بیش از ده سال است که به طور مستمر واژه گردشگری سلامت، بارها و بارها از طرف مسئولان مربوطه ابراز گردیده و قول و قرار و فرمایشات فراوانی در خصوص راه اندازی سریع و گسترش آن در حوزه های مختلف کشور داده شده و سمینارها و همایش های زیادی نیز پیرامون این صنعت برپا شده است.
لیکن نمود فعلی آن، خاموش بودن یک صنعت مهم اقتصادی، علی رغم وجود ظرفیت های بسیار ارزشمند در داخل کشور و سهم ناچیز کشور از این درآمد ارزی هنگفت است.
متاسفانه علیرغم فعالیت نسبی و غیر رسمی گردشگری سلامت با حداکثر ضایعات و عوارض توسط واسطه ها و دلال های سلامت در حال حاضر، کانون توجه مراکز تصمیم گیری دولتی کماکان بر پایه تشخیص هویت این صنعت نوپا و سایر موضوعات قرار گرفته که پس از سالها هنوز گره از این کلاف سر در گم باز نگردیده است و حال آنکه در این مدت، کشورهای همسایه ما از جمله هند و ترکیه توانسته اند در غیبت نقش ما، این صنعت را به عنوان یکی از ارکان ثابت و موثر درآمد ارزی کشورهایشان تثبیت نموده و جالب اینکه حتی سهم بیماران ایرانی نیز در این چرخه اقتصادی کشورهای همسایه لحاظ و طراحی شده است.
تجربه موفق عملکردی این کشورها در این زمینه به ما نشان می دهد که لازمه رشد موثر این صنعت در کشور و خروج از بن بست فعلی، تنها در رهاسازی فرآیند اجرایی در راستای افزایش مسئولیت و توان بخش غیردولتی و خصوصی و در کنار آن، محدود نمودن تاثیر گذاری بخش های دولتی تنها در حد نظارت های کلی و ایجاد زیر ساخت ها و ارائه تسهیلات و رفع موانع است که موضوعاتی مانند بیمه بیمار، ارزشیابی بیمارستانی و ویزای مسافرتی بیماران در صدر مشکلات و موانع قرار دارند. نکته اصلی این است که به هر حال باید و لاجرم می بایست در رویکرد و تصمیم سازی های قبلی تجدید نظری گردد که به عنوان مثال، سیاست حضور سه مرکز فعال تشخیصی سرطان در ایران در مقایسه بیش از یکصد مرکز فعال مشابه در کشور ترکیه علی رغم سونامی سرطان در کشور، مطمئناً نیاز به بررسی بیشتری توسط کارشناسان دارد.
در حال حاضر مناطق آزاد به لطف همجواری با کشورهای همسایه، قابلیت الگوی اجرایی گردشگری سلامت در کشور را به خصوص به عنوان دروازه های ورودی مسافران بیمار خارجی دارا است که اجرای موفق این الگو در این مناطق جغرافیایی، مستلزم تامین امکانات، زیر ساخت ها، نرم افزارها و سخت افزارهای موردنیاز در جهت جذب سرمایه گذاران خصوصی علاقه مند به این صنعت از یک سو و همچنین ساماندهی و پیگیری مناسب روند پذیرش و درمان بیماران متقاضی دریافت خدمات موردنیاز از سوی دیگر با مشارکت سازمان های مسئول ستادی و منطقه ای است.
گرچه در حال حاضر به لحاظ نبود زیرساخت های موردنیاز، توقع ارائه خدمات درمانی مستقیم به گردشگران سلامت در مناطق دور از ذهن بوده و در کوتاه مدت قابل ارائه نیست ولی توانمندی فعلی بالای مناطق در مدیریت گردشگران سلامت و توزیع و هدایت آنها به کانال های رسمی و شناخته شده درمانی کشور از طریق شرکت های خصوصی در منطقه، یک ظرفیت بی نظیر به عنوان نخستین گام مناطق آزاد در گسترش این صنعت تلقی می شود. قدم بعدی جذب مشارکت درمانی بخش های خصوصی در قالب کلینیک های سرپایی و روزانه در پهنه شهرک های سلامت مناطق است که در پیش نیاز اجرایی آن، تهیه شیوه نامه مشترک مختص مناطق آزاد با وزارت بهداشت و درمان در خصوص تسهیل در فعالیت موثر بخش خصوصی در زمینه ارائه خدمات درمانی به گردشگران سلامت، در حال طراحی و اجرا است.
دكتر محمد فلاح
مدیر سلامت دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی