جایگاه گردشگری سلامت در مناطق آزاد کجاست؟

مشاور رییس جمهور در گفت وگو با نشریه نبض سلامت (ویژه نامه بهداشت و درمان در مناطق آزاد) در خصوص گردشگری سلامت در مناطق آزاد می گوید: هدف گردشگری سلامت این است که بازارهای هدفی که شناسایی شده اند و به تقاضا نیاز دارند را به سمت خود جذب کند.

وی معتقد است: در این راه نیازمند همکاری وزارت بهداشت هستیم. اگر وزارتخانه ای که متولی این امر است؛ بودجه در اختیار اوست و کلیه تصمیمات در این حوزه در آنجا اجرایی می شود؛ همراهی نکند نتیجه ای نخواهد داشت. چون هزینه سلامت را ما نمی توانیم از داخل مناطق آزاد بدهیم چرا که این هزینه از هزینه های آموزش و پرورش نیز بالاتر است. این چیزی نیست که بتوانیم از درآمدهای مناطق آزاد تامین کنیم. مناطق آزاد در این راه کمک کننده هستند اما بودجه اصلی در اختیار وزارت بهداشت است. 
اکبر ترکان می گوید: مناطق آزاد کشور می توانند بستر مناسبی برای اجرای سیاست های بزرگ باشند و گردشگری سلامت در این میان می تواند جایگاه خوبی داشته باشد. مناطق آزاد کشور قطعات و اقلیم هایی کوچک از ایران هستند و می توان طرح ها متفاوتی در تمامی حوزه ها در آنها اجرا کرد و در صورتی که به موفقیت رسیدند بتوان آن را به کل کشور تعمیم داد.
مشاور رییس دولت تدبیر و امید گفت: رییس جمهور در نشست با مدیران عامل مناطق آزاد در کیش در نوروز 93 بر ضرورت اهمیت پرداختن این مناطق به مقوله گردشگری حلال و گردشگری سلامت تاکید کردند که این موضوع نشان دهنده اهمیت جایگاه گردشگری و به تبع آن گردشگری سلامت در رونق اقتصادی این مناطق است. کشورهایی در عرصه گردشگری سلامت در دنیا موفق هستند که به صنعت گردشگری توجه ویژه ای نشان داده اند.
دبیر شورایعالی مناطق آزاد کشور افزود: حجم فعالیت دفاتری که به کار بازاریابی برای جذب بیماران خارجی به ایران مشغول هستند می بایست افزایش یابد چرا که در حال حاضر یکی از مسیرهای اصلی جذب بیماران خارجی برای درمان در ایران، این دفاتر هستند.با آقای سلطانی فر رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هم صحبت هایی در خصوص توسعه فعالیت این دفاتر و بها دادن بیشتر به حوزه گردشگری سلامت در کشور انجام شده است. بخش خصوصی می بایست بسیار بیشتر از فعالیت هایی که تاکنون در حوزه گردشگری سلامت انجام داده فعالیت کند. در یک حوزه دیگری نیز می توانیم در بخش گردشگری سلامت کار کنیم و آن هم گردشگری معکوس و اعزام تیم های پزشکی به کشورهای هم جوار است که با توجه به مذاکراتی که با کشور قطر داشته ایم امکان تاسیس و راه اندازی بیمارستان در این کشور وجود دارد چرا که پزشکان ایرانی می توانند به نوعی صادرات خدمات و علم انجام دهند.

ادامه روند توسعه گردشگری سلامت در جزیره کیش
مدیرعامل سازمان منطقه آزاد کیش گفت: این منطقه بر اساس مصوبات شوراي عالي مناطق آزاد و ويژه اقتصادي كشور ماموريت دارد تا در زمينه گردشگري سلامت و جذب گردشگران خارجي جهت درمان و استفاده از امكانات بهداشتي و درماني منطقه فعاليت نمايد. 
علی اصغر مونسان گفت: در اين راستا با توسعه فيزيكي بيمارستان كيش فضاي مورد نياز و امكانات سخت افزاري درمان‌هاي تخصصي در اين بيمارستان مهيا شده و با بكارگيري پزشكان متخصص مقيم و ادواري بسياري از تخصص هاي پزشكي در اين جزيره نيز راه اندازي شده است لذا امروز مي‌توان با افتخار اين بيمارستان را به لحاظ كاربردي با بسياري از مراكز درماني شهرهاي بزرگ كشور مقايسه كرد.
مدیرعامل سازمان منطقه آزاد کیش با اشاره به برنامه های بلند مدت این سازمان در زمينه توسعه سلامت گفت: این برنامه ها با جذب سرمايه گذاري بخش خصوصي و همچنين ساخت يكي از مجهزترين هتل هاي بيمارستاني هسته اي در جنوب جزيره كيش همراه است .
وی افزود: آب و هوا و طبيعت زيباي اين منطقه و همچنين عدم نياز به صدور ويزا براي اتباع خارجي اين فرصت را فراهم كرده است تا در بحث گردشگري سلامت ، منطقه آزاد كيش گام هاي محكم و مطمئني را برداشته و در آينده اي نه چندان دور مراحل توسعه اين طرح را با موفقيت پشت سر بگذارد.

بيمارستان كيش براي پذیرش گردشگران آماده است 
دکتر محمد خلخالي رئيس بيمارستان كيش با اشاره به اینکه در دو سال اخير گردشگري سلامت در بيمارستان كيش با جديت پيگيري مي شود گفت: تمامي پزشكان و متخصصان و كاركنان بخش هاي اداري و پشتيباني بيمارستان كيش هم قسم شده اند تا براي دستيابي به جايگاه شايسته و برابري با مراكز درماني طراز اول منطقه از هيچ كوششي فروگذار نكنند.
وی گفت: بر مبناي نيازسنجي منطقه اي تا كنون بيشتر گردشگران سلامت متقاضي خدمات درماني در بخش هاي پوست، مو، جراحي هاي زيبايي، قفسه سينه، ديسك كمر، اورولوژي، بيماري هاي كبدي، بيماريهاي گوارشي و آندوسكوپي و كلونسكوپي و اعمال جراحي به روش لاپاراسكوپي بوده اند. ضمن اينكه بيمارستان كيش از نظر تجهيزات و پزشكان متخصص آمادگي دارد تا در رشته هاي متنوع تري به گردشگران داخلي و خارجي خدمات مطلوب و استانداردي را ارائه نمايد.
رئيس بيمارستان كيش حضور پزشكان متخصص و فوق تخصص در رشته هاي مختلف، نياز نداشتن به رواديد براي سفر به كيش، امكانات مطلوب اقامتي و پايين بودن هزينه درمان در كيش نسبت به كشور هاي منطقه و ساير شهرهاي كشور را از جمله مزيت هاي رقابتي براي توسعه گردشگري سلامت در كيش برشمرد و گفت: براي دستيابي به جايگاه شايسته جزيره كيش در حوزه گردشگري سلامت نيازمند تعامل گسترده بخش خصوصي و راه اندازي خطوط هوايي جديد به كشورهاي منطقه هستيم.
وي همچنين از راه اندازي دپارتمان آي پي وي و دفتر پذيرش بيماران خارجي در بيمارستان كيش خبر داد و گفت: به زودي اين دفتر راه اندازي خواهد شد تا جذب گردشگران سلامت و ارائه خدمات مطلوب به آنها با روندي منسجم تر پيگيري شود.
 به گفته خلخالي در سال گذشته علاوه بر مهندسان و كارشناسان خارجي مستقر در سكوهاي نفتي، بيش از 60 گردشگر خارجي براي استفاده از خدمات درماني بيمارستان كيش به اين جزيره سفر كرده اند. در 5 ماه نخست امسال نيز30 گردشگر سلامت از خدمات درماني بيمارستان كيش بهره مند شده اند.

گردشگران آذری و ارمنی به ارس می آیند 
مدیرعامل سازمان منطقه آزاد ارس در خصوص گردشگری سلامت به نبض سلامت می گوید: مناطق آزاد و هم سرزمين اصلي بايد سياست هاي لازم جهت ارتقاء گردشگري سلامت در كشور را مورد توجه قرار دهند. محسن خادم عرب باغی می گوید: منطقه آزاد ارس به دليل هم مرز بودن با كشورهاي ارمنستان و آذربايجان از موقعيت ویژه ای براي پذيرش گردشگران سلامت برخوردار است اما به دلیل کمبود زيرساخت هاي مناسب در اين منطقه عده ای از گردشگران براي درمان به تبريز و تهران مراجعه مي كنند که در تلاش هستیم با تجهیز مراکز درمانی و تکمیل زیرساخت های این بخش، پذیرش گردشگران خارجی را شاهد باشیم.
وی افزود: براي اين منظور در منطقه آزاد ارس یک درمانگاه و آزمايشگاه مجهز افتتاح شد. تعدادي از پزشكان متخصص هم سرمايه گذاری خوبي در اين زمينه سرمايه گذاري كردند. يك هتل ـ بيمارستان در حال ساخت است و حدود 60 در صد پيشرفت داشته كه در شهر جلفا قرار دارد و حدود 5 ميليارد تومان توسط بخش خصوص در آن سرمايه گذاري شده است. 
عرب باغی ادامه داد: در نقطه ورودی پايانه مرزي منطقه آزاد ارس هم کادر پزشکی متخصص، مستقر شده كه بيماران خارجی در ابتداي ورود به ایران مورد معاينه قرار گرفته و بر اساس اطلاعاتي که از بيمار دريافت مي شود مشخص شود كه بيمار براي ادامه درمان به كدام استان و بيمارستان مراجعه كند.

گردشگر باید به مراکز درمانی اعتماد کند
قهرمان صمدی مدیر سلامت منطقه آزاد ارس درباره مقوله گردشگری سلامت در این منطقه گفت: نبود زيرساخت مناسب مهم ترين مانع گردشگري سلامت در منطقه آزاد ارس محسوب مي شود.
وی گفت: متاسفانه در منطقه آزاد ارس زيرساخت هاي مثل مراكز درماني، اقامتي و تفريحي مناسبي فراهم نشده و متاسفانه گردشگران، ناراضي منطقه را ترك مي كنند.
وی افزود: درمانگاهي با ویژگی های درماني و اقامتي در ارس در حال احداث است كه با راه اندازي اين مركز، هم مشكل مراجعين گردشگری سلامت برطرف خواهد شد و هم مشكل اقامتي آنها. براي گردشگران سلامت، مسئله اقامت، امنيت و اعتماد به مراكز درماني داراي اهميت است. اين مراكز درماني، خدماتي كه نمي توانند ارائه دهند را به صورت كاناليزه به نزديك ترين و مجهز ترين مركز درماني ارجاع مي دهند كه مجهزترين مركز درماني به منطقه آزاد ارس، تبريز است.

اروند پل عبوری گردشگران سلامت 
مدیرعامل سازمان منطقه آزاد اروند در گفت و گو با نبض سلامت گفت: منطقه آزاد اروند یک پل عبوري براي گردشگران سلامت است. 
اسماعیل زمانی می گوید: عمده گردشگرانی که از عراق به این منطقه می آیند از طریق اروند به شيراز، اهواز، مشهد و تهران می روند. هم گردشگران تفریحی، هم مذهبي و هم گردشگري سلامت. 
وی تاکید کرد: ما اميدواريم با توسعه زيربناهاي بهداشتي و درماني در منطقه آزاد اروند ميزان زيادي از گردشگران سلامت را جذب منطقه كنيم و در همين منطقه به آنان خدمات بهداشتی و درمانی ارائه کنیم. 
زمانی افزود: روزانه تقريبا حدود 1500 تا 2 هزار گردشگر عراقي از مرز شلمچه وارد مي شوند كه تعداد زيادي از آنها به تهران، شيراز و مشهد و اهواز مي روند. اگر در منطقه تسهيلات بيشتري برای گردشگران تهيه كنيم و محدوده قانونی (محصور) منطقه تكميل شود اين تعداد از مرز 5 هزار نفر خواهد گذشت.

اگر اروند نبود پیشرفتی در بهداشت و درمان نداشتیم 
علیرضا آموزنده رییس دانشکده علوم پزشکی آبادان نیز در گفت و گو با نبض سلامت گفت: وقتي به توريسم سلامت فكر مي كنيم به مازاد ظرفيت خود مي انديشيم، بايد ابتدا به نيازهاي مردم خودمان جواب بدهيم. خوشبختانه در منطقه آزاد ظرفيت هاي مازادی داريم كه مي توانيم در حوزه توريسم سلامت به آن بپردازيم.
وی گفت: به اعتقاد من، منطقه آزاد اروند اين پتانسيل را دارد كه تمام بيماران كويت، عراق و منطقه را جذب كند. بنابراين لازم است براي جذب گرشگر، یک مكانيزم فني و حرفه اي را در منطقه طراحي كنيم.
این مقام مسئول گفت: نيازهای این بخش را طبقه بندی كرديم و مازاد را در اختيار توريسم درماني قرار دهيم براي اين كار بايد با شركت هايي كه از طرف وزارت بهداشت تاييد شدند قرارداد ببنديم تا بيماران هدايت شده باشند و دست دلالاني كه باعث مي شوند به اين حوزه آسيب برسانند را كوتاه كنيم. 
وی درباره عملکرد منطقه آزاد اروند در حوزه بهداشت و درمان گفت: عملكرد منطقه آزاد در اين دوره بسيار خوب بوده است. اگر كمك هاي منطقه آزاد نبود در زمينه پزشكي و درماني هيچ پيشرفتي نداشتيم. 

احداث درمانگاه در مرز شلمچه
دكتر سیدمهدی موسوي مدیر امور سلامت سازمان منطقه آزاد اروند درباره مزیت های این منطقه می گوید: يكي از مزيت هاي منطقه آزاد اروند نزديك بودن اين منطقه با كشور عراق و استان بصره است. دومين فاكتور مهم در این منطقه، پتانسيل هاي موجود در آبادان و خرمشهر و وجود مراكز درماني و حضور متخصصين در حوزه سلامت و همزباني اين منطقه با كشور عراق است. همچنين وجود امكانات ترانزيتي شامل: فرودگاه، قطار و حمل و نقل عمومي (زميني و دريايي) از دیگر مزیت های این منطقه است و گردشگران مي توانند به راحتي در اين منطقه رفت و آمد کنند.
موسوی تاکید می کند: اگر بتوانيم سلامت عمومي شهروندان را ارتقاء دهيم، مي توانیم خدمات سلامت را به گردشگران ارائه کنيم.
موسوی گفت: مديرعامل و اعضاي هيات مديره این سازمان نگاه ويژه اي به موضوع گردشگري سلامت در سالهای 93 و 94 داشتند و اعتبارات خاصی در بخش درمان مصوب كردند. از جمله اقدامات ديگر سازمان منطقه آزاد اروند، احداث درمانگاه در مرز شلمچه است كه مدخل ورودي تجار و زائران كشور عراق به اين منطقه است و جايگزين مناسبي به جاي پايگاه فوريت هاي پزشكي است.

گردشگری سلامت فقط بیمارستان نمی خواهد
سعید علی بزرگ زاده مدیر سلامت منطقه آزاد چابهار گفت: براي اينكه بتوانيم در بخش گردشگري سلامت موفق عمل كنيم، لازم است كليه مناطق براساس ظرفيت هاي موجود و در چارچوب SWTO با محوريت دبيرخانه شورايعالي مناطق آزاد کشور، نقاط قوت و ضعف را شناسایي كنيم و با توجه به شرايط موجود برنامه مستقلي براي هريك از آنها تعريف کنيم چرا كه هر منطقه با توجه به موقعيت جغرافيايي و شرايط آب و هوايي موجود در منطقه متفاوت هستند. 
وی معتقد است: در گردشگري سلامت وجود بيمارستان و ارائه خدمات درماني الزامي نيست، مثلا در منطقه آزاد چابهار يكي از گزينه هاي مطرح، وجود بيماري هاي بومي است كه مي تواند براي كشور خطرناك باشد. استان سيستان بلوچستان و شهرستان هاي همجوار با منطقه داراي پايين ترين شاخص هاي بهداشتي هستند. چابهار اين امكان را دارد كه به قطب سلامت و يا قطب تحقيقات بيماري هاي گرمسيري تبديل شود و با كمك مراكز علمي كه در كشور فعال هستند مثل انستيتو پاستور همكاري و تعامل داشته باشد.

رويكرد گردشگري سلامت، رويكرد اقتصاد مقاومتي است
دکتر محمد پناهی، دبیر شورای راهبردی گردشگری سلامت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هم می گوید: امروزه گردشگري سلامت براي كشور يك الزام است. بيش از 54 كشور در دنيا بحث گردشگري سلامت را به عنوان يك اولويت در نظر گرفته اند و بودجه اين كشورها از حوزه گردشگري سلامت تامين مي شود.
وی به نبض سلامت می گوید: مناطق آزاد كشور به دليل ظرفيت هاي ويژه اي كه دارند و همجواري با كشورهايي كه رابطه توريسم درماني دارند و تقاضا از طرف آنها زياد است، مي طلبد كه كليه مسئولان حوزه گردشگري به خصوص گردشگري سلامت، مديران مناطق آزاد و مديران كلان كشوري نگاه ويژه اي را به اين حوزه داشته باشند. گردشگري سلامت امروزه تنها يك فضاي اشتغالزايي و صنعت نيست؛ بلكه گردشگري سلامت از نگاه بيشتر متخصصين و كارشناسان اين حوزه يك تبادل فرهنگي بالادستي است.
مناطق آزاد داراي امتياز ويژه اي است از جمله؛ مبادله آسان، رفت و آمد آسان، حل مشكل رواديد و ظرفيت هاي تسهيل ورود و خروج و وجود زيرساخت هايي كه دولت هم در آن اهتمام دارد اين زيرساخت ها را فراهم كند.
پناهی تاکید کرد: مناطق آزاد به عنوان ويترين كشور مطرح هستند كه بايد در بحث ورود گردشگر برنامه ريزي كلان داشته باشند. اگر ويژگي هاي مناطق آزاد را به سه محور اساسي تقسيم كنيم، يكي از اين ويژگي ها بحث گردشگري سلامت است.
وی به جایگاه گردشگری در اقتصاد کشور اشاره می کند و می گوید: گردشگري سلامت در كشور ما از جايگاه خوبي برخوردار است. تمام اهتمام بر اين است كه شهرك هايي در غالب دهكده هاي سلامت ساخته شود. در مناطق آزاد بحث ظرفيت هاي گردشگري تندرستي و گردشگري طبيعت درماني به عنوان دو محور اساسي گردشگري سلامت مورد توجه قرار گرفته و در تلاش هستیم كه شهرك هايي در غالب دهكده سلامت و نیز برنامه هاي مرتبط مثل ایجاد هتل و بيمارستان ها را در دستور كار داشته باشيم و چهار دستگاه را ملزم به ورود به اين حوزه كنيم.
بايد بتوانيم به گردشگران سلامت كه سفيران نانوشته جمهوري اسلامي ايران هستند خدمات خوب و شایسته ارائه کنیم تا زماني كه به كشورشان باز می گردند خاطره اي خوب از ايرانيان به همراه داشته باشند و زمينه ترويج فرهنگ ایرانی را در كشورشان فراهم كنند.

مناطق آزاد توانمندی خوبی برای جذب گردشگر سلامت دارد 
دکتر حسن راشکی رییس اداره گردشگری سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی هم در گفت و گو با نبض سلامت گفت: گردشگري سلامت متمركز است بر گردشگري پزشكي و خدمات درماني. مناطق آزاد ايران، از پتانسیل های خوبی برای در رشد گردشگري پزشكي برخوردار است. 
راشکی افزود: با توجه به اينكه در مناطق آزاد محدوديت صدور روادید وجود ندارد و از طرفي قواعدي که در نظام سلامت در سرزمين اصلي وجود دارد و خدمات رساني به بيماران خارجي را با محدوديت مواجه مي كند؛ مناطق آزاد مي تواند نقش موثری در جذب گردشگر سلامت ایفا کند. از طرفي در منطقه آزاد كيش و مناطق آزاد شمال كشور اين پتانسيل وجود دارد كه در مقوله گردشگري پزشكي رشد كنند و بتوانند درآمدزايي خوبي را عايد كشور كنند.
وی در خصوص برنامه همکاری وزارت بهداشت با مناطق آزاد در خصوص توسعه فعالیت های مرتبط با گردشگری سلامت می گوید: وزارت بهداشت در حال تدوين تفاهم نامه اي میان وزير بهداشت و دبير شورايعالي مناطق آزاد است كه بزودي به امضاء خواهد رسيد. اگر اين اتفاق بيافتد مناطق آزاد به قطب گردشگري سلامت در كشور تبديل خواهند شد. 
راشکی افزود: در نظر داريم در مناطق آزاد ایجاد شهرك هاي سلامت را پيگيري كنيم تا بتوانيم از فرصت هاي موجود در توسعه گردشگري پزشكي در مناطق آزاد استفاده كنيم.

گفتگو: آمنه شهیدی