خرید زمین در مناطق آزاد

براساس ماده 24 قانون چگونگی اداره مناطق آزاد، هر سازمان منطقه آزاد قادر به بهره‌برداری و واگذاری زمین در محدوده همان منطقه آزاد است.
به موجب این مجوز در قانون، آیین‌نامه نحوه استفاده از زمین و منابع ملی در مناطق آزاد در سال 1372 به تصویب وزرای عضو شورای عالی مناطق آزاد رسید که بعدها و برای ایجاد سازوکار دقیق‌تر با استناد به تبصره 4 ماده 52 آیین‌نامه مالی و معاملاتی مناطق آزاد، دستورالعمل اجرائی آیین‌نامه نحوه استفاده از زمین و منابع ملی توسط دبیر وقت شورای‌عالی مناطق آزاد و در سال 1393 به کلیه سازمان‌های مناطق آزاد ابلاغ شد.
با توجه به تمام مسائل پیش‌گفته مشخص می‌شود که نحوه استفاده از اراضی در مناطق آزاد دارای اسناد بالادستی و پایین‌دستی متعددی است و همه سازمان‌های مناطق آزاد موظف به اجرای دقیق و کامل آنها هستند و هرگونه تخطی یا خروج از چارچوب این مقررات، مستوجب پیگرد قانونی برای مسئولان مربوطه خواهد شد. با همه این تفاسیر، یکی از اسناد بالادستی و تابلوی راهنمای عملکرد مسئولان مناطق آزاد، اساسنامه سازمان‌های مناطق آزاد است.
در اساسنامه مناطق آزاد، وظایف و اختیارات مجمع عمومی، هیئت‌مدیره، مدیرعامل و بازرسان قانونی برشمرده شده است. با توجه به بند الف ماده 17 اساسنامه سازمان‌های مناطق آزاد و در توضیح و تبیین اختیارات هیئت‌مدیره این سازمان‌ها اختیار «تعیین روش‌های اجرائی انعقاد هرگونه قرارداد و مشارکت با اشخاص حقیقی و حقوقی اعم از داخلی و خارجی» برای اعضای هیئت‌مدیره سازمان‌های مناطق آزاد محفوظ دانسته شده است.
 اما سؤال اینجاست که اعضای هیئت‌مدیره برای تصمیم‌گیری درخصوص موافقت یا عدم موافقت با انعقاد قرارداد و واگذاری زمین به متقاضیان سرمایه‌گذاری، به چه اسنادی نیاز دارند؟
پاسخ در بند 4 ماده 4 دستورالعمل اجرائی نحوه استفاده از زمین ذکر شده؛ در این بند آمده که «به منظور تصمیم‌گیری هیئت‌مدیره برای واگذاری زمین و انعقاد قرارداد ارائه مدارک زیر ضروری است:

الف- درخواست زمین
ب - ارائه برنامه اجرائی شامل کلیات طرح اجرائی، برنامه تأمین مالی مطمئن و برنامه زمان‌بندی اجرا
ج- ارائه توجیهات فنی لازم برای میزان زمین مورد نیاز براساس طرح پیشنهادی
د- مجوز فعالیت
ه- ارائه اساسنامه آگهی آخرین تغییرات، ترازنامه تا سه سال آخر (در صورت وجود) و گردش مالی حساب بانکی برای اشخاص حقوقی یا سهام‌داران حقوقی شرکت تازه‌تأسیس و مدارک شناسایی و احراز هویت اشخاص حقیقی
و- ارائه اسنادی که تمکن مالی متقاضی و بهره‌گیری از توانایی‌های تخصصی برای اجرای پروژه را محرز نماید»

با عنایت به ابلاغ این دستورالعمل به کلیه سازمان‌های مناطق آزاد و لزوم اجرای بند به بند دستورالعمل مربوطه مشخص می‌شود که تخصیص زمین به متقاضیان سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد سهل و ممتنع است.
از طرفی تخصیص زمین به فعالان اقتصادی سهل و ساده است زیرا بوروکراسی اداری در مناطق آزاد بسیار کمتر از سرزمین اصلی است. در مناطق آزاد متقاضی سرمایه‌گذاری طرح خود را با استاندارد‌های معرفی‌شده تحویل سازمان می‌دهد و با توجه به لزوم برگزاری جلسات هیئت‌مدیره به صورت حداقل ماهانه یک ‌بار، در اسرع وقت تکلیف سرمایه‌گذار روشن و مشخص مي‌شود.
از طرف دیگر واگذاری زمین در مناطق آزاد ممتنع است زیرا بدون ارائه توجیهات فنی و اقتصادی از سوی متقاضیان سرمایه‌گذاری، امکان موافقت هیئت‌مدیره سازمان منطقه آزاد با واگذاری زمین وجود نخواهد داشت.

اباذر آذربون ـ کارشناس ‌ارشد حقوقی دبیرخانه شورای‌عالی مناطق آزاد

abazar.azarboon@gmail.com