«کاسپین»؛ چشم انداز تجارت آینده خزر

درفاز تجارت، این منطقه همچنین با ایجاد بسترهای لازم برای گسترش بازرگانی ،علاوه بر قبول ضمانتنامه های بانکی بلند مدت در خصوص ایجاد تسهیلات برای صاحبان کالا و بازرگانان، صدور مجوز فعالیت در یک هفته و امکان ثبت شرکت در کمتر از چند روز، وجود مراکز ارائه خدمات مالی ، بانکی و ایجاد بورس کالا با توجه به حجم مبادلات بالای تجاری و بازرگانی و وجود گمرک انزلی با امکانات و تجهیزات مدرن،باید به مجتمع های تجاری – نمایشگاهی برای ارائه محصولات تولیدی صنایع این منطقه و ارائه تسهیلات و مزیت استفاده از فضای نمایشگاهی در خصوص عرضه مستقیم محصولات هم اشاره داشت.
منطقه آزاد تجاری – صنعتی انزلی در عین حال درصدد است با گسترش تجارت الکترونیک و توسعه بازارهای مجازی و ITو همچنین برگزاری نمایشگاههای بین المللی باعث تنوع فعالیت ها در استان شود .
در اینجا باید اشاره داشت: وجودپتانسیل های گردشگری منطقه و انجام پروژه های عمرانی از جمله احداث و بهره برداری ازمرکز تفریحات دریایی شمال کشور، احداث و بهره برداری از مجموعه ورزش های ساحلی، افتتاح دو مجموعه پارک ساحلی، رونمایی از تندیس مشاهیر استان گیلان، بهره برداری از مجموعه تفریحی بهشت پرندگان و دیگر اقدامات انجام شده هم در این خصوص سبب رونق اقتصاد گردشگری استان شده ،به نحوی که منطقه آزادانزلی بارشد 40 درصدی تعداد گردشگران در سال گذشته با رقم 3 میلیون و 244 هزار و 885 نفر نسبت به سال 94 با رقم 2 میلیون و 309 هزارو 339 نفر مواجه بوده است و تعداد گردشگران در 5 ماهه امسال هم به 2 میلیون و 611 هزارو 980 نفر رسیده است.
این منطقه با دارا بودن دریا ، جنگل ، تالاب درصدد است همچنین با توسعه گردشگری ، حفاظت از تالاب
بین المللی انزلی، توسعه کاربری های توریستی و راه اندازی مسیر دریایی به دیگر بنادر شمالی کشور مانند نوشهر و بندر ترکمن بتواند باعث توسعه خدمات گردشگری منطقه ای ، ملی و فراملی شود.
در اینجا همچنین باید به وجود بندر در محدوده منطقه آزاد انزلی هم اشاره داشت که اگرچه دارای امکانات ، تجهیزات و تاسیسات پیشرفته ای برای تخلیه ، بارگیری و انبارداری است که از مهمترین آنها می توان به وجود ده پست اسکله به طول 1581متر با کاربری تجاری، رو رو، غلات، خدماتی و نفتی و سیستم کنترل ترافیک دریایی و همچنین سیستم رایانه ای مشترک با گمرک برای سهولت ترخیص کالا اشاره کرد، اما به گفته دکتر مسرور، این بندر 100 ساله با مشکلات متعددی روبروست .
وی در این زمینه توضیح می دهد: این بندر علاوه بر رسوب گذاری بالا، ازتراز نبودن درآمدو هزینه هایش هم در رنج است .همچنین عمق آبخور این بندر با توجه به چشم انداز آینده کافی نبوده و درعین حال طرح توسعه این بندر به دلیل اینکه فضای پسکرانه مناسبی در محدوده آن وجود ندارد و امکان اتصال خط ریلی به آن هم محل مناقشه است، در عمل با مشکلات عمده‌ای مواجه است.
از این رو طرح احداث یک بندر در منطقه ویژه اقتصادی انزلی به عنوان پشتیبان بندر فعلی انزلی و امکان پهلوگیری کشتی‌هایی با آبخور بیش از 6 متر و همچنین ساخت اسکله سوختی (به دلیل مشکلاتی که برای مردم و مسافرین شهر انزلی می‌توانست داشته باشد، موردتوجه کارشناسان و مسئولان قرار گرفت.
اگرچه طرح احداث این بندر تا سال‌های میانی دهه 80 به دلیل مشکلات مالی منطقه ویژه اقتصادی و به دنبال آن منطقه آزاد انزلی متوقف بود ولی سرانجام در سال 87 براساس تغییر و تحولاتی که در مسیر رونق منطقه آزاد انزلی روی داد ، طرح مطالعاتی احداث بزرگ‌ترین بندر ایران در حاشیه دریای خزر به هیأت دولت عرضه شد و عملیات عمرانی ساخت این بندر که در قالب یک مجتمع بندری تعریف‌شده بود در دومین سفر استانی هیأت دولت در سال 89 به تصویب رسید.
البته متأسفانه از سال 90 فرایند احداث بندر کاسپین با مشکلات ناشی از کمبود هزینه‌های تأمین مالی اجرای پروژه با رکود مواجه شد که این رکود موجبات توقف ساخت دو موج‌شکن‌ حوضچه آرامش آن را_ با کمتر از 40 درصد پیشرفت_ تا نیمه دوم سال 92 فراهم کرد.
بدنبال این امر در جریان بازدید دکتر حسن روحانی ریاست جمهوری از منطقه آزاد انزلی در فروردین 94 روند ساخت بخش های مختلف مجتمع با سرعت بیشتری ادامه یافت و در تابستان همان سال کلنگ احداث اولین پست آن با بودجه سازمان منطقه آزاد انزلی از سوی دکتر ترکان بر زمین زده شد و در اریبهشت سال 95 هم با حضور آیت‌ا… هاشمی رفسنجانی عملیات ساخت چهار پست اسکله مجتمع بندری کاسپین که از سوی بخش خصوصی احداث می شود، آغاز شد.
از ویژگی‌های متمایز این بندر نسبت به سایر بنادر ایران که جزو بنادر نسل سوم جهان محسوب می‌شود، دارا بودن پس‌کرانه 400 هکتاری است، درنتیجه ازنظر مساحت هم بزرگ‌ترین بندر ایران در دریای خزر خواهد بود، وجود این پسکرانه امکان ساخت صنایع مولد، واحدهای تولیدی فرآوری کالا و صنایع مرتبط با کشتی‌سازی، تعمیر و نگهداری کشتی را فراهم می‌کند و درعین‌حال خدمات لجستیکی، انبارداری، ترانزیت کالا نیز در این بندر انجام خواهد شد.
مهم‌ترین اثری که با بهره‌برداری بزرگ‌ترین بندر ایران در دریای خزر عاید کشور می‌شود را می‌توان در فعال‌سازی کریدور شمال جنوب خلاصه کرد. بدین معنی که با تکمیل حلقه‌های زیرساختی جادهای-ریلی و بندری کشور در دریای کاسپین، امکان فعال‌سازی این مسیر تجاری بین‌المللی فراهم می‌شود؛ چنانکه این بندر می‌تواند به‌عنوان بخشی از مسیر فرعی جاده ابریشم میان چین و اروپا به ایفای نقش بپردازد، یعنی کالا از مسیر “اروم چی” در چین به بندر اکتائو قزاقستان رسیده و سپس وارد دو بندر کاسپین و بندر انزلی می‌شود.
از سوی دیگر،راهبرد تعیین‌شده برای مجتمع بندری کاسپین صادرات به کشورهای حاشیه دریای کاسپین و به‌ویژه روسیه است، چرا که از میزان مبادلات 760 میلیارد دلاری روسیه در سال 2016 میلادی کمتر از یک میلیارد دلار آن با ایران صورت گرفته، درنتیجه این مجتمع بندری می‌تواند با تکیه‌بر مزایا و معافیت‌های قانونی منطقه آزاد انزلی نقش فعالی در توسعه مراودات با کشورهای حاشیه دریای کاسپین ایفا کند
دکتر مسرور با اشاره به اینکه تاکنون بیش از 1000میلیارد تومان از محل سازمان و منابع سرمایه گذاران بخش خصوصی سرمایه گذاری شده است، می گوید: کشورها منتظر نمی مانند که ما به آنها برسیم. سرعت ایجاد زیرساخت ها در خزر بسیار بالا رفته است؛چنانکه جمهوری آذربایجان در کنار بندر باکو در حال ساخت بزرگترین بندر دریای خزر با ظرفیت 76 میلیون تن است.
وی می افزاید: از این رو باید در نظر داشت که فرصت بهره‌برداری از ظرفیت‌های موجود در کریدورهای بین‌المللی دائمی نبوده وکشورهای دیگر منطقه می‌توانند از طریق ایجاد ارزش‌افزوده، زمینه جذب کالاهای ترانزیتی میان آسیا و اروپا را پدید آوردند؛ درنتیجه مجتمع بندری کاسپین می تواند حلقه تکمیل‌کننده شبکه‌های مواصلاتی ریلی، جاده‌ای ایجادشده از سوی دولت طی سال‌های اخیر باشد.
با این تفاصیل می‌توان تصریح کرد با آغاز بهره‌برداری از مجتمع بندری کاسپین نه‌تنها حلقه‌های زیرساختی ترانزیتی ایران در جهت فعال‌سازی کریدورهای پیش‌گفته تکمیل می‌شود بلکه زمینه‌های توسعه اقتصادی همه‌جانبه منطقه و استان گیلان در جهت دستیابی به اهداف ایران 1404فراهم‌شده و با تکیه‌بر فرصت‌های موجود در مسیرهای تجاری بین‌المللی که از کشورمان عبور می‌کنند و با توجه به مزایا و معافیت‌های قانونی منطقه آزاد انزلی ایران اسلامی به کانون مراودات منطقه‌ای و بین‌المللی قرن بیست و یکم تبدیل خواهد شد.
مجتمع بندری کاسپین در 22 پست اسکله مشتمل برترمینال‌های تجاری(ترمینال کانتینری، ترمینال‌های چند منظوره، ترمینال‌های محوله عمومی، اسکله رو و ترمینال غلات)، سوخت و صنایع دریایی است که ظرفیت تخلیه و بارگیری 15 میلیون تن کالا در هر شیفت کاری را در طول سال خواهد داشت.
اسکله‌های این بندر هم هر یک به طول 175 متربا عمق آبخور 14 متر توانایی پهلوگیری کشتی‌هایی با ظرفیت 50 هزار تن را هم دارا خواهند بود و این در حالی است که بزرگ‌ترین کشتی‌های در حال تردد در دریای کاسپین با ظرفیت 12 هزار تن است.
مجتمع بندری کاسپین به عنوان بزرگترین بندر ایران در دریای خزر و همچنین بزرگترین پروژه زیرساختی مناطق آزاد کشور با مساحتی در حدود 350 هکتار و با پسکرانه‌ای به مساحت حدود 500 هکتار به دلیل واقع شدن در منطقه‌ای با پتانسیل بالای جغرافیایی و اقتصادی(قرار گرفتن در مسیر کریدورهای بین المللی شرق به غرب و شمال به جنوب) می تواند زمینه ارتقاء ظرفیت حمل و نقل دریای خزر را فراهم کند.
در عین حال باید خاطرنشان کرد: وجود چنین پسکرانه ای امکان ساخت صنایع مولد، واحدهای تولیدی فرآوری کالا و صنایع مرتبط با کشتی‌سازی، تعمیر و نگهداری کشتی ها را در این بندر فراهم کرده و خدمات لجستیکی، انبارداری و ترانزیت کالا هم در این بندر انجام خواهد شد.
این مجتمع بندری همچنین دارای دو موج شکن که طول موج شکن شرقی 2665 متر و طول موج شکل غربی 2435 متر
است که در اواخر سال 92 با مهندسی ارزش صورت گرفته و طراحی مجدد موج شکن ها 100 میلیارد تومان از هزینه اجرای این پروژه کاهش یافت.
ناگفته نماند: اتصال این بندرکه جزو بنادر نسل سوم جهان محسوب می‌شود به شبکه ریلی ایران بر حجم مبادلات آن خواهد افزود؛چنانکه مسیر ریلی که به خط ریلی قزوین_ رشت_ انزلی متصل می‌شود و بااتصال به شبکه ریلی سرتاسری امکان اتصال بندرعباس به‌عنوان بزرگ‌ترین و فعال‌ترین بندر ایران در جنوب کشور به مجتمع بندری کاسپین فراهم‌شده و تمامی زیرساخت‌های حمل‌ونقلی کریدور شمال جنوب تکمیل و آماده بهره‌برداری می‌شود
گفتنی است: در جوار موج شکن شرقی این مجتمع بندری همچنین اسکله “مارینا” احداث خواهد شد، این اسکله که در نوع خود در دریای خزر بی نظیر است، بزرگترین اسکله تفریحی و گردشگری در پهنه آبی ایران خواهد بود. طول موج شکن شمالی این اسکله 390 متر و موج شکن شرقی آن هم 300 متر بوده و حوضچه آرامش آن در فضایی به مساحت 7 هکتار ایجاد خواهد شد.
به گفته دست اندرکاران ، مجموع هزینه های ساخت اسکله مارینای مجتمع بندری کاسپین 40 میلیارد تومان خواهد بود که رقم 20 میلیارد تومان آن از محل منابع مالی سازمان منطقه آزاد انزلی به منظور ساخت موج شکن های آن صرف خواهد شد که تا پایان سال آماده بهره برداری می شود.
همچنین فضای پسکرانه این اسکله دارای بخش ها و امکانات خدماتی و رفاهی مشتمل بر فروشگاه تجهیزات دریانوردی و شناورهای مسافری، تعمیر و نگهداری شناور، ساختمان های اداری، خدماتی و پارکینگ در مساحت 4 هکتار خواهد بود که براساس برنامه تعیین شده، این بخش از پروژه از سوی سرمایه گذاران بخش خصوصی انجام می شود.
دست اندرکاران می گویند: با توجه به پتانسیل‌های فوق و پس از اتمام پروژه‌های زیرساختی محدوده منطقه آزاد انزلی، شاهد دوران طلایی در صنعت، تجارت ، گردشگری و … درمنطقه و کشور خواهیم بود؛ چراکه این منطقه حلقه اتصال اقتصاد ملی به اقتصاد و تجارت جهانی است.
به هر صورت آنچه مسلم است، با توجه به آنکه رشد پویا و بهبود شاخص های مقاومت اقتصادی و دستیابی به اهداف سند چشم انداز کشور هدف کلان ملی پیش روی همه بخش های کشور است، مناطق ازاد و از جمله منطقه آزاد انزلی هم باید کشور را در رسیدن به این هدف کلان یاری رسانند.
از این رو برای تحقق این اهداف، گسترش و تسهیل تولید کالا و خدمات در کسب و کارهای محوری و مزیت های
نسبی مناطق آزاد و جلب و جذب سرمایه گذاری داخلی و خارجی، گسترش صادرات کالا و خدمات و حضور فعال در بازارهای منطقه‏ ای و جهانی، کمک به انتقال فناوری‌های پیشرفته به بخش های مختلف اقتصادی کشور و تقویت اقتصاد دانش بنیان می تواند جزو اولویت های کاری و نقشه راه مناطق آزاد کشور قرار گیرد.

منبع: روزنامه اطلاعات