چابهار با جاذبه هاي گردشگري جهاني

جاذبه هاي گردشگري بندر چابهار شهرتي جهاني دارد و آب و هواي معتدل سواحل اقيانوسي اين منطقه زمينه حضور گردشگران را در چهارفصل که آن را «چهار بهار» نيز ناميده اند، فراهم کرده است.

درياي مُکران
نام ايراني درياي عمان را مکران ثبت کرده اند مَکران، مکوران يا موکران از نظر تاريخي، سرزميني ساحلي در جنوب شرق ايران و جنوب غربي پاکستان است که در طول خليج عمان در غرب بندر جاسک تا منطقه «لاس بلاو» در جنوب غربي ايالت بلوچستان پاکستان گسترده شده است.
هولديچ جهانگرد انگليسي قرن ۱۷ بر اين باور است که «مکران» مرکب از ۲ واژه فارسي «مهي» و «خواران» يعني ماهي خوران است که بر اثر کثرت استعمال به مکران تبديل شده است.
ياقوت حموي(626-574ق) جغرافيدان و تاريخ نويس مشهور در کتاب معجم البلدان در باب حرف ميم در مورد دليل نام گذاري مکران مي نويسد: سيره نويسان گويند که مکران به اسم مکران بن فارک بن سام بن نوح(ع) نام گذاري شده است زيرا او براي اولين بار به اين منطقه آمده و در آن جا سکني گزيده است.
و سرانجام اين که واژه شناسان معتقدند که مکران با مچه گيران پيوند دارد زيرا «مچه» نوعي تمساح ويژه بلوچستان است. در فارسي بزمچه معمولاً به مارمولک و يک نوع خزنده شبيه کروکوديل مي گويند که داراي زبان نيش گونه درازي است.

سيد غلام رسول
آرامگاه شريف« سيدغلام رسول» در هسته مرکزي شهر چابهار زيارتگاه شيعيان و اهل تسنن چابهار است اين مزار که قدمت آن به قرن پنجم هجري باز مي گردد آرامگاه شاهزاده اي از خاندان سلطنتي هندوستان است معماري ترکيبي آن که به دوران سلجوقي و معماري هندي شباهت دارد، جلوه اي زيبا به اين مزار بخشيده است.
گچ بري هاي ظريف و سقف هاي تيري چوبي و حصيري و ايوان هاي اعيان نشين آرامگاه، تاريخچه معماري دوران سلجوقي، سلسله زنديان، صفويان و قاجاريه را در خود جاي داده است.
تاريخ شفاهي گوياي آن است که شريف «سيدغلام رسول» شيعه مذهب و مورد توجه مسلمانان هندوستان بوده است.
کرامات زيادي را از او نقل مي کنند و اهالي اعتقاد زيادي به شرافت و سيادت وي دارند نذورات اهالي به مزار موجب آباداني و شکوه اين مزار شده و شيعيان هندي و پاکستاني نيز براي تبرک به آرامگاه اين سيد بار سفر مي بندند و به مزاربوسي مي آيند.
عبداله ناصري در کتاب فرهنگ بلوچ مي نويسد: در مورد صاحب مزار ۲ عقيده وجود دارد يکي آن که معتقدند اين مزار از آنِ عارف وارسته و مرد حقي است به نام سيد عبدالرسول و اين زيارتگاه مردم شيعه چابهار است و افراد غيرشيعه هم از شيعه هاي اين سرزمين پيروي مي کنند بعضي ديگر بر اين باورند که اين آرامگاه مزار يک لوطي «جوانمرد» است. بلوچ هم او را از نسل مردمداران مردم دوست مي دانند.

قلعه پرتغالي ها
در ابتداي جاده ورودي کنارک به چابهار، قلعه زيباي تاريخي تيس که به قلعه پرتغالي ها نيز شهرت دارد، بر بلنداي کوهي زيبا در مدخل خليج چابهار خودنمايي مي کند.
اين قلعه که يادگار حضور اشغالگران پرتغالي در جنوب شرق ايران است ۲۴×۵۶ متر مساحت دارد و به سبک معماري دورساز جنوب ايران احداث شده است.
ستون هاي قطور تابستان نشين و بهارنشين آن برگرفته از معماري عصر صفوي است و ايوان بلند مشرف به حياط، حجره ها و اتاق هاي قلعه به شکل تو در تو و اندروني و بيروني ساخته شده است.
در عصر قاجار و اوايل دوره بعد ازقاجار بخش هايي از منار و ايوان مشرف به دريا، نوسازي و در سال هاي اوايل پيروزي انقلاب اسلامي به مدت ۳ سال به عنوان بخش اداري نيروي حراست ساحلي ازآن استفاده شد.
آجرچيني نماي بيروني قلعه پرتغالي ها، چاه نيمه عميق بخش مهمان پذير قلعه، کتيبه هاي خط کوفي، عربي و هندي، سقف چوبي اتاق ها و اتاق هاي نگاهباني ۲ طبقه از ديدني هاي قلعه تيس بوده و در کتاب باستان شناسي و تاريخ بلوچستان به نقل از «سرتيپ مهدي خان مهندس ايراني» آمده است:«در تيس قلعه بسيار خوبي است و يک سمت بدنه قلعه وصل به درياست، قدري ناتمامي دارد که بنا و عمله در آن مشغول کارند. ديوار بزرگي از سمت دريا کشيده اند براي باراندازي و غيره، حصن معتبري است و اصل قلعه در روي تپه مرتفعي ساخته شده است».

تيس
روستاي زيباي تيس که در گويش محلي «نيز» گفته مي شود از توابع بخش مرکزي چابهار با قدمتي بيش از ۲۰۰۰ سال است. مسجد زيباي تيس که نمادهايي از شريعت شيعيان و اهل تسنن را در خود جاي داده بيانگر دلگرمي و همدلي اهالي ماهيگير اين روستاي زيباي ساحلي است.
آثار به جاي مانده از نياکان دريانورد در اين روستا تمامي انگاره هاي يک اسکله صيادي را در خود جاي داده و گويش اهالي که ترکيبي از فارسي قديم، لهجه زيباي بلوچي و واژگان هندي است بر زيبايي اين روستاي ساحلي مي افزايد.
اهالي تيس به ميهمان نوازي مشهورند و پذيرايي از ميهمانان با غذاهاي دريايي و سبزي را افتخار خود مي دانند.
معماري هسته مرکزي تيس بسيار شبيه به جزيره‌نشينان جنوب ايران است و اهالي خانه هاي مسکوني خود را براي مقابله با گرما و هواي شرجي روز و شب هاي مرطوب ساحل به گونه اي ساخته اند که رطوبت دما آسيبي به زندگي و ادامه حيات در ساحل اقيانوسي نرساند و زندگي در کرانه اقيانوس را بر آنان آسان کرده است.

لور
درخت انجير معابد که در گويش محلي سيستان ليل، لور و انجير هندي هم گفته مي شود از جاذبه هاي بسيار زيباي جنوب شرق ايران از چابهار تا جزاير قشم و کيش است.
ترکيب فتوتيپي ومورفولوژيکي اين درخت به گونه اي است که ريشه هاي آن از ساقه هاي هوايي خارج شده و به زمين فرو مي روند و شکل ظاهري درخت، زندان تاريکي را به نمايش مي گذارد و از اين رو درخت انجير معابد را «مکر زنان» هم مي گويند.

باهو کلات
باهو کلات روستايي است در بخش دشتياري مرکز شهرستان چابهار.
ويژگي مهم اين منطقه که آخرين روستاي مرزي ايران و پاکستان به شمار مي رود، منطقه حفاظت شده زيست محيطي آن است. درباهو کلات آهوان جبير هندي، سنجاب ساحلي، راسوي خاکستري هندي (که در هندوستان منقرض شده و تنها در اين منطقه زادو ولد دارد)، سوسمار و گياهان آکاسيا و درختچه هاي گياهان دارويي فراوان ديده مي شود و حکيمان پاکستاني و هندي همواره براي جمع آوري گياهان دارويي به باهو کلات و مراتع و چمنزارهاي آن مي آيند و گياهان دارويي و بذر درختچه هاي اين منطقه و تالاب نزديک به آن را جمع مي کنند.

ليپار
روستاي زيباي ليپار در ۱۵ کيلومتري شهر چابهار در مجاورت روستا و اسکله صيادي «رمين» واقع شده است. سبزه زارهاي اين روستا که در ميان دو کوه واقع شده است از درياچه اي زيبا سيراب مي شود که اين آبگير خود جلوه اي از تالاب هاي پذيرايي پرندگان مهاجر نظير فلامينگو، حواصيل، تيهو، چنگر و عقاب دشتي است. ويژگي ليپار دايمي بودن برخي پرندگان وحشي نظير مرغابي وحشي پرکلاغي و «مرغابي سرسبز و آبي» است. بوته زارهاي ليپار را به دره سرسبز کشمير در هند تشبيه کرده اند، گويش اهالي ليپار به اردو تمايل دارد و لهجه زيباي زابلي هم در اين روستا تکلم مي شود.
ليپار به تالاب زيباي آن شهرت دارد و چشمه هاي آب شيرين آن که تنها چند صدمتر از دريا فاصله دارد همه ساله گردشگران زيادي را به سوي خود جذب مي کند که البته بيشتر پاکستاني اند و براي تجارت ماهي و پرندگان وحشي به اين منطقه زيبا مسافرت مي کنند.

گاندو
تمساح پوزه کوتاه ايراني را که زيستگاه آن در برمه نيز گزارش شده است، گاندو مي گويند.
زيستگاه اصلي اين گونه منحصر از بازمانده دايناسورهاي دوران دوم زمين شناسي محدوده اي به وسعت ۳۸۰ هزار هکتار از چابهار تا ايرانشهر است.
تعداد اين گونه حفاظت شده و مورد حمايت سازمان هاي حيات وحش بين المللي ۳۰۰ تا ۵۰۰ عدد تخمين زده شده است که در برکه هاي راسک، باهو کلات، باتلاق دلگان و کلاني متمرکز هستند.
ميانگين اندازه اين سوسمارهاي بازمانده دوران دايناسورها در جنس نر ۳ متر و در ماده ها به 2.45 متر مي رسد.
وزن ۳۰۰ تا ۵۵۰ کيلويي نيز در گزارش هاي پژوهشگران خارجي براي اين گونه منحصر به فرد کروکوديل ايراني به ثبت رسيده است.
از ويژگي هاي اين گونه حمله نکردن به انسان و همزيستي مسالمت آميز آنان با ماهيگيران باتلاق ها و برکه هاي ماهيگيري است.
رنگ زيتوني بدن اين خزنده باعث تمايز آن از ساير همنوعان خود مي شود و پاهاي کوتاه، پوزه کوچک، شکم بدون فلس و براق آن، گونه تمساح پوزه کوتاه ايراني را از ساير گونه هاي تمساح باتلاق هاي ساحلي متمايز مي کند.

بولوبولو
چشمه هاي گِل فشان روستاي کهير از جاذبه هاي بکر گردشگري چابهار و ايرانشهر است.
۸ منطقه گل فشان در چابهار وجود دارد که بزرگ ترين آن در جاده کهير به تُنگ واقع است. سازمان ميراث فرهنگي و فرمانداري چابهار براي شناساندن هرچه بيشتر اين پديده طبيعي داراي خواص درماني به احداث جاده آسفالته، توقفگاه شبانه و استقرار مخازن آب شيرين در مسير دسترسي به گل فشان ها اقدام کرده اند، همچنين منطقه آزاد چابهار با برگزاري تورهاي مختلف علاوه بر گردشگران براي بازديد پژوهشگران و زيست شناسان و علاقه مندان به طبيعت گردي از گِل فشان هاي کهير که در زبان محلي به «بولوبولو» مشهور است، برنامه هاي ويژه اي تدارک ديده اند.

منبع: روزنامه خراسان