روابط عمومی، قلب سازمان‌های مناطق آزاد و ويژه اقتصادی برای ارتباط با مردم است ...
روابط عمومي، قلب سازمان‌هاي مناطق آزاد و ويژه اقتصادي براي ارتباط با مردم است و هر چه اين قلب، ضعيف باشد و يا افراد و مديريت آن به‌دور از تخصص و سفارش شده باشند، آن سازمان نخواهد توانست پتانسيل‌هاي خود را در اختيار مردم بگذارد و در نهايت عملكرد مديريتي آن در مقاطع گوناگون ناتوان جلوه مي‌كند.
روابط عمومي، در واقع دانشی است که با استفاده از آن سازمان‌ها آگاهانه می‌کوشند تا به مسئولیت اجتماعی خویش براي ارتباط با مردم عمل کنند و بتوانند تفاهم و پشتیبانی کسانی را که برای توسعه و به ويژه توسعه اقتصادي اهمیت دارند، به دست آورند. به عبارت دیگر، روابط عمومی تلاشی آگاهانه و قانونی به منظور تفاهم و استقرار اعتماد اجتماعي و شناخت متقابل با عموم، براساس تحقیق علمی و عملی صحیح و مستمر، است.
روابط عمومی بخشی از وظایف مدیریت عاليه سازمان است و عملی ممتد، مداوم و طرح‌ریزی شده است که از طریق آن، افراد و سازمان‌ها می‌کوشند تا تفاهم و پشتیبانی کسانی را که با آنها سر و کار دارند، به دست آورند.
بدین دليل، اعمال مدیریت شایسته آن در جامعه نیاز به اطلاعات و آگاهی‌های متقن و به روز، واقعی و کار آمد از جامعه يا بنگاه اقتصادي به ويژه مناطق آزاد و ويژه دارد؛ از این رو، دستیابی و تبادل اطلاعات و انتقال آگاهی‌هاي گوناگون نیاز به روابط عمومی قوی و پایدار را برای تحقق عمده وظایف سازماني شامل مطلع کردن و خبر دادن، ترغیب، تشویق، ترویج و تبلیغ، انجام تحقیقات اجتماعی، اقتصادي و افکارسنجی و پیوند آن به منابع سازماني و عموم مردم، هماهنگی عوامل موردنیاز سازماني و برقراری ارتباط با افراد و سازمان‌ها به نحوی که برای آن افراد یا سازمان‌هاي مناطق در حال و آینده اهمیت داشته باشد، ضروری جلوه می‌كند. فعالیت‌های روابط عمومی در هر سازمان کمک به دیدن درست آینده، شناخت رقبا و بازار و اطلاع از نیازهای جامعه است که در واقع ماهیت یک سازمان پویا را به دنبال دارد.
بنابراین، یکی از واحدهای سازماني پویا در مناطق، روابط عمومی آن سازمان است، که با توجه به اصل نوآوری و خلاقیت می‌تواند برنامه‌های توسعه‌ای سازمان‌ها، از جمله سازمان‌های مناطق آزاد و ویژه اقتصادی را با تحرک و نشاط به منصه ظهور برساند.
به علاوه وجود رفتار سازمانی متناسب با اهداف توسعه‌ای و مدنظر قرار دادن مدیریت استعدادها می‌تواند توانایی و استعداد خلاقیت و نوآوری را در کارگزاران روابط عمومی ایجاد کرده و در نهایت اهداف سازمانی آنها را به تحقق برساند. از این رو، داشتن توانایی‌های عقلانی، علمي، گزینش سبک فکری ابداعی در مقابله با مشکلات احتمالی و انگیزش برای به فعل در آوردن اید‌ه‌های جدید از سوی مدیران روابط عمومی‌های مناطق آزاد و ویژه اقتصادی عامل مهمي در انتخاب وگزينش اين افراد در تبيين رشد این توانایی‌ها و اثربخشي آنها است به طوري كه بي‌توجهي به اين معيارها، سازمان‌ها را در ايفاي نقش درست‌شان ناكارآمد مي‌كند. به علاوه باید خاطر نشان کرد که روابط عمومی‌ها در مناطق آزاد و ویژه، اهرم مدیریت ارشد سازمان‌های مناطق برای ارتباط با فعالان اقتصادی و سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی و به طور كلي با مردم محسوب می‌شوند. این واحدها باید بتوانند روند شفاف‌سازی اطلاعات را در یک تونل دوطرفه بین سازمان‌ها و بخش خصوصی برای جذب هر چه بیشتر مشارکت مردم برقرار کنند و راهبر اطلاع‌رسانی این سازمان‌ها برای رونق فعالیت‌ها و رشد و توسعه اقتصادی باشند.
به واقع، از يك روابط عمومي ضعيف نمي‌توان انتظار كار مولد مبتني بر رعايت اصول جامعه شناسي ارتباطات را داشت. جذب سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی از طریق آگاهی بخشی مردم می‌تواند یکی از راهکارهای عمده مشارکت مردمی را تبيين كند، آن چنان که مدیریت روابط عمومی دبیرخانه شورای هماهنگی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی سعی کرده است تا این وظیفه بزرگ را براساس راهبرد هدایت سیاست‌های اطلاع‌رسانی سازمان‌های مناطق آزاد با هماهنگی با واحدهای روابط عمومی در سطح مناطق آزاد و ویژه کشور به بهترین وجه انجام دهد، هر چند در خيلي از جهات جور ناكارآمدي برخي از آنها را هم مي‌كشد.
این وظیفه مهم تاکنون از طریق قرار دادن اطلاعات، برگزاری همایش‌های مشترک و چاپ نشريات و ويژه‌نامه‌ها و به ویژه تنظیم اطلاعات و به روزرسانی آن از طریق سایت شورايعالي مناطق آزد و ویژه اقتصادی انجام شده است. این اقدام‌ها درباره فعالیت‌های مناطق در وهله اول بايد به منظور تحریک علاقه مشتریان و سرانجام متقاعد ساختن آنها برای سرمایه‌گذاری در مناطق به فراخور حال فعالان اقتصادی، توان مناطق برای تامین خواسته‌های اقتصادی و صنعتی، تجاری، گردشگری و خدماتی آنها باشد. به هر صورت، تبلیغ و توسعه برای جذب سرمایه‌گذاری و مشاركت اقتصادي مردم در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی را می‌توان در چهار مرحله زیر خلاصه کرد، این عوامل هر کدام به تنهایی می‌توانند نقش بسزایی در جذب سرمایه‌گذار و رونق مشارکت مردمی و حضور بخش خصوصی داشته باشند.
1- اطلاع‌رسانی به مشتریان بالقوه و معرفی پروژه‌های تعریف شده با مطالعات امکان‌سنجی دقیق به سرمایه‌گذاران، به گونه‌ای که علاقه آنها را برانگیزد.
2- تلاش برای متقاعد ساختن مشتریان به سرمایه‌گذاری در منطقه آزاد و ويژه اقتصادي به طوری که طرح‌های قابل عرضه در بازارهای منطقه‌ای و جهانی با هدف پیدا کردن شریک خارجی و با تزئینات ترجیحی خاص ارائه شود.
3- تلاش برای حمایت و تضمین موفقیت سرمایه‌گذاران در مناطق آزاد در تحلیل‌ها و تدوين مقاله‌های علمی و تخصصی به عنوان اطلاع‌رسانی غیرمستقیم در مقایسه با سایر مناطق آزاد جهان و نشان دادن مزیت‌های مانای مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ایرانی.
4- تهیه بروشورها و کاتالوگ‌های مشترک مربوط به سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی به همراه تمامی اطلاعات، قوانین و مقررات نحوه فعالیت برای سرمایه‌گذاران خارجی و توزیع آن از طریق دفتر جذب سرمایه‌گذاری خارجی، که در محل سفارتخانه‌های ایران برای جلب سرمایه‌گذاری خارجی انجام می‌گیرد.
در این جهت، تلاش‌های تبلیغاتی از طریق برگزاری همایش‌ها با هدف بهره‌برداری از نتایج حاصله، برای هر یک از مناطق آزاد و ویژه اقتصادی مطابق با ملزومات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی و شرایط زیست محیطی از اهمیت خاصی برخوردار است. همچنين، مدیریت ارتباط با مشتری در پی ارائه ارزش‌های بیشتر برای مشتریان و دستیابی به مزایای ملموس و غیرملموس ناشی از آن، می‌تواند به بهبود عملکرد مدیریت ارتباط با مشتریان، خلق و ارائه طرح‌ها و برنامه‌های نو متناسب با نیاز آنها، مطابق با طرح‌های استراتژیک کشور در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی بیانجامد.
بنابراین، با محوریت تبلیغات برای اطلاع‌رسانی، تشویق و ترغیب مشتریان، ملاحظه می‌شود که روابط عمومی‌ها به عنوان ابزارهای کارآمد و موثر در زمینه ترویج و پیشبرد در تحقق اهداف بازراریابی سازمان‌های مناطق آزاد و ویژه به شمار می‌روند، به طوری که با به کارگیری ابزارهای مختلف آن، سازمان‌های مناطق می‌توانند خود را به بازارهای هدف بشناسانند و نفوذ جایگاه مناسبی را برای جذب فعالیت‌های اقتصادی کسب کنند. بر این پایه می‌بینیم که جایگاه روابط عمومی‌ها و نقش آنها در موفقیت مناطق آزاد و ویژه بسیار چشمگیر بوده و از موقعیتی استراتژیک در برنامه‌های بازاریابی برخوردار هستند.
روابط عمومی‌های سازمان‌های مناطق دارای نقش محوری در ایجاد بستری مناسب برای بازاریابی مزیت‌ها و برندها و امتیازهای ویژه مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور‌اند، به گونه‌ای که بازاریابی با استفاده از فضای بهینه‌ای که واحدهای روابط عمومی ایجاد می‌کنند، می‌توانند در حالتی دو جانبه به نتیجه برسند. به عبارت دیگر، واحدهای روابط عمومی نه تنها در معرفی موثر سازمان‌های مناطق آزاد و ویژه و خدمات آنها و ایجاد تقاضا بسیار موثراند، بلکه نقش بسیار مهم و موثری در ایجاد وفاداری در مشتریان و حفظ ارتقاء بازارهای هدف داخلی و خارجی در سطح کشورهای آسیای میانه، حوزه قفقاز، کشورهای حوزه خلیج فارس و به طور کلی بازارهای طبیعی ایران دارند.
بنابراین جایگاه و اهمیت روابط عمومی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی، پشتیبانی مستقیم اهداف بازاریابی یعنی ارتباط و روابط عمومی بازاریابی است، که باید به عنوان نقشی حمایتگر دستیابی به اهدافی مانند افزایش آگاهی مردم، اطلاع‌رسانی، آموزش، اعتمادسازی، ایجاد درک متقابل، ایجاد فضایی برای پذیرش سازمان‌های مناطق آزاد و ویژه اقتصادي از سوی فعالان اقتصادی و سرمایه‌گذاران را در نظر بگیرد. انتخاب مدير روابط عمومي با دانش فني لازم با رعايت ضوابط عمومي و تخصصي كافي مي‌تواند فعاليت‌هاي مثبت ساير واحدها را در مناطق آزاد و ويژه از محاق خارج كند. حوزه فعاليت مديريت روابط عمومي مناطق جايي نيست كه سفارش‌مدار باشد؛ توجه به اين نكته از سوي مديران ارشد حائز اهميت است.
** دكتر عبدالرسول خليلي ـ استاد دانشگاه و كارشناس مناطق آزاد