شهرهای آبادان و خرمشهر که هنوز محرومیت ناشی از تخریب دوران جنگ تحمیلی را بر دوش می‌کشند، اکنون شاهد باز شدن افق تازه‌ای برای توسعه و پیشرفت است. افقی که با اعلام این شهرها به عنوان منطقه آزاد، روی آنها گشوده شد و قرار است مشکلات اقتصادی و اجتماعی این دو شهر از بن بست خارج شود.
طرح پیوستن خرمشهر و آبادان به منطقه آزاد اروند که حرکتی برای پیشرفت و رونق اقتصادی این منطقه بود، اواخر سال 92 و همزمان با سفر رئیس‌جمهور به استان خوزستان مطرح و از ابتدای سال 93 به طور قانونی اجرایی شد. براساس این طرح منطقه آزاد اروند که پیش از این 17 هزار هکتار بود، به 34 هزار هکتار افزایش یافت تا با پوشش دادن آبادان و خرمشهر، به رفع مشکلات زیرساختی و بهبود وضع کار و معیشت مردم این دو شهر کمک شود.
در خصوص آخرین برنامه ها و اقدامات در این منطقه با اسماعیل زمانی مدیرعامل سازمان منطقه آزاد اروند گفتگو کرده ایم:
كشور در شرايط پسا تحريم قرار گرفته است و با توجه به تاكيد مهندس تركان مبني بر اينكه مناطق آزاد می توانند دروازه ورود تکنولوژی و سرمایه گذاری به کشور باشند؛ بفرماييد برنامه هاي شما در اين حوزه چگونه تعريف مي شود و منطقه آزاد اروند در چه بخش هايي آمادگي جذب سرمايه گذار را دارد؟
در حوزه سرمايه گذاري منطقه آزاد اروند به نسبت مناطق ديگر موقعيت و امكانات بيشتري براي جذب سرمايه گذاری هاي خارجي دارد. اين هم به خاطر شرايط ويژه منطقه آزاد اروند و وجود بازارهاي منطقه مثل بازار جنوب عراق، بازار كويت و كشورهاي همجوار با منطقه آزاد اروند است که ارتباطات اقتصادی خوبي شکل گرفته است. همچنين به دليل امنيت بالاي منطقه، سرمايه گذاران بسياري تمايل به سرمايه گذاري در اين منطقه را دارند تا توليداتشان را به اين بازارها صادر كنند و براي بازار داخلي هم جايگاهي داشته باشند.
خوشبختانه در پساتحريم ما اميدواريم با جذب سرمايه گذاری بيشتر اشتغال و توسعه اقتصادي پايدار را در منطقه آزاد اروند داشته باشيم.
در شرايط پساتحريم ورود سرمايه گذاران خارجي و مذاكرات سرعت گرفته و در مواردي هم به انعقاد قرارداد رسيده است. اين قراردادها در زمينه هاي مختلف انرژي، فولاد و صنايع پايين دستي نفت و گاز و پتروشيمي است که برخی از آنها شرکت های خارجی هستند یا شریک خارجی دارند. اين قراردادها منجر به شروع عمليات هم شده و اميدواريم تا سال آينده در بعضي از پروژه ها به بهره برداري هم برسيم.
در حوزه انرژي با يك شركت آلماني براي انرژي غير فسيلي و انرژي هاي تجديدپذير قراردادي منعقد شده كه در فاز نهايي حدود 145 مگاوات برق از نيروگاه هاي بادي و خورشيدي آن توليد خواهد شد. اراضی مورد نیاز این نیروگاه در اختيار اين شركت قرار گرفته و عمليات طراحي آن آغاز شده است.
در حوزه فولاد چند شركت اعلام آمادگي كردند از جمله یک شركت كويتي كه عمليات سرمايه گذاري و واگذاري زمين به اين شركت آغاز شده است. چند پروژه بزرگ داخلي هم در زمينه فولاد در منطقه برنامه ریزی شده و نهادهایی هم چون بنياد مستضعفان و ستاد اجرايي فرمان امام (ره) در اين منطقه شروع به فعاليت كردند.
پیشرفت پروژه فولاد كاوه 50 درصد است و اميدواريم تا سال آينده اولين واحد آن به بهره برداري برسد. فاز یک مجتمع فولاد شهيد جهان آرا هم با حدود يك و نيم ميليون تن ظرفيت شروع شده و 10 درصد پيشرفت داشته است.
هلدينگ ايميدرو با يك واحد كك نفتي قرارداد بسته و مراحل آن در دست اجراست. هم چنین اميدواريم تا پايان سالجاري ستاد اجرايي فرمان امام (ره) يك واحد از مجتمع آلومينيوم سازي با ظرفيت 470 هزار تن را شروع كند که كارهاي مقدماتي آن در حال انجام است.
در حوزه نيروگاهي تقاضاهاي ديگري هم داشتيم. يك شركت آلماني براي تولید 1500 مگاوات برق با انرژي گازي تقاضاي سرمايه گذاري كرده كه مشغول مذاكره براي واگذاري زمين و شروع به كار اين شركت هستيم.
در حوزه هاي ديگر هم مجموعا در صنايع متوسط و كوچك واحدهاي خوبي در حال راه اندازي هستند و اميدواريم تا پايان امسال 2 تا 3 هزار فرصت شغلي در منطقه آزاد اروند ايجاد شود كه پيش بيني مي شود در سال آينده اين ميزان به دو برابر افزايش يابد. اين روند موجب مي شود كه شهرهاي آبادان و خرمشهر محورهاي جديد توسعه اقتصادي پيدا كنند و اين شهرها به شكل اساسي احيا شوند. تامين اين زيرساخت ها و زيربناها برعهده دولت و مناطق آزاد است. سازمان منطقه آزاد اروند هم از اعتبارات خود و كمك هاي دولت براي توسعه زيرساخت هاي منطقه استفاده می کند.
از جمله این زيرساخت ها می توان به توسعه بهداشت عمومي، مسائل آموزشي، فضاهاي آموزشي، راه، ارتباطات، آب و فاضلاب و خدمات شهري است.
در بازديد از بيمارستان شهيد بهشتي مردم از تجهيز و نوسازي این بيمارستان رضايت داشتند و خواستار ادامه حمايت هاي منطقه آزاد بودند. چه برنامه هايي براي توسعه شبكه هاي بهداشت، سلامت و درمان در این منطقه داريد؟
موضوع بهداشت عمومي و درمان در منطقه آزاد اروند به عنوان یک زيرساخت مهم ضرورت دارد. علاوه بر پوشش این حوزه به عموم مردم سرمایه گذاران در بخش گردشگری سلامت نیز از تکمیل زیرساخت های بهداشتی در منطقه استقبال می کنند.
با وزير محترم بهداشت، درمان و آموزش پزشكي تفاهم نامه اي در غالب ده بند امضاء كرديم؛ اين تفاهم نامه داراي تاسيس بيمارستان 230 تخت خوابي تخصصي زنان و كودكان سوم خرداد خرمشهر است كه توسط منطقه آزاد اروند ساخته مي شود و توسط وزارت بهداشت و درمان تجهيز و به بهره برداري مي رسد.
مبلغ 8 ميليار تومان توسط سازمان منطقه آزاد اروند براي تجهيز و بهره برداري بيمارستان اروند شهر اروند كنار اختصاص داده شد. اين بيمارستان 32 تخت خوابي است كه نيمه كاره باقي مانده بود که تجهيز و بهره برداري آن بر عهده وزارت بهداشت خواهد بود.
افزايش ظرفيت پذيرش دانشجوي دانشگاه علوم پزشكي به تعداد 50 نفر كه 50 درصد دانشجويان از شهرهاي آبادان، خرمشهر، ماهشهر، شادگان، هنديجان و شهرهاي اطراف منطقه هستند.
افزايش یکهزار متر مربعی فضاي اورژانس بيمارستان وليعصر (عج) خرمشهر نیز توسط وزارت بهداشت انجام مي شود.
احداث مركز بهداشتي درماني شلمچه توسط منطقه آزاد اروند و تجهيز و بهره برداري توسط وزارت بهداشت و درمان نیز از دیگر برنامه های مشترک ای منطقه با وزارت بهداشت است. با توجه به تردد زيادي كه از مرز شلمچه صورت مي گيرد و اشتغال 3 تا 4 هزار نفر در این مرز، اين مركز بهداشتي مي تواند پاسخگوي نيازهاي منطقه باشد.
ساخت پايگاه هاي بهداشتي موردنياز در شهرهاي آبادان و خرمشهر توسط منطقه آزاد اروند، اختصاص مبلغ 25 ميليارد تومان به بيمارستان ولي عصر (عج) خرمشهر جهت احداث اورژانس جديد و بخش آنژيوگرافي قلب و استانداردسازي و بهره برداري آن تا 22 بهمن ماه سالجاري نیز در دستور کار قرار دارد و با همکاری وزارت بهداشت انشاءالله به سرانجام می رسد.
مجموعا آنچه در اين تفاهم نامه برآورد شده بين 700 تا 800 ميليارد تومان اعتبار نياز دارد كه حدود 200 ميليارد تومان آن توسط منطقه آزاد اروند و مابقي آن توسط وزارت بهداشت تامین می شود.
در خصوص پروژه هاي عمراني در شهرهاي آبادان و خرمشهر بفرماييد؟
در حوزه خدمات شهري و عمراني ، مسئوليت را برعهده شهرداري ها قرار داديم. در نظر داريم شهرداري هاي منطقه را تقويت كنيم تا به لحاظ پشتيباني فني بتوانند خدمات بهتري به شهرهای آبادان و خرمشهر ارائه کنند. متاسفانه ضعف اجرايي در منطقه بسيار زياد است. دستگاه هاي اجرايي ما قدرت جذب اعتبارات را ندارند. به همین منظور به ادارات كل در استان ها و كلان شهرها براي تقويت دستگاه هاي اجرايي منطقه متوسل شده ایم.
با شهرداري كلان شهرها نیز وارد مذاكره شده ايم. شهرداري منطقه يك تهران ماموريت كار عمرانی و بهسازی در خرمشهر را بر عهده گرفته و اعتبارات از سوی سازمان منطقه آزاد اروند تامین می شود. شهرداري هاي منطقه هم اعتباراتي براي آسفالت خيابان هاي شهر، بهسازي و نوسازي پارك ها و فضاي سبز منطقه دریافت کرده اند که انشاا... تا پايان امسال این پروژه ها به سرانجام برسد.
درباره تفاهم نامه بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و منطقه آزاد اروند هم لطفا توضیحاتی ارائه کنید؟
نوسازي و بهسازي منازل روستايي و بهسازي معابر یکی از اصلی ترین موارد تفاهم منطقه آزاد اروند با بنیاد مسکن انقلاب اسلامی است.
مبلغ تفاهم نامه حدود 385 ميليارد تومان است كه 100 ميليارد تومان براي بهسازي محيط روستاها اختصاص پیدا کرده است. حدود 100 ميليارد تومان دیگر هم براي پروژه هاي ديگر روستايي مثل ایجاد شبکه آب و فاضلاب و جمع آوري آب هاي سطحي اختصاص داده شده است که با احتساب حضور 100 روستا در منطقه برای هر روستا 2 ميليارد تومان اعتبار در نظر گرفته شده است. 50 ميليارد تومان هم براي راه هاي روستايي و حدود 100 ميليارد تومان براي هم برای نوسازی بافت های فرسوده و واحدهاي مسكوني روستايي در نظر گرفته شده که از محل اعتبارات و تسهيلاتي كه بنياد مسكن مي تواند از دولت دريافت كند به روستاهای منطقه تخصيص داده شده است.
در روستاهای منطقه سه نوع مسكن تعريف مي شود. منازلی كه 30 سال ساخت هستند و بافت فرسوده محسوب شده و نياز به بازسازي دارند كه تسهیلات اعطایی به آنان بلاعوض خواهد بود. واحدهايي هم كه جديد احداث شوند به اين واحدها تسهيلات بيشتري داده می شود كه بخشي بلاعوض هستند و بخشي هم به صورت اقساط باز می گردانند. ساخت واحدهاي جديد هم محدوديتی برای آن اعلام نشده و روستائیان در قالب ارائه تسهيلات تشويقي می توانند به نوسازي منازل بپردازند. با اين كار بسياري از افرادي كه از روستاها به شهرها مهاجرت كردند به روستاهاي خودشان بازگردند. البته بايد به فكر مشاغل پايدار در روستاها باشيم كه مردم را در روستاها نگه دارد وگرنه بازسازي و نوسازي منازل به تنهایی کفایت نمی کند.
تکلیف تردد خودروهاي پلاك اروند در چه وضعيتي است؟ اين مشكل تردد خودروها كي برطرف مي شود؟
از نظر منطقه آزاد اروند تردد خودروها بر اساس قانون منطقه آزاد است. ما در شعاع منطقه آزاد قوانين خودمان را رعايت مي كنيم و در خارج از منطقه آزاد اختياراتي نداريم كه بخواهيم با اين موارد برخورد كنيم. اين اختيارات بر عهده نيروي انتظامي، استاندار و مسئولين استان است. استاندار و شوراي تامين استان هم تصميم گرفتند تردد در سطح استان انجام شود و اين موضوع خارج از حيطه نظارت منطقه آزاد است.
مذاكره با مقامات عراقي براي احداث راه آهن شلمچه و بصره چه پيشرفتي داشته است؟
اين اتفاق هم توسط وزارت راه دنبال مي شود. البته توسط منطقه آزاد اروند هم دنبال مي شود اما باید بدانیم که راه آهن عراق در مدت جنگ ايران و عراق بسيار آسيب ديده و تا زماني كه خط ريلي اين محدوده تعمير نشود قابل بهره برداري نخواهد بود. اين قسمت را هم وزارت راه با استانداري بصره تفاهم كرده است كه مسير ریلی شلمچه تا بصره را به صورت مشاركي تعمير كنيم ولي به دليل مشكلات سياسي موجود در كشور عراق هنوز تصميمي درباره آغاز به کار این پروژه، گرفته نشده است.
بیرون آوردن مغروقه ها در رودخانه اروند به كجا رسيد؟
در تفاهم نامه اي كه بين منطقه آزاد اروند و سازمان بنادر انجام شده، سازمان بنادر مناقصه ها را برگزار كرده و فراخوان گذاشته كه به زودي برندگان اعلام خواهند شد. دو شناور اصلي مغروقه كه در بندر خرمشهر بود خارج شده و يكي دو شناور بزرگ ديگر هم در حال خارج شدن است. 13 شناور هم در وسط آبراه باقي مانده كه امسال مناقصات آن عملياتي مي شود و انشاا.. تا دو سال آينده تمامي شناورهای مغروقه خارج خواهند شد. مشكل اصلي ما در دهانه رود اروند است كه نياز به لايروبي دارد كه با مقامات محلي عراقي در این خصوص مذاکره کرده ایم.
در بخش گردشگري سلامت در منطقه آزاد اروند چه برنامه هایی در دست اجراست؟
منطقه آزاد اروند یک پل عبوري براي گردشگران سلامت است. عمده گردشگرانی که از عراق به این منطقه می آیند از طریق اروند به شيراز، اهواز، مشهد و تهران می روند. هم گردشگران تفریحی، هم مذهبي و هم گردشگري سلامت. ما اميدواريم با توسعه زيربناهاي بهداشتي و درماني در منطقه آزاد اروند ميزان زيادي از گردشگران سلامت را جذب منطقه و به آنان خدمات بهداشتی و درمانی ارائه کنیم.
روزانه تقريبا حدود 1500 تا 2 هزار گردشگر عراقي از مرز شلمچه وارد مي شوند كه تعداد زيادي از آنها به تهران، شيراز و مشهد و اهواز مي روند. اگر در منطقه تسهيلات بيشتري برای گردشگران تهيه كنيم و محدوده قانونی (محصور) منطقه تكميل شود اين تعداد از مرز 5 هزار نفر خواهد گذشت.
گفتگو: میثم غلامی
تنظیم: آمنه شهیدی