نوای نی‌انبان و تنبک، رقص محلی کودکان لابه لای پرچم‌های آبی و سبز و همراهی شعارهای معروف مستطیل سبز (آبادان برزیلته) و... دست چین خاطره و خوشی‌هایی است که منطقه آزاد اروند برای بدرقه جشنواره فیلم فجر آورده است.
جشنواره سی و ششم در ایستگاه پایانی به مهد سینما رسیده است. شهری که قبل از انقلاب 28 سینما داشته و نخستین سینماهای کشور به‌دلیل حضور صنعت نفت در آنجا شکل گرفته است. پس از سه سال بخش تجلی اراده ملی به جشنواره فیلم فجر اضافه شده است و امسال برای نخستین بار خارج از تهران برگزار می‌شود. منطقه آزاد اروند محل احیای بخش «تجلی اراده ملی» شده است تا شاید فرصتی برای توسعه فرهنگی شود و آبادان مثل گذشته به پایلوت سینمایی تبدیل شود.
دلجویی از اهالی مستند و انیمیشن
محل برگزاری مراسم، قدیمی‌ترین سینمای آبادان است. قطعه سرود ایران جوان و صدای شهرام ناظری در فضای سینمای روباز« بریم آبادان» پیچیده است. شامگاه روز پنجشنبه سوم اسفندماه زیر آسمان لاجوردی و در خنکای رود اروند و در جوار پالایشگاه نفت آبادان با فیدوس فرهنگ و فوتبال آیین اهدای جوایز این دوره از تجلی اراده ملی آغاز می‌شود تا به تعبیر مجری برنامه، محمدرضا شهیدی‌فرد شاهد فضایی متفاوت از آیین‌های رسمی و اتوکشیده اختتامیه‌های جشنواره فیلم فجر باشیم. مجری برنامه البته در همین ابتدای کار با عبارت کنایه‌ای «بخش آتش‌فشانی اختتامیه» از صحبت‌های تند و تیز ابراهیم حاتمی‌کیا هم یاد می‌کند که مراسم اختتامیه این دوره از جشنواره را از روال یکنواخت خارج کرد. به گفته او، سازمان‌ها و وزارتخانه‌هایی که در بخش تجلی اراده ملی به ارزیابی آثار سی و ششمین جشنواره فیلم فجر پرداخته‌اند عبارتند از: شورای عالی اخلاق پزشکی کشور، مرکز ملی فرش ایران، معاونت فرهنگی و آموزشی بنیاد شهید و امور ایثارگران، بیمه ایران، شرکت مدیریت منابع آب ایران، انجمن مدیران تولید و سازمان منطقه آزاد اروند.
البته در انتهای مراسم یک بخش هم به جوایز اضافه می‌شود و سازمان سینمایی که خود برگزارکننده جشنواره است جوایزی را اهدا می‌کند؛ جوایزی که به نظر می‌رسد برای دلجویی از مستندسازان و سازنده تنها انیمیشن این دوره از جشنواره بعد از اعتراضات صورت گرفته است.
تظلم‌خواهی داریوش ارجمند و روح‌الله حجازی برای ساعد سهیلی
امسال برای نخستین بار است که علاوه بر جوایز نقدی برای بخش «تجلی اراده ملی» یک لوگو و تندیس طراحی شده است. تعدادی از برندگان در مراسم غایب هستند و آنهایی هم که حضور دارند ترجیح می‌دهند بدون سخنرانی‌ها و گفتارهای معمول پس از دریافت جایزه و گرفتن عکس یادگاری، سن را ترک کنند؛ بجز داریوش ارجمند و روح‌الله حجازی که هر دو از نادیده گرفتن بازی ساعد سهیلی گله‌مند هستند. داریوش ارجمند که در بخشی از مراسم برای اهدای جوایز روی سن حاضر شده بعد از اهدای جایزه سازمان مدیریت منابع به‌ساعد سهیلی و جایزه بنیاد شهید و امور ایثارگران به «ماهورا» خطاب به همبازی‌اش در این فیلم گفت: «ساعد سهیلی حقش را گرفت. یکی از بهترین‌ها بود، مهم نیست که جایزه گرفتی یا نگرفتی اگر کسی درجشنواره فیلم را ندید خوشحالم که بنیاد شهید فیلم را دید.»
این بازیگر قدیمی سینما همچنین وقتی برای دریافت جایزه منطقه آزاد اروند برای دومین بار روی سن آمد، صحبت‌هایش را با این عبارات تکمیل کرد: «من سالهاست این گردنه را پشت سر گذاشتم و از آن عبور کردم، الان دوره این جوان‌هاست. باز می‌خواهم از ساعد حرف بزنم. کسی اظهارنظر کرد که ایشان زیاد فیلم بازی کرده آقا بگذارید جوانها بیایند. کسانی که هی به آنها جایزه می‌دهید ادای بازیگری را درمی‌آورند.»
ارجمند البته در ادامه با تأکید بر اینکه برای منتخبان و نظر و قوانین هیأت داوران احترام قائل است از لزوم میدان دهی به جوانان گفت و از جای خالی نام ستار اورکی در بین بهترین‌های موسیقی فیلم فجر یاد کرد: «موسیقی ستار اورکی در «ماهورا» تنها موسیقی است که وقتی تمام می‌شود شما نمی‌توانید آن را با سوت تقلید کنید. برخلاف موسیقی بقیه فیلم‌ها که می‌شود آن را با سوت تقلید کرد.»
روح‌الله حجازی نیز پس از دریافت جایزه منطقه آزاد برای فیلم «اتاق تاریک» صحبت‌هایش را با سلامی به همشهری‌های خوزستانی‌اش و یاد جای خالی حمید فرخ‌نژاد آغاز کرد. این کارگردان نیز با اشاره به اینکه این فیلم چهارمین فیلم اجتماعی و پنجمین فیلم بلند کارنامه کاری اوست گفت: «نمی خواهم اینجا گلایه کنم اما اشاره‌ای شد به بازی ساعد در سه فیلم جشنواره و یکی از داوران محترم در یک برنامه تلویزیونی گفتند که ایشان سه فیلم بازی کرده‌اند اما نقش متفاوتی نداشتند فقط گریم‌هایشان متفاوت بود که به نظرم این اظهارنظر بی‌انصافی است. یکی مثل ساعد سهیلی مظلوم است و سر به زیر، اگر بازی اش را نمی‌بینید و حقش را نمی‌دهید نمک روی زخم نپاشید.»
او در ادامه از حمید نعمت‌الله به‌عنوان یک کارگردان مؤثر و دغدغه‌مند در سینما یاد کرد که حق او نیز نادیده گرفته شده است. حجازی در ادامه از نادیده گرفتن بخش مستقل در داوری جشنواره سخن گفت و درخواست کرد حداقل در بخش اکران، عدالت رعایت شود: «ما می‌توانیم برای آن طرفی‌ها فیلم بسازیم یا می‌توانیم از آن دست فیلم‌هایی بسازیم که پول‌های خوب بگیریم اما عده‌ای هستند در این سینما که براساس دغدغه‌هایشان کار می‌کنند از فیلم‌های آنها نیز باید حمایت شود.» او در پایان خواستار ماندگاری بخش تجلی اراده ملی طی سال‌های بعد در آبادان شد.
رکوردزنی ابوقریب و قدر دیدن حمید نعمت‌الله
مهدی قربانپور مدیر بخش تجلی اراده ملی و اسماعیل زمانی مدیرعامل منطقه آزاد اروند نیز از چهره‌هایی بودند که در این مراسم سخنرانی کردند. مهدی قربانپور اظهار امیدواری کرد که بخش تجلی اراده ملی فیلم فجر در آبادان ماندگار شود و مهندس اسماعیل زمانی نیز در سخنانی ضمن تأکید بر نقش هنر در فرهنگ‌سازی و ایجاد شغل برای اهالی این خطه برای مشارکت در حوزه‌های هنری اعلام آمادگی کرد و در ادامه با بیان این نکته که هنر ابزار و امکان توسعه پایدار آبادان و خرمشهر است از هنرمندان برای این منظور درخواست همراهی کرد.
از رکوردهای این مراسم حضور حبیب والی‌نژاد مدیر مرکز فیلم و سریال سازمان هنری رسانه‌ای اوج به نمایندگی از این سازمان برای دریافت جوایز فیلم «تنگه ابوقریب»، «سوء تفاهم» و «به وقت شام» بود. «تنگه ابوقریب» با کسب 7 جایزه همچون اختتامیه جشنواره، در صدر تقدیرشدگان قرار گرفت. همچنین فیلم خوش ساخت «شعله ور» حمید نعمت‌الله که از دید هیأت داوران دور ماند در این مراسم دو جایزه را کسب کرد تا به تعبیر چند باره مجری برنامه بعد از قدرندیدن‌ها در اختتامیه جشنواره این بار در سکانس پایانی جشنواره سی و ششم در آبادان قدری قدر ببیند.
برگزیدگان بخش تجلی اراده ملی جشنواره فیلم فجر
■ جایزه مرکز ملی فرش ایران (برای طراحان صحنه): آیدین ظریف (دارکوب)، اصغر نژاد ایمانی (مصادره)، کیوان مقدم (جاده قدیم)، محمدرضا شجاعی (شعله ور)
■ جوایز سازمان مدیریت منابع آب ایران: جواد عزتی (تنگه ابوقریب)، حمیدرضا آذرنگ (تنگه ابوقریب)، ساعد سهیلی (ماهورا)، بهرام توکلی (تنگه ابوقریب)
■ جوایز بیمه ایران: مصطفی کیایی (چهارراه استانبول)، سعید ملکان (تنگه ابوقریب)، محمدعلی باشه آهنگر (سرو زیر آب)
■ جایزه اخلاق پزشکی: جواد عزتی (نقش امدادگر تنگه ابوقریب)، بهرام توکلی (تنگه ابوقریب)
■ جایزه انجمن مدیران تولید: محمدرضا منصوری (تنگه ابوقریب)
■ جایزه بنیاد شهید و امور ایثارگران: رضا فرهمند (زنانی با گوشواره‌های باروتی)، ابراهیم حاتمی‌کیا (به وقت شام)، حمید زرگرنژاد (ماهورا)
■ جایزه منطقه آزاد اروند: حمید نعمت‌الله (شعله ور)، احمدرضا معتمدی (سوءتفاهم)، روح‌الله حجازی (اتاق تاریک)، داریوش ارجمند (ماهورا)، علی قائم مقامی (جشن دلتنگی)
■ جوایز سازمان سینمایی: مصطفی رزاق کریمی (بانو قدس ایران)، حامد جعفری و هادی محمدیان تهیه‌کننده و کارگردان انیمیشن «فیلشاه»، رضا فرهمند مستند «زنانی با گوشواره‌های باروتی»