با وجودی که قیمت نفت همچنان روند نزولی را در پیش گرفته، به عقیده او، این مسئله می‌تواند جذابیتی برای سرمایه‌گذاران در حوزه پتروشیمی باشد.
مهدی یوسفی، مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس، در گفت‌وگوی خود با «شرق» تأکید می‌کند تأثیر کاهش قیمت نفت روی خوراک پتروشیمی‌هاست، نه محصول که خود می‌تواند انگیزه‌ای برای جذب سرمایه‌گذاران باشد. او همچنین از آمادگی منطقه ویژه پارس که دارای تراکم خوراک پتروشیمی است، برای جذب سرمایه‌گذار خبر می‌دهد. به گفته یوسفی، اکنون ویزاهای موقت در کیش انجام می‌شود که قصد داریم در منطقه پارس به‌صورت مستقیم انجام دهیم.
درحالی‌که به موعد مقرر برای رفع تحریم‌ها زمان چندانی باقی نمانده، واکنش سرمایه‌گذاران خارجی به این مسئله در حوزه انرژی چگونه است؟
طبیعی است تا قبل از برداشته‌شدن تحریم‌ها واکنش‌ها در راستای مذاکره رخ داده است و انتظار نداریم بلافاصله پس از رفع تحریم‌ها و برجام، در یکی، دو ماه به قرارداد برسیم. به‌هرحال این تحریم‌ها در مدت‌زمان بلندی ایجاد شده است و زمان می‌برد تا فضا به تعادل پیشین بازگردد، اما مسئله‌ای که بسیار جلب‌توجه می‌کرد، آن بود که در همان هفته اول پس از برجام، رفت‌وآمدها در سطوح بالای اقتصادی به کشور شروع شد و هیأت‌های بزرگی از آلمان و فرانسه و دیگر کشورها آمدند و با وزیر نفت مذاکره کردند. این امر نشان می‌دهد بازار سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی برای آنها هم جذاب است و حضورنداشتن در این حوزه را نقطه‌ضعفی برای خود می‌دانند. سرعت واکنش‌ها به برجام نیز این مسئله را تأیید می‌کند. وزارت نفت نیز به‌سرعت اقدامات خود را در این زمینه آغاز کرد و با فاصله کمی توانست مدل جدید قراردادهای نفتی را در حوزه‌های بالادستی عرضه کند. البته نباید نادیده گرفت که سرمایه‌گذاری‌های خارجی تنها معطوف به حوزه بالادست نیست و حوزه‌های میان‌دست و پایین‌تر را نیز شامل می‌شود. درمجموع می‌توان گفت استقبال سرمایه‌گذاران خارجی برای حضور در حوزه انرژی به‌ویژه آنکه بخش پتروشیمی در منطقه ویژه پارس بسیار پررنگ است، بسیار بالاتر از حد نُرم بود و نمایندگان شرکت‌های خارجی در حاشیه همایش‌های اخیر پتروشیمی و قراردادهای نفتی به‌صورت فعالانه با شرکت‌های ایرانی به گفت‌وگو پرداختند.
نگاه سرمایه‌گذاران خارجی به مشارکت با شرکت‌های داخلی چگونه است؟
یکی از مشخصه‌های قراردادهای جدید آن است که شرکت‌های خارجی موظف هستند شرکت‌های داخلی را در پروژه‌های خود بازی دهند که خود موجب شده بازار مذاکره بین شرکت‌های داخلی و خارجی در هر دو همایش، بسیار گرم باشد.
با توجه به اینکه سرمایه‌گذاری در حوزه‌های میانی و پایین‌دستی صنعت نفت موردتأکید مقامات است و ظرفیت مکفی در این بخش‌ها نیز وجود دارد، آیا سرمایه‌گذاری در حوزه‌های میان‌دستی و پایین‌دستی پتروشیمی بیشتر مورد‌توجه قرار خواهد گرفت؟
قطعا سرمایه‌گذاری در حوزه‌های بالادستی و حوزه‌های میان‌دستی و پایین‌دستی رخ خواهد داد و نمی‌توان این دو را با یکدیگر قیاس کرد. شرکت‌های فعال در حوزه‌های بالادستی در راستای توسعه میادین فعالیت می‌کردند و حوزه‌های پایین‌دستی و میان‌دستی حوزه جولان صنایع پتروشیمی است. با درنظر‌گرفتن اینکه تا سال 96 توسعه میدان پارس جنوبی به پایان می‌رسد و فقط ممکن است یک فاز آن باقی بماند و درواقع عملا گاز موردنیاز تولید شده است، در سال 96 مازاد ظرفیت اتان، گاز طبیعی، گاز مایع (ال‌پی‌جی) و نفت تخصیص‌داده‌نشده در منطقه خواهیم داشت. از طرفی در پالایشگاه‌های سیراف با تبدیل چهارهزارو 800 هزار بشکه میعانات گازی به نفت، نفت تولیدشده و تخصیص‌داده‌نشده فراوان داریم که همه این گزینه‌ها، ظرفیتی است که باید به محصولات پتروشیمی تبدیل شوند. وزارت نفت مایل نیست این ظرفیت‌ها به محصولات پتروشیمی میان‌دست تبدیل شود که به‌صورت خام صادر می‌شود، زیرا در این صورت هم ارزش‌افزوده پایینی ایجاد خواهد کرد و هم اشتغال‌زایی بالایی ندارد و به‌صرفه نیست. به همین دلیل منطقه ویژه پارس در سیاست‌های کلی خود این آمادگی را ایجاد کرده که شرکت‌هایی حاضر شوند که ضمن دریافت خوراک‌های موجود در این منطقه و تبدیل آنها به محصولات میانی، صنایع پایین‌دست آن را نیز فعال و در نتیجه محصولات نهایی را تولید کنند که هم اشتغال‌زا باشد و هم ارزش صادراتی آن بالا برود. بنابراین طبیعی است که در حوزه پارس جنوبی علاقه‌ای به ورود سرمایه‌گذاران در حوزه‌های بالادستی وجود ندارد، زیرا در زمان تحریم‌ها توسعه موردنیاز برای صنایع پایین‌دست انجام شده است و به همین دلیل به دنبال جذب سرمایه در حوزه‌های پتروشیمی و پایین‌دستی آن هستیم.
کارشناسان معتقدند کاهش نفت می‌تواند روی صنایع پتروشیمی تأثیر منفی داشته باشد. به نظر شما این رخداد، تأثیر منفی بر جذب سرمایه‌گذاران نخواهد داشت؟
یک پارادوکس است. کارشناسان در این حوزه هم‌نظر نیستند. به عقیده من قیمت پایین نفت عمر درازی نخواهد داشت. به همین دلیل این اتفاق می‌تواند فرصت خوبی برای شرکت‌های خارجی باشد تا با قیمت پایین، سرمایه‌گذاری کنند به این امید که روزی این قیمت‌ها به قیمت عادی خود بازخواهد گشت. زیرا راه‌اندازی هر مجتمع پتروشیمی حداقل سه سال زمان‌بر است. به عقیده من تأثیر کاهش قیمت نفت، برای صنایع پتروشیمی و صنایع پایین‌دست تأثیری مثبت خواهد بود. اتفاقا ازآنجاکه تأثیر کاهش قیمت نفت روی خوراک پتروشیمی‌هاست نه محصول، خود می‌تواند انگیزه‌ای برای جذب سرمایه‌گذاران باشد. در واقع این فضا باعث تشویق بیشتر سرمایه‌گذاران خواهد شد، زیرا آنها می‌دانند این کاهش قیمت، بادوام نخواهد بود و از فرصت ایجادشده بهره می‌برند.
منطقه ویژه پارس یک منطقه مناسب از لحاظ گمرکی نیز محسوب می‌شود. از این زاویه چه مزیتی نسبت به این منطقه با دیگر مناطق ویژه و آزاد می‌توان قائل شد؟
در این زمینه منطقه ویژه پارس با دیگر مناطق ویژه کشور در یک رقابت به سر می‌برد. منطقه ویژه پارس از لحاظ تراکم خوراک پتروشیمی به خاطر نزدیکی به پارس جنوبی و عسلویه، موقعیت بسیار مناسبی دارد که دیگر مناطق ویژه چنین دسترسی‌ای ندارند. زمین در این منطقه، دولتی و ارزان است و با اقساط واگذار می‌شود. معافیت‌های گمرکی برای تجهیزاتی که برای نصب در کارخانه‌ها وارد منطقه می‌شود، برقرار است. همین‌طور معافیت از عوارض معمول برای صادرات نیز وجود دارد. از سویی معافیت 10ساله مناطق محروم نیز در این منطقه برقرار است. بنادر بسیار مناسبی برای بارگیری نیز وجود دارد که هزینه حمل تا بنادر را به‌کل حذف می‌کند، زیرا کشتی می‌تواند به‌سادگی پهلوگیری کند و همان‌جا بارگیری شود. سرجمع در مقام رقابت با دیگر مناطق ویژه، منطقه ویژه پارس حداقل 30 درصد برای سرمایه‌گذاران مزیت رقابتی دارد.
گفته می‌شود با حضور خارجی‌ها، اشتغال برای ساکنان این مناطق به نفع خارجی‌ها فراهم می‌شود که انتقاداتی به آن وارد است. در این زمینه راهکاری در نظر گرفته‌اید؟
برای این مسئله به‌ویژه، در قوانین و قراردادها اشتغال محلی در نظر گرفته شده است. شرکت‌ها تا سقف معینی مجاز هستند از نیروی خارجی استفاده کنند و مابقی را موظف هستند از نیروی داخلی استفاده کنند. بنابراین ما نگران تأثیر منفی حضور خارجی‌ها بر اشتغال نیستیم. برعکس به عقیده من حضور خارجی‌ها تا سقف 10درصدی که در هر پروژه در نظر گرفته شده، می‌تواند موجب انتقال دانش برای کارشناسان داخلی به کشور شود. از طرفی در مناطق ویژه و آزاد، ظرفیت برای استخدام و نمایندگی‌های خارجی نیز وجود دارد که قصد داریم با توجه به شرایط پساتحریم، این بخش را فعال‌تر کنیم. از سویی اکنون ویزاهای موقت در کیش انجام می‌شود که قصد داریم در منطقه پارس به‌صورت مستقیم انجام گیرد تا حضور سرمایه‌گذاران خارجی در این منطقه آسان‌تر شود.