در خصوص نقش روابط عمومی و امور بین الملل مناطق آزاد در دستیابی به اهداف ترسیم شده از سوی قانونگذار برای سازمان‌های مناطق آزاد، باید به موارد متعددی توجه داشت. نخست اینکه، نقش جایگاه تعریف شده برای روابط عمومی مناطق آزاد مشتمل بر دو حوزه گسترده، منفک و در عین حال در ارتباط با یکدیگر است. یعنی روابط عمومی و امور بین الملل؛ کارکرد روابط عمومی طبق تعاریف مورد اتفاق، مشتمل بر ایجاد ارتباط مابین افکار عمومی، گروه‌های ذینفع، نهادها و سایر ارگان‌ها با سازمان مربوطه می‌باشد. در عین حال روابط عمومی‌ای که از درون خود و با بخش‌های مختلف سازمان متبوع خود ارتباط ارگانیک و نهادینه شده برقرار نکرده باشد، در ایجاد ارتباط با جهان پیرامونی خود نیز موفق نخواهد بود.
به عبارتی، شناخت از خود که مشتمل بر آگاهی بر توانمندی‌ها، نقاط ضعف و نقاط قوت، فرصت‌ها و چالش‌های پیش روی است، به روابط عمومی این امکان را می دهد که در ارتباطات پیش روی، با آگاهی نسبت به این موارد درخصوص ایجاد ارتباط با جامعه هدف، اصحاب رسانه و گروه‌های ذینفع گام‌های موثرتری بردارد.
دومین کارویژه عمده تعریف شده برای مدیریت‌های روابط عمومی در مناطق آزاد، حوزه عملکردی امور بین‌الملل می‌باشد. در حالی که در حوزه روابط عمومی کارکرد ارتباط به منظور دستیابی به اقناع طرف مقابل مطمح‌نظر است، در حوزه امور بین‌الملل جذب سرمایه‌گذار با هدف حضور در منطقه در دستورکار قرار دارد. این تفاوت کارکرد به تفاوت هدف منجر نمی‌‌شود، چراکه با عنایت به تغییر و تحولات ناشی از جهانی شدن و اثرگذاری و اثرپذیری امور داخلی و عوامل خارجی بر مسائل یک کشور، روابط عمومی و امور بین‌الملل در قالب دو کارکرد، دو روی سکه یک هدف را نشانه گرفته‌اند، ایجاد اقناع در جوامع هدف سازمان به منظور حضور سرمایه‌گذار در منطقه آزاد.
علاوه بر دو کارکرد فوق‌الذکر این حوزه، در مباحث مرتبط با فعالیت‌های نمایشگاهی، تبلیغاتی و اطلاع‌رسانی نیز دارای شرح وظایف گسترده‌ای است. در کنار این مباحث، ارائه تحلیل‌هایی نسبت به فرصت‌ها و چالش‌های پیش روی در قبال نهادها و جوامع هدف (محلی، استانی، ملی و بین‌المللی) از دیگر وظایف عملکردی روابط عمومی و امور بین‌الملل در مناطق آزاد می‌باشد.
در نتیجه، روابط عمومی و امور بین‌الملل در مناطق آزاد حوزه‌های فراخ و گسترده‌ای از عملکرد، کارویژه و کارکرد را به صورت همزمان برعهده دارد و این در حالی است که چالش‌های پیش روی هویت کاری همه روابط عمومی‌های کشور را نیز به همراه خود دارا می‌باشد. همان برداشت کاری غلطی که براساس آن باور، به روابط عمومی در حد نصب بنر، غرفه‌سازی و پرینت رنگی برای سایر بخش‌ها محدود و محصور می‌باشد. عملکرد مدیران و پرسنل روابط عمومی‌های مناطق آزاد ظرف سال‌های اخیر بیانگر گذر از این مشکل هویتی و اثبات توانمندی‌های خود در قالب کار ویژه‌های تعریف شده برای عملکرد آنها می‌باشد.
صدق این مدعا، گستره وظایف و کارویژه‌های مورد انتظار و ارتقاء جایگاه اداری مدیران روابط عمومی تا جایگاه عضو هیأت مدیره و معاون سازمان‌های مناطق آزاد است.
بی‌تردید سازمان‌های مناطق آزاد زمانی موفق می‌شوند که از چشم، گوش و زبان به عنوان مهم‌ترین ابزار ایجاد ارتباط بهره‌گیری حداکثری نمایند؛ این مهم با تکیه بر ظرفیت‌های موجود در مدیریت‌های روابط عمومی و امور بین‌الملل قابل احصاء می‌باشد.
نقطه قوت روابط عمومی‌های مناطق آزاد، بهره‌مندی از ظرفیت وجود ارتباط با شبکه متنوع و گسترده‌ای از رسانه‌های محلی، استانی، ملی و بین‌المللی است. فرصتی که برای روابط عمومی‌های سایر نهادهای کشور به ندرت وجود دارد. از سوی دیگر، گستره کاری متنوعی از پروژه‌های عمرانی، سرمایه‌گذاری صنعتی و غیرصنعتی گرفته تا فعالیت‌های گردشگری و توجه به جوامع محلی به این نیروها قابلیت اطلاعاتی، شناختی وسیعی عطا می‌کند که بر توانمندی عملکردی مثبت از سوی آنها، می‌افزاید.
در پایان باید به نکته ظریفی در عرصه عملکردی مدیریت‌های روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان‌های مناطق آزاد اشاره کرد.
با توجه به نگاه قانونگذار به کارکردهای تعریف شده برای نهادهای سازمان‌های مناطق آزاد در محدوده جغرافیایی خود، با عنایت به عملکرد موفق این سازمان‌ها ظرف سال‌های اخیر، انتظارات از این سازمان‌ها در سطوح بومی، محلی، استانی و ملی و حتی ارتباطات بین‌المللی کشور افزایش یافته است.
در نتیجه به‌روزرسانی سواد رسانه‌ای، آگاهی از فرصت‌ها و چالش‌های پیش روی چند بعدی و چند وجهی داخلی و خارجی و ارتقاء دانش حرفه‌ای در حوزه‌های ارتباطات، روابط عمومی و به ویژه مباحث مربوط به امور بین‌الملل و مطالعات منطقه‌ای که منجر به جذب و نگاهداری سرمایه‌گذار از سوی سایر بخش‌های مرتبط و تخصصی سازمان می‌شود، باید در اولویت کاری این مدیریت‌ها قرار گیرد.
** مهدی کاظمیان، مدیر روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان منطقه آزاد انزلی
** منبع: هفته نامه اخبار آزاد مناطق