تسهیل شرایط برای استفاده سرمایه گذاران از امکانات مناطق آزاد

قانون چگونگی اداره مناطق آزاد، در سال 1372 به تصویب رسید و در بند الف ماده 65 قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور، بر اداره انحصاری سازمان های مناطق آزاد، تاکید شده است. 
مناطق آزاد تابع قانون چگونگی اداره این مناطق اند که در ماده 24 این قانون، چگونگی استفاده از زمین و منابع ملی در محدوده مناطق آزاد تعیین و چارچوب مقررات مصوب هیات وزیران و رعایت برنامه های عمرانی هر منطقه، ملاک عمل معرفی شده است. 
با وجود اختیار تام سازمان های مناطق آزاد در استفاده از اراضی دولتی در محدوده مناطق برای جذب سرمایه گذار و نبود قید و بند بروکراسی های واگذاری اراضی سرزمین اصلی، این سازمان ها موظف به تمکین از مصوبه های هیات وزیران هستند، مصوبه هایی که نام مناطق آزاد در آنها به وضوح ذکر شده است. 
نخستین بار در سال 1372، آیین نامه چگونگی استفاده از زمین و منابع ملی به تصویب وزیران عضو شورایعالی رسید و در ماده 8 آن، هرگونه استفاده از زمین در چارچوب طرح جامع مصوب و آیین نامه های داخلی سازمان منطقه آزاد امکانپذیر شد و در تیرماه 1396، ماده هشت این آیین نامه مورد بازنگری هیات وزیران قرار گرفت. 
در این راستا، موضوع های مختلفی اصلاح یا ایجاد شدند؛ از جمله محوریت استفاده از زمین تنها در چارچوب طرح جامع منطقه آزاد تعریف شد؛ یعنی هر سازمان منطقه آزاد در صورتی مجاز به واگذاری زمین است که در چارچوب طرح جامع آن منطقه باشد. 
با توجه به تاکید درباره استفاده از زمین در محدوده مناطق آزاد، در چارچوب طرح جامع مناطق و با توجه به آماده نبودن طرح های جامع در برخی موارد، امکان فروش زمین برای متقاضیان سرمایه گذاری در مناطق آزاد، کمرنگ شد. 
سپس برای برون رفت از این مشکل، هیات وزیران در دی ماه 1396 ضمن تصویب نامه ای، مقرر کرد سازمان های مناطق آزاد اولا موظفند در مدت 6ماه از تاریخ ابلاغ این تصویب نامه، طرح جامع خود را به دبیرخانه شورایعالی مناطق ارایه کنند تا در سیر مراحل تصویب نهایی هیات وزیران قرار گیرد؛ ثانیا تا زمان تصویب طرح جامع هر منطقه، سازمان های مناطق آزاد می توانند نحوه استفاده از زمین را از طریق کارگروهی که به این منظور معرفی شده، انجام دهند. 
اما در اسفند همان سال، با توجه به نظر رئیس مجلس و مستند به اصول 85 و 138 قانون اساسی، تبصره 6 الحاقی به ماده 8 اصلاحی آیین نامه اجرایی نحوه استفاده از زمین مبنی بر تصمیم گیری از طریق کارگروه یاد شده، مغایر با قانون تشخیص داده شد. با این استدلال که وظایف و اختیارات هیات وزیران به جای کمیسیون متشکل از چند وزیر که در اصل 138 قانون اساسی مورد توجه قرار گرفته، به کارگروهی با عضویت افراد غیر وزیر، واگذار شده بود. 
بدین ترتیب فروش زمین به عنوان یکی از ارکان و گام نخست برای جذب فعالان اقتصادی و سرمایه گذاری و گسترش تولید و اشتغال در محدوده مناطق آزاد با مشکل روبرو بود، تا اینکه برای حل مشکل، در 28 فروردین امسال یک تبصره در تصویب نامه هیات وزیران اصلاح شد (تا زمان تصویب طرح جامع هر منطقه، سازمان مجاز به صدور مجوز استفاده از زمین براساس کاربری های کنونی باشد) و شرط فروش زمین در چارچوب طرح جامع، برداشته شد. 
اکنون فروش زمین به سرمایه گذاران در مناطق آزاد با محدودیت و ممنوعیت قانونی روبرو نیست. 

اباذر آذربون  ـ کارشناس حقوقی دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی
abazar.azarboon@gmail.com