در شرایطی که قرار گرفته‌ایم نگاه آینده محور نسبت به اقتصاد، تجارت و فعال کردن چرخه تولید تا مصرف، با وجود آنکه یک ضرورت قطعی به شمار می‌آید، اما کمتر با این نگاه نوآور و ضروری مواجه می‌شویم. در شورای عالی مناطق آزاد حوزه معاونت تولید، صادرات و فناوری، از رویکرد اکوسیستم تجارت الکترونیک نه تنها سخن می‌گوید، بلکه بر این باور است که با ایجاد پلت‌فرم‌های نوین و محور قرار دادن سامانه ملی سککوک، می‌توان فعالان اقتصادی و بازرگانان و تولید کنندگان در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی را، بر بستر وب با یکدیگر پیوند داد و از برات الکترونیک که هم اعتبار برای آن در نظر گرفته شده و هم اعتماد ایجاد می‌کند، به عنوان یک حلقه استفاده کرد تا زنجیره حرکت از تولید تا عرضه و مصرف را کوتاه کرد. اینها گوشه‌ای از دیدگاه متفاوت و ضرورت پرداختن به کسب و کارهای اینترنتی با محوریت سککوک از سوی مناطق آزاد است.
به گزارش فرینا به نقل از آرمان، با این خبر مثبت برای فعالان اقتصادی که در گفت‌وگوی اکبر افتخاری تصریح شده، مناطق آزاد هم برات الکترونیک و این سامانه‌های مرتبط را پوشش می‌دهد و هم با ایجاد صندوق ضمانت ـ در آینده نزدیک ـ آن را تضمین خواهد کرد. در ادامه بخشی از این گفت‌وگو را می‌خوانید.
سامانه ملی کسب و کار یا سککوک هم اکنون به صورت عملیاتی در مناطق آزاد استفاده می‌شود یا هنوز در حالت پایلوت است؟
امروز که در خدمت شما هستیم توانستیم با این ساز و کار با استفاده از روال‌های اعتباری نه روال‌های نقدی، چندین «ترنزکشن لایو» بزنیم و چند نفر از تولید کنندگان خوب ما در مناطق آزاد که به دلیل مشکلات نقدینگی دچار اشکال در فعالیت شده بودند، با استفاده از سازوکارهای طراحی شده در این پلت‌فرم توانستند به چرخه تولید بازگردند. حالا اینکه این پلت‌فرم چگونه است، باید گفت این پلت‌فرم ترکییبی است از سازوکار IT، مارکت پلیس و سازوکارهای مالی. اصطلاحا این پلت‌فرم‌ها در دنیا تحت عنوان SCF مطرح هستند؛ یعنی ترکیبی از تکمیل رنجیره تأمین کالا و در حقیقت ابزارهای مالی که کنار زنجیره تأمین قرار می‌گیرند تا بهره‌وری زنجیره را به شدت بالا ببرند. ما الان هم در فعالیت‌های اقتصادی در کل کشور با این مشکل مواجه هستیم که مسأله نقدینگی و سرمایه در گردش داریم. برای آنکه با این مسأله مواجه شویم؛ نیاز به استفاده از سازوکارهای مالی مبتنی بر روش‌های اعتباری داریم.
استفاده از سازوکارهای اعتباری در سامانه سککوک به چه صورت است؟
یکی از سازوکارهای اعتباری که در کشور از قدیم بوده و شاید به فراموشی سپرده شده بود، بحث استفاده از برات بود. برات سازوکاری بود که بر اساس اعتبار برات کش و برات گیر یا خریدار و فروشنده، یا دادوستد کننده‌ها بین هم مبادله می‌شد و در سر رسیدش به نقد تبدیل می‌شد. یعنی دوطرف بر اساس اعتماد و اعتباری که ایجاد می‌کردند، با هم سازوکاری مبادله‌ای می‌ساختند. ما توانستیم این سازوکار را با نام برات الکترونیک طراحی کنیم و به چرخه تبادلات بین افراد برگردانیم و در پلت‌فرم سککوک پیاده کنیم. در این پلت‌فرم سازوکار بر این گونه است که تأمین کننده می‌تواند بر اساس اعتبارسنجی که ما روی هر فعالیت اقتصادی انجام داده‌ایم و یک اعتبار مشخص به هر فعال اعطا کرده‌ایم، وارد پلت‌فرم شود و با اعتبارش خرید و فروش انجام دهد. ما در این پلت‌فرم علاوه بر اعتبار، اعتماد نیز ایجاد کرده.
حالا اگر بخواهیم به طور خلاصه بگوییم اکوسیستم کسب‌وکار چه آورده‌هایی داشته است، می‌توانید به طور مشخص، فهرست کنید؟
3 آورده اصلی برای ما داشته است: 1-ارتباط آفرینی، 2-اعتماد آفرینی و 3-اعتبار آفرینی؛ از این طریق ایجاد می‌شود. الان پس از 4 ماه کاملا عملیاتی شده و حدود 1 ترنزکشن لایو روی چرخه‌های مختلف در مناطق آزاد مختلف انجام شده و به مرحله عملیاتی رسیده و حالا باید فعالین اقتصادی روی آن کار کنند. ما به عنوان گام اول در هر منطقه آزاد یک چرخه را تکمیل کردیم.
از حرف‌های شما می‌توان فهمید حذف جریان نقدینگی یکی از مزیت‌های این برنامه بوده، دیگر چه مزیت‌هایی را می‌بینید؟
یکی از آنها عملیاتی شدن موضوع اعتبار و تبدیل آن به ترنزکشن لایو است. یعنی اعتباری ساختیم که پشت آن اعتماد هست و این واقعا کار سختی است. دیگری بحث شفافیت ترنزکشن‌هاست و مشخص بودن مسیر پولی که به چرخه تولید تزریق می‌شود و مزیت بسیار مهمی که از نظر من این سیستم دارد کاهش ریسک است، یعنی آنکه شما، فرض کنید این ضمانت‌نامه‌ها یا چرخه‌های اعتباری بخواهد توسط بانک‌ها یا جاهای دیگر عملیاتی شود. اینها ریسک خودش را دارد. از آنجا که همه تولید کننده‌ها از قبل شناسایی و اعتبارسنجی شده‌اند، اعتبار را فرد نمی‌تواند به نقدینگی تبدیل کند و از چرخه خارج سازد یا صرف چیز دیگری نماید. مثلا اعتباری که برای مواد اولیه گرفته را صرف حقوق و دستمزد کند؛ این کار شدنی نیست. ریسک مهمی که اینجا مدیریت می‌شود، ریسک «کش اوت» (Cash out) است. وقتی شما می‌دانید دقیقا چه کسی با چه اعتباری چه مقدار از همان چیزی را که در زنجیره تأمین تعریف شده، کاری را انجام می‌دهد، به طور طبیعی ریسک در خطر افتادن سرمایه‌ها بسیار کاهش می‌یابد که این مزیت بسیار بزرگی است.
حالا که سامانه سککوک از حالت پایلوت درآمده آیا در مناطق آزاد تبلیغاتی برای جذب سرمایه‌داران و تولید کنندگان خُرد صورت گرفته است؟
ما داریم منطقه به‌منطقه با فعالان اقتصادی جلسه می‌گذاریم و برای آنها نحوه کار و فرآیند را پرزنت می‌کنیم. چون این فرآیند پیچیدگی‌های زیادی دارد و صرفا تبلیغات پاسخگو نیست. ترنزکشن‌هایی که تا کنون انجام شده و به صورت عملیاتی درآمده از دل همین جلسات پدید آمده و از هر منطقه یک مورد را برای عملیاتی شدن تاکنون انتخاب و اجرا کردیم.
به عنوان سوال آخر، برنامه دیگری هم برای آینده سامانه ملی کسب و کار به کسب وکار یا سامانه‌هایی از این دست -که فناوری را به اقتصاد و تولید مرتبط می‌کنند دارید؟
ما دنبال تبدیل این سامانه به یک سامانه محوری هستیم که اپ‌های دیگر هم بتوانند در این زمینه فعال شوند، مثلا ما الان در حال مذاکره با صندوق نوآوری و شکوفایی معاونت فناوری ریاست جمهوری هستیم تا بتوانیم استارت آپ‌ها و دانش بنیان‌ها را هم بیاوریم و در این پلت‌فرم به آنها فضا بدهیم و نیز در حال رایزنی با بانک‌ها هستیم تا بتوانیم از لاین‌های آنها هم استفاده کنیم و علاوه بر آنها خود این صندوق نیز برای حمایت و تکمیل حمایت اکوسیستم وارد عمل خواهد شد.