تابستان گرم كه گذشت و پاييزغم انگيز از راه رسيد. نسيم روزهاي ابتدايي خزان، فقط براي اهالي سوادودانش بوي فرحناك مشق وكلاس ودرس با خود نمي آورد؛ شاغلين در "كارخانه بدون دود" يا همان صنعت جهانگردي نيز دراين ايام بهجت و فرحي زايدالوصف و جنب وجوشي خاص خواهندداشت چراكه درتمام تقويم هاي دنيا ششم مهر(27 سپتامبر)به عنوان روز جهانی جهانگردي ثبت و ضبط شده.
سازمان جهاني جهانگردي به عنوان بزرگترين سازمان تعيين كننده تكليف اين صنعت در تمام دنيا، براي امسال شعار " جهانگردي و انرژي پايدار" را انتخاب نموده است.
اصولا انتخاب شعارها با اهدافي معين و برنامه اي مدون همراه بوده و معمولا از عقبه و پشتوانه اي به حدكافي علمي يا ضرورتي استرات‍‍ژيك برخوردارند و كارشناسان همواره براي اجرايي نمودن هر شعار، نقشه راهي - هر چند نيم بند - را نيز به آن سنجاق مي كنند.
نه در دايره ورزندگي نگارنده در علم فيزيك است و نه مجال آن تا در اين نوشتار، پايداري و مانايي انرژي راوارسي كند. از قديم آموزگاران فيزيك به ما آموخته اند كه " انرژي زوال ناپذیر است و تنها از صورتي به صورت ديگر تبديل مي گردد ". پس بايد احتمالا مراد طراحان شعار امسال، پايداري يا عدم پايداري منابع انرژي باشد چرا كه ما در دنيا انرژي هاي نو و پاك، انرژي هاي تجديد پذير و انرژي هاي تجديد ناپذير داريم و جز اينها نداريم.
الفاظ در جاي خود عزيز و محترم، اما آنچه اهميت دارد معنا و محتواست. جان مايه اين شعار، ضرورت انديشيدن به پايداري، مانايي و آينده نگري در مصرف انرژي است. درست است كه صنعت جهانگردي از خود، دود و دم و طمطراقي ندارد و آنچه مي آفريند و كف دست مشتري (گردشگر) مي گذارد، خدمات است و ناملموس، اما صنايع وابسته به آن از جمله صنايع هوايي و غذايي و زيرساخت هاي ريلي و جاده اي بيشتر از نان شب به انرژي محتاجند. بدين ضرورت، درنگ جايز نيست. سوخت هاي فسيلي – به وي‍ژه در كشورهاي در حال توسعه – به سرعت در حال ته كشيدن اند. چرخ هاي اين صنعت بي وقفه بايد بچرخند تا صدها ميليون شاغل در اين صنعت در سراسر دنيا از نان خوردن نيفتند و گردشگران روي زمين نمانند.
كشورهاي توسعه يافته حتما تاكنون فكري به حال خودشان كرده اند و براي درمان نا پايداري انرژي مورد نياز در صنعت جهانگردي شان، نسخه اي پيچيده اند.
روزنامه ها را ورق بزنيد: ايجاد اولين هتل با انرژي صددرصد تجديد پذير در فلان كشور، بازيافت صد در صدي زباله هاي هتل در بهمان كشور و...
به عنوان كشوري غني و سر نهاده بر باليني از همه استعدادها و منابع خدادادي وقت آن است كه مانيز به مخيله مان فشاري بياوريم و براي اين منظور طرحي در اندازيم. فرمول ها چندان پيچيده نيست: چگونگي مصرف را فرهنگ سازي كنيم و استفاده مكرر از ظروف و مواد يكبار مصرف را نشانه فرهنگ بالا و كلاس ندانيم. سفر با وسايل نقليه جمعي را نهادينه كنيم و اينقدر بر استفاده از خودرو شخصي اصرار نورزيم.
به عنوان يك كارشناس گردشگري به هر هتل، واحد بين راهي، رستوران یا سرويس بهداشتي كه پا مي گذارم و ملاحظه می کنم كه چراغ ها اتوماتيك خاموش و روشن مي شوند و شيرهاي آب قطع كن هوشمند دارند، به باني و باعث هدفمندي يارانه ها درود مي فرستم!!
پايداري انرژي مورد نياز در صنعت گردشگري را در استفاده درست، به اندازه و كنترل شده منابع موجود و تلاش برای دستيابي به انرژي هاي نو، پاك و تجديد پذير همچون انرژي خورشيدي بجوييم.
به راستي، باتوجه به عرض جغرافيايي مناسبي كه كشور ما در آن قرار گرفته چند درصد از واحدهاي اقامتي ما در سراسر كشور انرژي روشنايي، گرمايي و سرمايشي خود را از باد يا نور خورشيد مي گيرند؟! چه بسته هاي تشويقي و محرك هاي ترغيبي براي علاقمندان پا نهادن در اين وادي در نظر گرفته شده است؟
سال 91 به نيمه رسيده است. سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري كشور به عنوان متولي اصلي اين صنعت، رسيدن به رقم دست كم هفت و نيم ميليون گردشگر ورودي را هدف قرار داده و سياست درهاي باز را براي ورود گردشگران دنبال مي كند.
افزايش رشد ورودي امري مطلوب است اما از آن مهم تر توسعه اي متوازن و همه جانبه در صنعت گردشگري است. به نظر مي رسد وقت آن رسيده برنامه ريزان براي توسعه متوازن اين صنعت چاره انديشي كنند.
مناطق آزاد ايران در كنار همه اشتراكات، هر يك ويژگي خاص و منحصر به فرد خود را دارد و بهترين زمينه براي اجراي يافته هاي فرضيات توسعه گردشگري و تعميم آن به سرزمين اصلي است.
** حميداميني ـ مدير ميراث فرهنگي ،صنايع دستي و گردشگري سازمان منطقه آزاد قشم