سرمايه گذاري توتال ، جاذبه اي براي توليد و اشتغال

اين جمله نشان از اهميت فراوان توسعه از منظر برون نگرو لزوم مشاركت بين المللي در فرايندتوسعه و جذب بازار دارد. با تصويب دولت يازدهم دردهم شهریور 1395، قرارداد توسعه فاز ۱۱ میدان گازی پارس جنوبی میان ایران و شرکت نفتی توتال فرانسه منعقد شد. شركت نفت و گاز فرانسوي(توتال)، در كنار ديگر شركت هاي اکسان‌موبیل، رویال داچ شل و بی‌پی، چهار شرکت بزرگ نفتی جهان اندكه در صنعت نفت،از مطرح ترین شرکت‌های نفتی به شمار مي روند. بخش بالادستی توتال، به سه بخش اصلی بخش نفت شامل اكتشاف و استخراج نفت خام، بخش گاز و برق شامل اكتشاف و توليد گاز طبيعي، و بخش انرژي هاي تجديد پذير شامل توليد انرژي خورشيدي، بادي و هسته اي تقسيم مي شود.
بخش پایین‌دستی توتال، به شاخه‌های پالایشگاهها، کارخانجات صنایع پتروشیمی، بخش بازرگانی و فروش، بخش خطوط لوله و انتقال،کارخانجات تولیدکننده محصولات شیمیایی،کارخانجات چسب و آبکاری الکتریکی،کارخانجات کائوچو، مواد مرکب و پلیمرها و پردازش الاستومرها، تقسیم می‌شود.نوع عملیات و نحوه ارائه محصولات آن نیز، باتوجه به نوع تقاضا، متفاوت بوده و در هر یک از بازارهای خود، مجموعه‌ای از فعالیت‌های بسیار متنوع حمل و نقل، بسته‌بندی، ساخت و ساز، کارخانه تولید کاغذ، صنایع الکترونیک، صنایع کشاورزی را عرضه می‌كنند، که از این نظر مي توان آنرا یک شرکت خوشه‌ای دارای فعالیت در صنایع مختلف به شمار آورد.
انعقاد قرارداد با توتال از نتايج اقتصادي برجام است، كه به رغم تهديدهاي ساختار سياسي آمريكا و ترامپ بي كله، منعقد شده است، كه در راستاي جذب سرمايه گذاري خارجي مي تواند به ساير فعاليت هاي اقتصادي مورد نياز كشوردر بخش هاي غير نفت و گاز هم تسري يابد. شروع اين قرارداد در حالي است كه قطر روزانه ۴۰۰ هزار بشکه نفت از محل میدان مشترک گازی برداشت می‌کند، وسهم ایران از این زمینه تنها ۲۵ هزار بشکه است.
درحال حاضر صادرات قطر از محل میدان مشترک گازی ۳۰ درصد است و سهم ایران تنها یک درصد است. برداشت هايي كه مصداق اين ضرب المثل ايراني است كه هزارتوماني ها را دارد باد مي برد و ما دنبال جمع كردن دهشاهي هستيم، آنچنانكه دلواپسان و مخالفان با جذب سرمايه گذاري در ايران كمتر به آن توجه كرده اند. با انعقاداين قرارداد و قراردادهايي از اين دست پيش بيني مي شود تا با انجام آنها ازضررهاي ناشي از تاخیردر اجراي فازهای مختلف توسعه اي از جمله پارس جنوبی جلوگيري شود.
وزیر نفت،با روشن كردن ابعاد قرارداد توتال در مجلس شوراي اسلامي، ضرر هر یک سال تاخیر در بهره‌برداری از پارس جنوبی را ۵ میلیارد دلار اعلام كرد. او همچنین افزود: در فازهای پارس جنوبی هر ۵ سال تاخیر حدود ۳۲ میلیارد دلار به کشور ضرر زد که این زیان از جیب مردم پرداخت می‌شود و به بیکاری و فقر منجر می‌شود.
زنگنه در این خصوص توضیح داد که کل درآمد ايران از میدان نفتی پارس جنوبی 85 میلیارد دلار است که با عقد قرار داد با توتال به 130 میلیارد دلار هم می رسد، و این در حالی است که کل درآمد توتال با توجه به سرمایه ای که دارد 12 میلیارد دلار خواهد بود. گفته شده، از سهم 12 میلیارد دلاری توتال، يك میلیارد دلار به دولت مالیات پرداخته می شود و با توجه به قیمت گاز عملا بین 9 تا 14 درصد سهم بهره وری شرکت توتال از قرار داد با ایران است. درقرارداد با توتال هیچ محدودیتی برای کار شرکت‌های داخلی ایجاد نشده و ۱۰۰ درصد کار می‌تواند به شرکت‌های داخلی واگذار شود، هرچند بحث حفاری‌ها، سکوهای دریایی، عرشه‌ها، پایه سکوها و تمامی خریدها باید از طریق مناقصه صورت گیرد. البته تلاش شده تا در مناقصه ها شرکت‌های ایرانی برنده شوند.
بر اساس ساز وکارهاي درنظر گرفته شده در قرارداد، شرکت‌های ایرانی فعال مي توانند تا سقف بیش از ۷۰ درصد ارزش قرارداد يعني۳.۵ میلیارد دلار را به خود انتقال دهند.حضور۱۴ شرکت ایرانی از جمله پتروپارس برای شركت در مناقصه‌  قابل ذكر است. از سود حاصله شرکت توتال، یک میلیارد دلار به خزانه دولت و ۵ میلیارد دلار برای کالا، خدمات و تأسیسات هزینه می‌شود. جدا از افزایش تولید و بهره برداری از میدان مشترک به واسطه این قرارداد انتقال تکنولوژی نيز وجود دارد که مسئولیت آن بر عهده شرکت پتروپارس است.
علاوه بر اين، ورود شرکت‌های خارجی از جمله توتال، مي تواند فرصت هاي زيادي برای تقویت شرکت‌های داخلی، توليد و ایجاد فرصت هاي شغلي و اشتغال مولد و استفاده ازحداکثر ظرفیت‌ اقتصادي ايران در زمينه هاي ديگر از جمله ساير حوزه هاي انرژي مانند پتروشيمي،انرژي هاي پاك، مواد شيميايي پايه و تخصصي، فراهم كند، به ويژه كه قادر خواهد بود بازارهاي رقابتي و مكمل را پيش روي اقتصاد ايران قرار دهد.

همچنين، قرارداد توتال مي تواند موجبات افزایش میزان بهره‌برداری ایران از میادين نفتی و گازي و ارتقابهره وري و افزايش كيفيت و اخذ تكنولوژي پيشرفته شود. از اين رو، نمونه اين قرار داد را مي تواند در زمينه هاي ديگري ازاقتصاد از طريق جذب سرمايه گذاري خارجي براي هم افزايي اقتصاد مقاومتي و ظرفيت سازي مضاعف براي اقتصاد ملي و توليد و اشتغال فرصت سازي شود، و نگران اثرات منفي حضور سرمايه گذار خارجي نبود. كارشناسان زبده ايراني اكنون به آن مرحله از رشد و ذكاوت رسيده اندكه نگذارند امكانات اين كشور و پيشرفت هاي بعد از آن به رايگان در اختيار بيگانه قرار گيرد و يا استقلال و منافع اقتصادي ايران تحت الشعاع منافع خارجي باشد.اين نگاه ديگر با زمان كليد خوردن مته حفاری ويليام ناكس دارسي در ۲۶ مه ۱۹۰۸ در عمق ۳۶۰ متری از زمین میدان نفتون در مسجدسلیمان كه آخرین لایه را شکافت و نفت با فشار بسیار زیاد از زمین فوران کرد، كاملاً متفاوت است.

** دکتر عبدالرسول خليلي ـ استاد علوم سياسي و کارشناس مناطق آزاد