برخي مناطق آزاد همچون قشم، کيش و اروند از موقعيت جغرافيايي بهتري برخوردار بوده و امتياز بالاتري مي‌گيرند.»

ترک‌ها به ارس علاقه نشان داده‌اند

وي افزود:« البته در خصوص منطقه آزاد ارس بايد بگوييم که ترک‌ها به اين منطقه علاقه نشان داده‌اند و شروع به سرمايه‌گذاري نيز کرده‌اند. در همين حال ما به دنبال اين هستيم که نخجوان که تقريبا يک منطقه‌ آزاد است را به ارس وصل کنيم تا هم بتوانيم از فرودگاه آنجا استفاده کنيم و هم از خط آهن. در غير اين صورت ما بايد خودمان هزينه کرده و فرودگاه و خط آهن بسازيم. اين موضوع با طرف آذري مطرح شده و استقبال نيز به عمل آمده و منتظر جواب قطعي آنها هستيم.»

هر مشکلي با هر دستگاهي باشد را حل مي‌کنم

معاون رييس جمهور در بخش ديگري از اظهارات خود در خصوص مشکلات اداري و بروکراسي گفت:« اولا الان در مناطق آزاد من حاضرم به صورت کتبي تعهد دهم که هر مشکلي با هر دستگاهي باشد که قابل حل باشد را حل مي‌کنيم و اين مشکل را در مدت زمان خيلي کوتاه حل خواهيم کرد به عنوان مثال در اين پنج ماهي که من اينجا بودم توانستم کارهاي زير را انجام دهم: سال‌هاست که به دنبال آن بودند تا هندورابي را به کيش ملحق کنند ما دو ماه پيش رفتيم‌ آنجا و ديديم که منطقه آن جواب مي‌دهد و طي دو ماه اين امر محقق شد. در همين حال ما در بحث گمرکات چالش‌هاي زيادي داشيتم و طي روزهاي گذشته مديران مناطق و رئيس کل گمرک و معاون آن را دور هم جمع کرديم و به آنها گفتيم تا مشکلات خود را مطرح کنند. همچنين بودجه مناطق آزاد هر ساله اواخر سال مصوب مي‌شود اما امسال براي اولين بار هم بودجه 88 را ظرف يک ماه جمع کرديم و هم بودجه 89 را در حال بستن هستيم.»

کيش نبايد رقيب دوبي شود

وي در خصوص رقابت کيش با مناطقي همچون دوبي گفت:« کيش نبايد رقيب دوبي شود بلکه کيش بايد رقيب شهرهايي مثل استانبول، آستانه و شرم الشيخ شود، جاهايي که محل گردشگري و برگزاري سمينارهاي بين‌المللي است. ما در کنار کيش جزيره قشم و اروند را داريم که نزديک به راه‌آهن بوده و اسکله‌هاي خوبي دارند اينها مي‌توانند رقيب دوبي شوند اما اين امر نيز راه دارد.»

وي ادامه داد:« راهش اين است که جنس ايراني که مي‌رود به دوبي و از آنجا دوباره به ايران صادر مي‌شود را بايد شرايطي ايجاد شود که تاجر ما به دوبي نرود و به صرفه‌ اقتصادي باشد که اين جنس را از قشم وارد کند. کاري که در صادرات مجدد شروع کرده‌ايم اين است که گفته‌ايم بايد عوارض کاهش يابد سپس بايد امکانات زير ساختي را توسعه دهيم. در حال حاضر نيز ليست يک سري کالا را در حال تهيه هستيم تا با آن‌ها شروع کنيم. ان‌شاالله تا يک سال ديگر قيمت واردات کالاهايي از مناطق آزاد را آن قدر اقتصادي خواهيم کرد به گونه‌اي که ديگر وارات از طريق دوبي اين کالاهاي صرفه نباشد.»

بقايي در ادامه به بحث قاچاق کالا اشاره کرد و گفت‌:« ‌اگر ما از مجموع کالاهايي که به طور رسمي وارد کشور مي‌شوند بتوانيم 30 تا 40 درصد آن را که به عنوان مثال از دوبي وارد مي‌شود به سمت مناطق ازاد بکشانيم کار بزرگي انجام داده‌ايم.»

تقويت بانک و بيمه راه‌کار حل مشکل صادرات مجدد

وي تصريح کرد:‌» يکي از کارهايي که ما بايد براي حل مشکل صادرات مجدد انجام دهيم بحث بانک و بيمه است اگر بخواهيم صادرات مجدد در مناطق آزاد کشور راه اندازي کنيم بايد بانک و بيمه را راه‌اندازي کنيم چون بدون بانک و بيمه نمي‌شود. در اين راستا نيز با بسياري از کشورها از آسياي ميانه گرفته تا اسپانيا و ترکيه مذاکره کرده‌ايم. در اين مذاکرات از آن ها خواسته شده تا در مناطق آزاد شعبه زده و يا بانک مستقل تاسيس کنند. در حال حاضر نيز يک موسسه اعتباري به صورت مجازي فعاليت خود را آغاز کرده و توانسته يک سري گشايش اعتبار انجام دهد. اين موسسه يک مدل جديد اقتصادي است که از طريق اينترنت گشايش اعتبارمي‌کند. فردي در کيش اين اقدام را انجام مي‌داد که ما او را تشويق کرده تا شعبه تاسيس کرده و اين کار را براي همه انجام دهد.»

وي در ادامه از انجام اقدامي جهت دور زدن تحريم‌ها خبر داده ولي در خصوصيات جزييات آن اظهار نظري نکرد.

مديريت ما مديريت غير دولتي است

معاون رييس جمهور در ادامه اظهارات خود گفت:« کاري که من در مناطق آزاد به دنبال آن هستم اين است که مديريت ما به صورت مديريت کاملا غير دولتي عمل شود. به عنوان مثال ما در نمايشگاه ميلان شرکت کرده بوديم ديديم که بعضي از مناطق دو يا سه نفر معرفي کرده‌اند که از اين امر ممانعت به عمل آمد زيرا اين نمايشگاه از نظر ما جنبه تفريح نداشت و به آنها گفتيم که بايد در غرفه ايستاده و کار بفروشند زيرا اين نمايشگاه‌ها فرصت‌هاي ماست و بايد از آن استفاده کنيم. حتي يکي از مديران گفت که من نمي‌توانم به اين نمايشگاه بروم که با او برخورد شده و گفته شد که اين يک ماموريت است نه يک سفر تفريحي.»

در مناطق آزاد به سمت تکنولوژي‌هاي برتر مي‌رويم

وي در خصوص بحث سرمايه‌گذاري در توليد مناطق آزاد گفت:« ‌ما در حال حاضر بايد به سمت توليدي برويم که در دراز مدت در مناطق آزاد به صرفه باشد مثل صنايع داراي تکنولوژي‌هاي برتر.»

سرپرست مرکز امور مناطق آزاد و ويژه اقتصادي در خصوص پيش‌بيني‌هاي انجام شده در قانون برنامه پنجم توسعه گفت:« اولا در بحث ارزش افزوده يک بند آورده شد و مشکل موجود در ارزش افزوده شفافتر شد. دوم اين که جزيره قشم کل آن به منطقه آزاد تبديل شد حال آن که خودمان 1.5 ماه قبل در کميسيون اقتصادي اين را مصوب کرديم. سوما اسکله‌هاي چابهار در منطقه آزاد قرار گرفت و چهارم اين که بحث واگذاري اختيارات دستگاه‌هاي دولتي به روساي مناطق آزاد در قانون بود اما کامل اجرا نشد که در قانون برنامه پنجم اين امر تسريع شد. من خودم هم به مناطق آزاد اعلام کرده‌ام که هر دستگاهي که با شما هماهنگ نيست را اعلام کنيد تا مشکل حل شود. تا به اين لحظه خبري نشده است و اين امر نشان‌گر اين است که هماهنگي وجود داشته و روابط خوب است.»

ديدار با سفرا بازاريابي اوليه بود

بقايي در ادامه به ديدار اخير خود با سفراي کشورهاي اسلامي اشاره کرد و گفت:« اين ديدار بازاريابي اوليه در جهت جذب سرمايه‌گذاري خارجي بوده است تا در فرصت‌هاي بعدي آنها را به مناطق آزاد برده و با توانمندي‌هاي آن جا آشنا کنيم. بعد از اين تازه داستان شروع مي‌شود و در اين مرحله بايد با مقامات اين کشورها ارتباط بگيريم و سفرا نيز در اين امر به ما کمک مي‌کنند.»

وي در ادامه برخي شايعات در خصوص انتقال کامل وي به مرکز امور مناطق آزاد و ويژه اقتصادي و خروجش از سازمان ميراث و گردشگري را رد کرده و گفت:« اين امر صحت ندارد و به جاي پرداختن به اين موضوعات بايد بر موضوعات اجرايي وقت گذاشت. ‌ما کارهايي که بايد در مناطق آزاد انجام دهيم را در حال انجام هستيم و خيلي از آن کارها اتفاقا از زاويه اين جايگاه بهتر انجام مي‌شود. علاوه بر اين صنعت گردشگري خود يک صنعت اقتصادي است.»

وي تاکيد مي‌کند که به اعتقاد وي مسئوليتش در سازمان ميراث فرهنگي به مناطق آزاد کمک مي‌کند و مسئويت وي در مرکز امور مناطق آزاد ويژه اقتصادي به سازمان ميراث فرهنگي کمک مي‌کند.

توسعه مناطق آزاد و ويژه با مطالعه دقيق در حال انجام است

بقايي در پاسخ به سوالي در خصوص توسعه مناطق آزاد ويژه اقتصادي نيز گفت:« ‌در حال حاضر مناطق ويژه را در حال افزايش هستيم. در خصوص مناطق آزاد نيز در حال بررسي چند نقطه هستيم اما اين بار گفته‌ايم با افزايش موافقيم اما با مطالعه يعني اگر پس از مطالعه کارشناسي ديديم جواب مي‌دهد انجام مي‌دهيم.»

وي در بخش‌هاي پاياني اظهارات خود گفت:« توليد برخي از کالاها همچون کامپيوتر و هواپيما در ايران توجيه اقتصادي ندارد و تا ما بياييم يک هواپيما يا کامپيوتر توليد کنيم کشورهاي ديگر مدل‌ جديدتري از آن را مي‌سازند. بنابراين ما بايد يک سري کارهايي که جهش ايجاد مي‌کند را انجام دهيم به عنوان مثال ما در صنعت خودروسازي هر کاري که بکنيم باز هم عقب هستيم ما نبايد سراغ توليد کالاهايي برويم که بازار آن اشباع شده، محصول آن وجود داشته و تجربه و صنعت آن دست ديگران است بلکه بايد به سمتي برويم که بتوانيم جهش ايجاد کنيم به عنوان مثال مي‌توان به بحث گياهان دارويي اشاره کرد و اين صنعت مي‌تواند واقعا ما را در دنيا جلو بياندازد به شرط اين که درست و حسابي سراغ آن برويم.»