در پنل معرفی امکانات و فرصت‌ها در مناطق آزاد مطرح شد؛
پنل معرفی امکانات و فرصت‌ها در مناطق آزاد در همایش مناطق آزاد و ویژه اقتصادی و توسعه همکاری‌های اقتصادی با کشورهای همسایه 20 بهمن ماه در مرکز همایش‌های بین المللی صداوسیما و با حضور میرهادی سیدی مشاور امور بین المللی سازمان توسعه تجارت، داود میرزاخانی دستیار وزیر نیرو در کمیسیون دائمی همکاری ایران و روسیه، حسین کاخکی مدیرکل امور بین الملل گمرک ایران، الهام حاج کریمی دبیر همکاری ایران و اوراسیا و مریم جلیل‌مقدم مدیرکل دفتر قرنطینه گیاهی سازمان حفظ نباتات برگزار شد.
** باید توافقنامه اوراسیا را مغتنم شماریم
در ابتدای پنل سیدی با اشاره به ظرفیت‌های موافقتنامه اوراسیا اظهار داشت: 72درصد صادرات ترکیه و ۶۷ درصد صادرات هند تحت توافق‌های تجاری انجام می‌شود و میانگین جهانی این عدد ۵۰ درصد است، یعنی نصف تجارت جهان تحت توافق‌های تجاری است. در این حوزه با جهان شکافی عمیق داریم و باید توافقنامه اوراسیا را مغتنم شماریم. ضرورت دارد اقتصاد داخلی با اقتصاد کشورهای دیگر همکاری داشته باشد اما ایران به دلیل تحریم‌ها و تغییرات داخلی نتوانسته در این زمینه موفق باشد.
مشاور امور بین المللی سازمان توسعه تجارت خاطرنشان کرد: توافق‌هایی مانند اوراسیا به خصوص وقتی کشوری تحت هدف تحریم‌ها قرار دارد، بسیار ضروری است. ربع قرن است می‌خواهیم عضو سازمان جهانی باشیم تا سهل و آسان با یکدیگر کار کنیم و با 164 کشور عضو این سازمان هماهنگ شویم.
سیدی با اشاره به انواع توافق‌های تجاری گفت: عالی‌ترین سطح این توافق‌ها همان است که اتحادیه اروپا دارد. خود اوراسیا در دسته‌بندی سوم یعنی اتحادیه گمرکی است و پنج کشوری که عضو اتحادیه اوراسیا هستند، بین خودشان تعرفه را از بین برده، به یک قلمرو گمرکی واحد تبدیل شده‌اند و همچنین با جهان خارج تعرفه مشترک دارند. بهره‌مندی از تخفیفات تعرفه‌ای که آسان‌ترین نوع بهره‌مندی از امتیازات موافقتنامه است که تنها منوط به ارائه گواهی مبدا خاص موافقتنامه است. سطح دوم بهره‌مندی از حقوق منعکس شده در موافقتنامه است که نیاز به آگاهی از مفاد موافقتنامه دارد. از سوی دیگر از آنجا که سه سال بعد، این موافقتنامه به تجارت آزاد تبدیل می شود، ارزش دارد به فراتر از موافقتامه تمرکز کرده و تمام جوانب استفاده از آن را بسنجیم.
ویحذف موانع غیر تعرفه‌ای، انضباط تجاری، بهبود فرصت‌های سرمایه‌گذاری و کسب تجارب دیگر کشورها را مهم‌ترین اهداف این موافقتنامه دانست و گفت: از فعالان تجاری می‌خواهیم نگاه بلند مدت به اوراسیا داشته باشند؛ اینجا بازاری نیست که تنها به صادرات دو کانتینر اکتفا کنیم بلکه اگر ورود اصولی به آن داشته باشیم تضمین صادرات بسیاری از اقلام خواهد بود چرا که حجم نیاز این بازار بسیار بالاست. اگر تمام پرتقال ایران به روسیه صادر شود، تنها ۲۰ درصد نیاز وارداتی پرتقال روسیه را تامین می‌کند و به همین دلیل باید نگاه سنجیده به این بازار داشت.
**در گرفتن سهم بازار موفق عمل نکرده‌ایم
در ادامه پنل میرزاخانی با اشاره به ظرفیت‌های خوب بازار روسیه برای تجار ایرانی گفت: روسیه به لحاظ سهم مساحت، جمعیت و تولید ناخالص داخلی بین پنج کشور عضو توافقنامه سرآمد است. تا آنجا که از ۸۶۶ میلیارد دلار حجم تجارت اوراسیا، سهم روسیه در صادرات ۴۹۹ میلیارد دلار در و در واردات ۲۳۸ میلیارد دلار است. سهم صادرات روسیه از تجارت با ایران ۶۸ درصد و سهم واردات آن از ایران نیز ۵۸ درصد است. در مجموع روسیه بیش از ۸۰ درصد اقتصاد کشورهای اوراسیا را شامل می شود و باید به این بازار نگاه ویژه‌ای داشته باشیم. با این حال نه تنها در تعیین قیمت شکست‌خورده هستیم بلکه در گرفتن سهم از این بازار تاکنون برعکس ترکیه ناتوان بوده‌ایم. زمانی که روسیه با آمریکا و اروپا دچار مشکل شدند ترکیه توانست از این فرصت استفاده کند اما زمان مشکل‌دار شدنش با ترکیه ما نتوانستیم از این فرصت استفاده کنیم.
دستیار وزیر نیرو در کمیسیون دائمی همکاری ایران و روسیه با اشاره به پتانسیل‌های این کشور گفت: روسیه حدود ۲۰ تا ۲۵ میلیارد دلار دارو وارد می‌کند، در حالیکه ما ۹۰ درصد داروها را خودمان تولید می‌کنیم اما نتوانستیم سهمی از صادرات این محصول به روسیه داشته باشیم. نمی‌توانیم ورود مستقیم دارو به روسیه داشته باشیم مگر اینکه بخشی از تولید را در همان کشور انجام دهیم.
میرزاخانی با بیان اینکه روسیه پنج میلیارد دلار واردات محصولات لبنی دارد، افزود: خوشبختانه بعد از امضای پروتکل قرنطینه دامی توانستیم برای پنج شرکت لبنیاتی مجوز صادرات محصولات لبنی بگیریم و اکنون ۴۰ شرکت مجوز صادرات محصولات لبنی و آبزی به روسیه را دارند.
وی همچنین با اشاره به ورود سالانه ۵۰ میلیون متر مربع کاشی و سرامیک توسط روسیه گفت: متاسفانه ایران تجربه ناموفقی در این زمینه داشته است و کیفیت محصولات صادراتی به این کشور همان بود که به عراق وارد می‌فرستادیم. رعایت استانداردهای روسیه بسیار مهم است اما اینگونه نیست که نتوانیم وارد این بازار شویم و موافقتنامه اوراسیا این مهم را تا حدی تسهیل خواهد کرد.
** چشم انداز بسیار خوبی برای اوراسیا دیده می شود
در ادامه پنل کاخکی اظهار داشت: چشم انداز بسیار خوبی برای اوراسیا دیده می شود، به خصوص اینکه برخی کشورها مانند هند مذاکراتی برای پیوستن به این اتحادیه آغاز کرده و پیش‌بینی شده این کشور در آینده اقتصاد دنیا (سال ۲۰۲۵) تبدیل به کشور دوم اقتصاد دنیا پس از چین تبدیل شود. اکنون فرصت مناسبی برای ایفا کردن نقش محوری در اورآسیاست و باید بتوانیم از ظرفیت مناسب ترانزیت کشور استفاده لازم داشته باشیم.
کاخکی درباره نقش گمرک در این موافقتنامه گفت: موضوع تعرفه و ارزش‌گذاری کالا در گمرک اهمیت ویژه دارد؛ در این زمینه تطبیق تعرفه‌های اوراسیا انجام و ابلاغ شده و همچنین درباره ارزش‌گذاری قرار است اقداماتی انجام شود تا صادرات کالا برای صادرکنندگان مقرون به صرفه باشد. قانون موافقتنامه اجازه می‌دهد گمرک ایران به صورت مستقیم ارزش، تعرفه و اظهارنامه را استعلام کند.
مدیرکل امور بین الملل گمرک ایران بیان کرد: صادرات ایران به اورآسیا از زمان اجرایی شدن توافقنامه ۳۴۷ میلیون دلار بوده که حدود ۸۷ میلیون دلار مشمول تعرفه‌های ترجیحی شده؛ همچنین میزان واردات ایران از اورآسیا ۶۵۵ میلیون دلار بوده که حدود ۵۳۳ میلیون دلار آن مشمول تعرفه ترجیحی شده است.
** خواهان برطرف نمودن موانع در صادرات و واردات در حوزه اوراسیا هستیم
در بخش بعدی پنل حاج‌کریمی با بیان اینکه ایران جزو اولین کشورهایی بود که تمایل خود را برای پیوستن به کشورهای اوراسیا اعلام کرد و آماده توسعه همکاری های تجاری با کشورهای عضو شد گفت: مقدمات این کار توسط وزیر وقت منعقد شده و مطالعات ابتدایی در همان سال صورت گرفته است.
حاج کریمی گفت: پس از مذاکراتی که نزدیک به دو سال به طول می‌انجامد در نهایت موافقتنامه امضا شده. در آبان ماه امسال، ایران تفاهم‌نامه‌ای در خصوص تجارت و اعمال تخفیفات ترجیحی در خصوص برخی کالاهای وارداتی و صادراتی به کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا را امضا کرد و تفاهم‌نامه مذکور از تاریخ پنجم آبان ماه در کشور اجرایی شده است. این یکی از دلایل اصلی توسعه مبادلات تجاری ایران و حوزه اوراسیا بوده است.ما در طول سال‌های اخیر مراودات سیاسی و مبادلات اقتصادی بهتری با کشورهای حوزه اوراسیا داشتیم. انعقاد توافقنامه با این کشورها در حوزه اقتصاد باعث رونق مبادلات تجاری شده است. خیلی از صادرکنندگان کشورمان، از مسیرهای دیگر کالاهای خود را صادرمی کردند، اما در شرایط کنونی تمایل بیشتری برای صادرات در حوزه کشورهای اوراسیایی پیدا کرده‌اند.
دبیر همکاری ایران و اوراسیا گفت: ظرفیت بازار اوراسیا برای فروش کالای ایرانی بستگی به صادرکنندگان ما دارد. تجار ما باید سلیقه و زمینه های مورد نظر بازار اوراسیا را در نظر بگیرند، زیرا در سال های گذشته مبادلات تجاری ما با کشورهای اوراسیا محدود بوده، با اینکه کشورهای همسایه ما هستند و حتی ارمنستان با ما مرز زمینی مشترک دارد و بقیه کشورهای حوزه اوراسیا به ما نزدیک هستند. درگذشته طرفین چندان شناخت کافی نسبت به همدیگر نداشته و انعقاد این موافقتنامه زمینه را برای شناخت بیشتر و توسعه صادرات فراهم کرده است. موانع برای صادرات ما وجود دارد که باید شناسایی شود. ما خواهان برطرف نمودن موانع در صادرات و واردات در حوزه اوراسیا هستیم به نظر می‌رسد این‌یک فرصت خوبی برای رشد و توسعه بازار ایران است.
حاج‌کریمی در پایان گفت: بی‌شک آشنایی با قوانین بین‌المللی اولین قدم برای تجارت بین‌المللی است. افزایش و توسعه صادرات با کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا نقش مهمی در توسعه اقتصادی کشور ما دارد.
** صادرکنندگان با قوانین صادراتی اوراسیا آشنا شوند
در بخش پایانی پنل جلیل مقدم اظهار داشت: خوشبختانه بر اساس پاسخ کشور بلاروس، کشورهای عضو این اتحادیه، مانند اتحادیه اروپا یک لیست واحد را برای آفات در نظر گرفته و شرایط واحدی را برای قرنطینه گیاهی دارند. همچنین در راستای ایجاد این توافقنامه سوالاتی را که کشورهای عضو منطقه اوراسیا مطرح می‌کردند، تا با سیستم قرنطینه کشورمان آشنا شوند، پاسخ داده‌شده است.
مدیرکل دفتر قرنطینه گیاهی سازمان حفظ نباتات گفت: با کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا به‌صورت مجزا نیز موافقتنامه و یادداشت تفاهم امضا شده است. بر اساس ماده 18 آیین‌نامه اجرایی سازمان حفظ نباتات تمامی محصولاتی که از کشور خارج می‌شوند باید دارای گواهی بهداشت باشند و صادرکنندگان باید برای اجرای این موضوع اهمیت زیادی قائل شوند.
جلیل مقدم گفت: سال گذشته بار چندین تنی از انار از یکی از کشورها عودت داده شده آنهم تنها به دلیل رعایت نکردن قوانین و جزئیاتی که صادرکننده باآن آشنایی نداشت. لازم است صادرکنندگان حتما با قوانین صادراتی اوراسیا آشنا شوند.