مناطق آزاد و توسعه روابط اقتصادی با افغانستان و چین

نشست مشترکی با حضور مرتضی بانک مشاور رئیس‌جمهوری و دبیرشورای‌عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی با داوود سلطان‌زوی مشاور رئیس‌جمهوری و رئیس کمیسیون توسعه اقتصادی فرودگاه‌های افغانستان در محل دبیرخانه شورای‌عالی مناطق آزاد و ویژه برگزار شد. در این نشست که با حضور مدیران و کارشناسان دو طرف انجام شد، طرفین بر همکاری‌های مشترک ایران و افغانستان در بخش‌های اقتصادی و بازرگانی تاکید کردند. به‌ویژه آنکه در چند سال گذشته ظرفیت‌های همکاری دو کشور و هندوستان از طریق تفاهمنامه سه‌جانبه میان ایران، افغانستان و هندوستان افزایش یافته است. از جمله مهم‌ترین مناطق آزادی که مورد توجه سرمایه‌گذاران افغانستانی قرار گرفته و فعالیت‌های اقتصادی تجاری آنها را ترغیب کرده، منطقه آزاد چابهار است. این منطقه نمونه آزمایشی در زمینه فعالیت‌های افغانستان برای دسترسی به آب‌های آزاد و اقیانوسی است که می‌تواند ظرفیت‌های این کشور را در حوزه‌های کشاورزی، صنعتی و معدنی برای تعامل با جهان امروز به فعلیت درآورد. به علاوه اینکه در ۵سال گذشته بسیاری از زیرساخت‌های مواصلاتی و حمل‌ونقل در مسیر زاهدان تا منطقه ویژه سرخس درحال انجام بوده است. ساخت مرحله یک خط راه آهن چابهار ـ زاهدان، افزایش ظرفیت تخلیه و بارگیری بندر چابهار به میزان ۸.۵میلیون تن در سال و اصلاح محدوده و الحاق دو بندر مهم شهید بهشتی و شهید کلانتری در ماده واحده مصوب مجلس در تاریخ ۱۱شهریور امسال به منطقه آزاد چابهار، همگی برای فعال‌سازی این منطقه و تعامل مستمر با کشور افغانستان برای حضور سرمایه‌گذاران افغانستانی انجام شده است. علاوه بر این، ایجاد دفاتر مشترک در دو کشور می‌تواند زمینه‌های بازرگانی را سرعت بخشیده و فعالیت‌های تجاری و ترانزیت را میان دو کشور از طریق منطقه آزاد چابهار توسعه دهد. آنچنانکه سلطان‌زوی در نشست مشترک بر افزایش روابط تجاری و اقتصادی با ایران تاکید کرد و تاسیس منطقه آزاد در افغانستان را فصل مشترک همکاری میان ایران و افغانستان برشمرد. او به ویژه بر ظرفیت‌های بی‌شمار افغانستان در بخش‌های کشاورزی، صنعت و معدن تاکید کرد. بدیهی است تحقق اهداف و ماموریت‌های منطقه آزاد چابهار به منزله اهرم توسعه پیرامونی و تقویت ارتباط با کشور افغانستان و هند می‌تواند بیش از پیش به ایجاد فرصت‌های شغلی جدید و گسترش روابط اقتصادی دو کشور کمک کند. منطقه آزاد چابهار دارای ظرفیت‌های بی‌شماری در زمینه‌های هاب انرژی، محور ترانزیتی و صادرات‌مجدد به کشورهای آسیای میانه و افغانستان، محور تجاری شرق کشور، سایت نگهداری و ذخیره‌سازی کالاهای استراتژیک مورد نیاز، خوشه صنایع‌غذایی، صنایع‌معدنی، صنایع‌پتروشیمی، خودروسازی، تولیدات مبتنی بر اقتصاد دریا و خدمات ITC و با ارزش‌افزوده بالاست. ماه گذشته همچنین سفر هیاتی از دبیرخانه شورای‌عالی به همراه برخی مدیران مناطق آزاد به کشور چین با هدف زمینه‌سازی برای حضور سرمایه‌گذاران چینی برای فعالیت و سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد انجام شد. رویکرد سوسیالیسم بازار با هدف توانمندسازی بخش خصوصی و سرمایه‌گذاری در مسیر تولید صادرات‌محور و دسترسی به بازار از جمله اهدافی است که می‌تواند به رونق کسب و کارهای تولیدی و خدماتی در مناطق آزاد ایران کمک کند. این مسئله از آن جهت اهمیت دارد که چینی‌ها در یک قرارداد اجاره‌ای ۴۳ساله با مدیریت و بهره‌برداری از امکانات پاکستان در گوادر و قرارداد سرمایه‌گذاری پروژه ۴۶میلیاردی را برای ساخت کریدور اقتصادی چین-پاکستان و تبدیل منطقه آزاد گوادر به یک قطب بزرگ اقتصادی در جنوب پاکستان مد نظر قرار داده‌اند. واگذاری بیش از ۹۲۳هکتار زمین در بندر گوادر بخشی از اقدام‌های پاکستانی‌ها برای انجام پروژه بزرگ اقتصادی در پاکستان است. آنچه اهمیت دارد جذب سرمایه‌گذاری خارجی برای رونق اقتصادی مناطق آزاد ایران است که با پروژه‌های توجیه‌پذیر از نظر اقتصادی، فنی و مالی قابلیت مناطق آزاد ایران را به فعلیت در می‌آورد.

**عبدالرسول خلیلی - استاد دانشگاه وکارشناس مناطق آزاد