در روزهاي اخير و به ويژه پس از بازگشايي سفارت انگلستان در ايران مساله تاسيس شعب بانك‌هاي خارجي در ايران بيش از پيش مورد توجه قرار گرفته است.
در ارتباط با بازگشايي شعب بانك‌هاي خارجي در كشور بايد گفت آن چيزي كه قبل از انقلاب در ايران بوده، این است که بانك‌هاي مختلفي در ایران فعالیت می‌کرده‌اند كه با هم ادغام شده‌اند و بانك ملت و تجارت و. . . را تشكيل دادند.
مسائلي وجود دارد كه باعث شد دولتي‌ها براي دادن مجوز به بانك‌هاي خارجي و فعاليت آنها در داخل كشور اقدام كنند. از جمله آنها اين است كه نگراني‌اي از بابت ايجاد روابط كارگزاري با بانك‌هاي داخلي وجود ندارد. خود بانك خارجي روابط كارگزاري را با مركز خود دارد و نقل و انتقالات آنها نيز از اين طريق صورت مي‌گيرد.
دومين مساله انتقال تكنولوژي از طريق تاسيس شعب بانک‌ها در كشور است. در چند سال اخير كه ارتباطات بانكي ما با جهان كم شده و در مواردي نيز قطع بوده است، تجارت الكترونيك سيستم بانكي ما از محدوديت‌هاي تحريمي رنج برده است. اين انتقال تكنولوژي باعث به كارگيري روش‌هاي جديد پرداخت‌های جايگزين مي‌شود و سيستم بانكي و مردم ما مي‌توانند از كارت‌هاي اعتباري از جمله ويزا كارت و مستر كارت استفاده كنند.
حسن ديگر اين است كه تاسيس اين شعب دريچه‌اي باز را پيش روي ما قرار مي‌دهد. البته اين موضوع بستگي به اين دارد كه اين بانك‌ها از سوي كدام كشور در ايران بازگشايي شود. همچنين بايد ديد كه اين بانك‌ها مي‌خواهند به صورت تاسيس شعب بانك خارجي عمل كنند و يا اينكه دفتر نمايندگي و يا خود بانك را در كشور تاسيس كنند.
هر كدام از اينها شرايط خاص خودشان را دارند. البته از طرفي دیگر، اگر اجازه داده مي‌شود كه بانك خارجي در كشور حضور داشته باشد مقررات مربوط به آن بانك خارجي را بايد در چارچوب خود آماده و تنظيم كنيم، چون به هر حال تاسيس اين بانك‌ها و نظارت بر آنها بايد با شرايط بانك خارجي صورت گيرد و بانك مركزي اگر بخواهد اين كار را انجام دهد باید ابتدا مقررات را به آنها ابلاغ كند و آنها بررسي كنند و ببينند مي‌توانند با اين شرايط در كشور ما كار كنند يا خير.
مادامي كه يكسان سازي نرخ ارز در كشور صورت نگرفته است، اين اعمال محدوديت‌هاي ارزي بر بانك خارجي هم مترتب خواهد بود و بايد آن را اعمال كنند. بايد ديد كه اين تاسيس بانك بعد از يكسان سازي صورت خواهد گرفت، يا بعد از برداشتن تحريم ها؟ به نظر مي‌رسد كه همه اينها موكول خواهد شد به اينكه تحريم‌ها كاملا برداشته شود.
در هر صورت اگر كنترل و نظارت از طرق مختلف در اين زمينه اعمال شود، كار بسيار بزرگي از طريق تاسيس اين شعب صورت خواهد گرفت. ضمن اينكه ما با تاسيس اين شعب در كشور ورودي ارز را به كشور خواهيم داشت و منابع براي فاينانس‌ها و خريدهاي اعتباري ما فراهم خواهد شد. با تاسيس اين بانك‌ها انتقال آخرين روش‌هاي بانكداري دنيا و ابزارهاي پرداخت آنها به كشور تسهیل و مهیا خواهد شد و همین نکته سطح بانكداري ما را متحول خواهد كرد.
اين بانك‌ها با اعمال شرايط خاص در مناطق آزاد هم مي‌تواند تشكيل شود. بانك مركزي مي‌تواند در كنار دادن مجوز به اين بانك‌ها در مناطق آزاد تمهيداتي نيز براي تاسيس آنها در ساير مناطق نيز بیندیشد.
سيد‌كمال سيد‌علي
كارشناس مسائل بانكي