افزایش صادرات در منطقه ویژه اقتصادی خلیج فارس

 این منطقه از شمال به کوه های پولادی پالایشگاه های هشتم، ستاره خلیج فارس و هرمز و از جنوب به اسکله های تخلیه و بارگیری مواد معدنی و مواد نفتی و آبهای آزاد خلیج فارس، از غرب به بندر شهید رجایی و از شرق به نیروگاه 1200 مگاواتی توانیر و شهر بندرعباس و خطوط ریلی مرتبط است.
فراهم آوردن شرایط جذب سرمایه گذاری داخلی و خارجی و هدایت آنها برای احداث واحدهای صنعتی و معدنی صنایع انرژی بر و فرآوری مواد معدنی و همچنین رشد توسعه اقتصادی، افزایش فرصت های شغلی، افزایش و توسعه فناوری های مدرن حوزه تولید، مهارت های مدیریتی، ارتقاء کیفیت تولیدات و افزایش توان صادرات به منظور رقابت در بازارهای جهانی جزو اهداف ترسیم شده این منطقه است. 
در خصوص برنامه های این منطقه با مسعود هندیان مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی صنایع معدنی و فلزی خلیج فارس گفت و گو کرده ایم. 

عملکرد و توسعه منطقه ویژه صنایع معدنی و فلزی خلیج فارس در سال های گذشته تاکنون را تشریح فرمایید؟ 
عملکرد منطقه ویژه اقتصادی صنایع معدنی و فلزی خلیج فارس را در دو حوزه جذب سرمایه گذاری و تامین و توسعه زیرساخت های سرمایه گذاری مورد بررسی قرار داد. در حوزه جذب سرمایه گذاری عملکرد منطقه در سالهای اخیر از روند رو به رشد و چشمگیری برخوردار بوده است چنانکه جذب سرمایه گذاری به نسبت دهه اول فعالیت منطقه شاهد پیشرفت 450 درصدی بوده و میزان سرمایه گذاری صورت گرفته در منطقه که از زمان تاسیس یعنی سال 1376 تا سال 1386 جمعاً 2 میلیارد دلار بوده در چند سال اخیر به حدود 9 میلیارد دلار افزایش پیدا کرده است. 
در حال حاضر این منطقه حدوداً 3281 میلیون دلار سرمایه گذاری در زمینه صنایع انرژی بر جذب و به مرحله بهره برداری و اجرا رسانده و 1900 میلیون دلار در زمینه صنایع انرژی بر، صنعتی و معدنی، پتروشیمی و زنجیره های صنایع پایین دستی و بالا دستی در مرحله ساخت یا نصب تجهیزات است و بیش از 3700 میلیون  دلار طرحهای سرمایه گذاری آماده شروع عملیات اجرایی است. این منطقه با مجموع 8.9 میلیارد دلار سرمایه گذاری جذب شده و بیش از دو میلیارد دلار سرمایه گذاری در حال مذاکره یا انعقاد قرارداد تلاش دارد تا نقش خود در عرصه رونق اقتصادی ایفا کند. 
هم اکنون 13 هزار نفر به طور مستقیم در منطقه مشغول بکار هستند که نسبت به دهه اول فعالیت منطقه از رشد چند برابری برخوردار بوده و منطقه در تلاش است تا با جذب سرمایه گذاری های داخلی و خارجی میزان اشتغال را به 30 هزار نفر برساند. با بهره برداری از طرح های فولاد هرمزگان و فولاد کاوه جنوب، ظرفیت تولید فولاد در منطقه از 1.8 میلیون تن به4.2 میلیون تن افزایش پیدا کرده و با اجرای طرح های در حال احداث نظیر طرح صبا فولاد خلیج فارس و طرح تولید و نورد فولاد شرکت مبشر نور دریا و طرح توسعه فولاد هرمزگان، این میزان به 10 میلیون تن خواهد رسید. 
سرمایه گذاری در صنایع بالادستی فولاد نیز در سال های اخیر در منطقه آغاز شده و هم اکنون دو طرح گندله سازی مادکوش با ظرفیت 5 میلیون تن در دو فاز و گندله سازی فولاد کاوه با ظرفیت 5 میلیون تن در حال احداث هستند و به زودی طرح کنسانتره سازی مادکوش با ظرفیت 2.5 میلیون تن آغاز خواهد شد. 
ظرفیت تولید شمش آلومینیوم در منطقه با بهره برداری از کارخانجات آلومینیوم المهدی و آلومینیوم هرمزآل از 110 هزار تن به 257 هزار تن افزایش یافته است و در تلاش هستیم تا با جذب سرمایه گذاری های داخلی و خارجی این رقم به 1.2میلیون تن برسد و همچنین با راه اندازی طرح های آندسازی المهدی و هرمزآل با ظرفیت 200 هزار عدد آند خام و 150 هزار آند پخته، منطقه به قطب تولید آند آلومیینوم تبدیل شده است. 
ظرفیت تولید شمش روی در منطقه از 12000 تن به 18000 هزار تن رسیده است و چندین طرح صنعتی و معدنی دیگر در منطقه در حال احداث هستند. 
همچنین جذب سرمایه گذاران برای اجرای پروژه های زیرساختی و دارای اولویت منطقه یکی دیگر از دستاوردهای منطقه طی چند سال گذشته است که در این حوزه با اجرای دو طرح آب شیرین کن فولاد کاوه جنوب و آب شیرین کن مبین مهرنصب فارس با مجموع ظرفیت روزانه 155 هزار متر مکعب ظرفیت تولید آب شیرین منطقه چندین برابر شده و نیز عملیات اجرایی دو طرح نیروگاهی 235 مگاواتی اوکسین دویچلند و 500 مگاواتی المهدی با مجموع ظرفیت 735 مگاوات در منطقه شروع شده و دو طرح نیروگاهی 1000 مگاواتی و 500 مگاواتی آماده اجرا نیز در دستور کار منطقه قرار گرفته است.
در حوزه تامین و توسعه زیرساخت های سرمایه گذاری منطقه، می توان اجرا و بهره برداری از پروژه های بسیار مهم و زیر ساختی در سالهای اخیر را مثال زد که طرح پست گنو و خطوط انتقال برق با ظرفیت 600 مگاوات و سرمایه گذاری 40 میلیون دلار، پست برق 400 به 230 کیلو ولت شهید لشکری با ظرفیت 1000 مگاوات و سرمایه گذاری 45 میلیون دلار، طرح توسعه اسکله تخلیه و بارگیری مواد فله معدنی از 6 به 12 میلیون تن با سرمایه گذاری 56 میلیون دلار، توسعه اراضی قابل واگذاری منطقه از 2000 هکتار به 5000 هکتار، تهیه طرحهای جامع آب، برق، گاز و بندر بزرگ منطقه، اجرای فنس کشی و احداث جاده ها، پلهای متعدد و توسعه فضای سبز منطقه بمیزان 200 هکتاز از جلمه طرحهای قابل ذکر در این حوزه است. 

برنامه منطقه ویژه برای سرمایه گذاران خارجی چیست وچه پیشنهاداتی دارید؟ 
در خصوص برنامه های منطقه برای جذب سرمایه گذاران خارجی، در حال حاضر در حال مذاکره با سرمایه گذاران هستیم و در این راستا تفاهم نامه هایی نیز با شرکت های طرف مذاکره منعقد شده است. طرح های مورد مذاکره شامل دو طرح فولاد یک میلیون تنی و سه میلیون تنی، دو طرح گندله سازی با ظرفیت 5 میلیون تن، دو طرح نورد یک میلیون تنی و سه میلیون تنی و دو طرح نیروگاهی هرکدام به ظرفیت 500 مگاوات است.
همچنین این منطقه آماده مذاکره و پذیرش سرمایه گذاری خارجی در زمینه های تولید فولاد و صنایع بالادستی و پایین دستی فولاد، تولید آلومینیوم و صنایع پایین دستی آلومینیوم، احداث آبشیرین کن، احداث نیروگاه، احداث پایانه های دریایی، تولید فولاد آلیاژی و فروآلیاژها، تولید آلیاژ آلومینیوم و سایر صنایع معدنی و فلزی به پیشنهاد سرمایه گذار است.
عوامل موثر بر جذب سرمایه گذاری خارجی عبارتند از: برخورداری از صلح و امنیت داخلی، حمایت دولت ها، برخورداری از موقعیت مکانی مناسب، پذیرفتن هدف های آزاد سازی اقتصادی، برخورداری از قوانین و مقررات مناسب در خصوص سرمایه گذاری، برخورداری از آزادی نقل و انتقال سرمایه، برخورداری از قوانین کار همسو با الزامات بخش صنعت و معدن، وجود تاسیسات زیر بنایی، دسترسی به امکانات،  نیروی کار ماهر و متخصص، دسترسی به بازار، سهولت انجام کسب و کار، قابلیت اطمینان از زیر ساخت ها، موسسات بیمه، خطوط ارتباطی، دسترسی به مواد خام، مراکز آموزش، وجود زمین مناسب، دسترسی به تامین کنندگان و اطمینان از سودآوری سرمایه، ثبات قوانین و مقررات و مکان یابی درست و عدم وجود بوروکراسی، منابع انسانی کارآمد و آموزش دیده، بازدهی بالای نیروی کار، وجود امکانات مالی و نقدینگی، قوی بودن سیستم های خدمت رسانی، تقویت دستگاه های اجرایی و سیستم های اطلاع رسانی، تخصیص اعتبارات لازم، وجود شرکت های مشاوره ای حرفه ای، آشنایی با قوانین و مقررات سرمایه گذاری، وجود منابع (انرژی ـ معدن) و مالیات ها، عوارض، هزینه های تولید و قیمت تمام شده.
و با توجه به اینکه یکی از بهترین مکان ها برای سرمایه گذاری مناطق آزاد و ویژه اقتصادی است که ظرفیت بالایی برای جذب سرمایه گذاری دارند در سایر نقاط جهان هم برای ایجاد مناطق ویژه و آزاد برنامه ریزی های فراوانی صورت گرفته و موفقیت بسیاری از کشورهای جهان مدیون مناطق آزاد و ویژه آن ها است. برای موفقیت در این عرصه، توجه به نکات زیر ضروری است: 
1 ـ توسعه و تامین زیر ساخت های موردنیاز برای بخش صنعت و سایر بخش ها 
2 ـ توسعه و آموزش منابع انسانی کارآمد و بهره ور با ارزش افزوده بالای منابع انسانی که سرمایه کشور محسوب می گردند. 
3 ـ تامین مواد اولیه مورد نیاز سرمایه گذاران 
4 ـ تامین انرژی های لازم (آب، برق و گاز) 
5 ـ بهبود شاخص های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، حقوقی در جامعه و روابط جمعیتی مناسب

چه تسهیلات و امکاناتی برای سرمایه گذاران این منطقه درنظرگرفته شده است؟
واگذاری 3000 هکتار زمین به سرمایه گذاران به صورت 30 درصد مبلغ زمین پیش پرداخت و 70 درصد باقیمانده طی زمان اجرای پروژه و یا بعد از بهره برداری و تولید، تامین زیرساخت های آب، برق، گاز و مخابرات توسط منطقه، استفاده از معافیت های گمرکی برای واردات تجهیزات و مواد اولیه، معافیت گمرکی برای ورود کالاهای ساخته شده در منطقه به داخل کشور به میزان ارزش افزوده، معافیت از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده برای شرکت های فعال در منطقه، امکان صادرات، ترانزیت، ترانشیب و صدور مجدد کالا، حمایت برای اخذ وام از طریق منابع داخلی و خارجی، مشاوره در تمام مراحل اجرای پروژه، انجام عملیات اخذ مجوز اشتغال برای کارکنان خارجی سرمایه گذاراناز جمله تسهیلاتی است که در اختیار سرمایه گذاران قرار می گیرد.  

میزان صادرات و ارزآوری و تولیدات منطقه ویژه خلیج فارس در سال گذشته چه میزان بوده است؟
در سال 93 در مجموع چهار ميليون و 195 هزار و 738 تن محصول شامل اسلب؛ آهن اسفنجي، شمش آلومينيوم، شمش روي و شمش فولاد در شركت هاي مستقر در اين منطقه توليد شد كه نسبت به سال قبل آن که 3 میلیون و 811 هزار و 738 تن بوده از لحاظ وزني رشدي معادل 10 درصد داشت.
با عنایت اینکه رویکرد نظام اقتصادی کشور مبتنی بر خلق کار، افزایش صادرات غیر نفتی، ایجاد زیر ساخت های اشتغال، سرمایه گذاری با محوریت رهایی از اقتصاد تک محصولی است خانواده بزرگ منطقه ویژه در سال 93 توانست نسبت به سال 92 در شاخص صادرات رشد 50 درصدی را ثبت کند.
بطوری که در سال گذشته، 313 هزار و263 تن کالای تولیدی شرکت های مستقر در منطقه به بازارهای هدف صادر شده که این میزان  در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته که با مجموع 209 هزار و330 تن بوده به لحاظ وزنی 50 درصد رشد داشته است. بیش از 2 میلیون و 806 هزار تن انواع مواد معدنی از طریق اسکله منطقه ویژه صادره شده که مجموع صادرات منطقه شامل مواد معدنی و محصولات تولیدی صادر شده شرکت های مستقر منطقه رقم 3 میلیون و 119 هزار  و987 تن به ارزش 524 میلیون 777هزار و 524 دلار است. 

باتوجه به نامگذاری شعارسال 1394 "دولت و ملت، همدلی وهمزبانی " اهم برنامه هایتان رابیان کنید؟
جذب 2 میلیارد دلار سرمایه گذاری، افزایش صادرات و همچنین ایجاد فرصت های شغلی برای بیش از 2 هزار نفر مهم ترین برنامه این منطقه برای سال 1394 است و در سال جاری همچنین عملیات اجرایی آماده سازی 2500 هکتار از اراضی سایت توسعه شروع می شود  ضمن اینکه راه اندازی آزمایشگاه مرکزی محیط زیست و ایجاد 50 هکتار فضای سبز از دیگر برنامه های امسال است.
وی با بیان اینکه در سال 94 در مجموع 21 طرح در منطقه ویژه اقتصادی خلیج فارس افتتاح، راه اندازی و یا عملیات اجرایی آنها آغاز خواهد شد، افزود: طرح تجهیزات تخلیه و بارگیری توسعه اسکله مواد معدنی از 6 به 12 میلیون تن از مهمترین طرح ها است که در سه ماه نخست امسال افتتاح می شود.  
 افتتاح فاز اول فولادسازی شرکت فولاد کاوه جنوب برای تولید 1.2 میلیون تن بیلت با سرمایه گذاری 400 میلیون دلار، افتتاح فاز نخست احیای مستقیم صبا فولاد خلیج فارس برای تولید 1.5 میلیون تن آهن اسفنجی با سرمایه گذاری 360 میلیون دلار و افتتاح فاز اول طرح گندله سازی شرکت مادکوش با ظرفیت 2.5 میلیون تن در سال با سرمایه گذاری 280 میلیون دلار از دیگر برنامه های امسال منطقه است. افتتاح پروژه تولید قیر شرکت فومن شیمی با ظرفیت 300 هزارتن در سال و سرمایه گذاری 55 میلیون دلار، افتتاح فاز اول پروژه آب شیرین کن فولاد کاوه جنوب با ظرفیت 55 هزار متر مکعب و سرمایه گذاری 60 میلیون دلار و افتتاح فاز اول طرح نیروگاه235 مگاواتی شرکت انرژی غدیر اکسین با سرمایه گذاری 102 میلیون دلار بخشی دیگر از طرح های سال جاری است.
 در سال جاری همچنین عملیات اجرایی واحد فولادسازی فولاد صبا خلیج فارس برای تولید 1.5 میلیون تن بیلت فولادی با سرمایه گذاری 700 میلیون دلار، عملیات اجرایی فاز اول فولاد مبشر نور دریا برای تولید 1.5 میلیون تن آهن آسفنجی با سرمایه گذاری 350 میلیون دلار آغاز خواهد شد. 
امسال همچنین عملیات اجرایی طرح نیروگاه 972 مگاواتی شرکت گسترش برق و انرژی صبا با سرمایه گذاری 740 میلیون دلار و عملیات اجرایی نیروگاه 500 مگاواتی نما با سرمایه گذاری 500 میلیون دلار شروع خواهد شد که ظرفیت نیروگاهی منطقه را به بیش از 1700 مگاوات می رساند.
شروع عملیات اجرایی آب شیرین کن شرکت مبین مهر نصب فارس با ظرفیت 100هزار متر مکعب و با سرمایه گذاری 115 میلیون دلار،  پیشرفت فیزیکی 95 درصدی فاز دوم فولادسازی شرکت فولاد کاوه جنوب به ظرفیت 1.2 میلیون تن و سرمایه گذاری 271 میلیون دلار از دیگر برنامه های امسال منطقه است.
همچنین شروع عملیات اجرایی ساخت یک پست اسکله برای صادرات تولیدات منطقه به ظرفیت 3 میلیون تن و شروع عملیات اجرایی توسعه پست برق شهید لشکری از دیگر برنامه های امسال منطقه ویژه خلیج فارس در سال 94 است. 

منبع: ماهنامه آغاز