معاون فرهنگی، اجتماعی و گردشگری دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد کشور از گشایش فرهنگسرای جهانی قرآن کریم در قشم خبر داد و گفت: رئیس دانشگاه الأزهر مصر به عنوان عضو هیئت امنای این فرهنگسرا خواهد بود.
شورای راهبردی قرآن در مناطق آزاد از سال گذشته با حکم حجتالاسلام والمسلمین محمدعلی زم، معاون فرهنگی، اجتماعی و گردشگری دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد کشور راهاندازی شد. این شورا فعالیتش را با حضور فعالان، اساتید و پیشکسوتان قرآنی در این شورا در هفت منطقه آزاد تجاری ـ اقتصادی کشورمان چون کیش، قشم، ارس، چابهار، انزلی، اروند و ماکو با تأسیس فرهنگسراهای قرآن، برپایی مسابقات قرآن، تصویب منشور توسعه فرهنگ قرآنی مناطق آزاد و ... ادامه داد.
خبرگزاری ایکنا به منظور تببین فعالیتها و عملکرد شورای راهبردی قرآن در مناطق آزاد با توجه به دومین سال فعالیتش در ماه مبارک رمضان با حضور در دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد با حجتالاسلام و المسلمین محمدعلی زم، معاون فرهنگی، اجتماعی و گردشگری دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد کشور و محمدرضا پورمعین، دبیر شورای راهبردی قرآن در مناطق آزاد تجاری ـ اقتصادی به گفتوگو پرداخت.
در ابتدا محمدرضا پورمعین، دبیر شورای راهبردی قرآن در مناطق آزاد تجاری ـ اقتصادی با اشاره به بخشی از فعالیتهای شورای راهبردی قرآن کریم در مناطق آزاد گفت: این شورا با حضور اساتید و پیشکسوتان قرآنی چون عباس سلیمی، رحیم خاکی، محمدحسین سعیدیان، محمد بادپا، عباسی مقدم، یوسف افراش، محمدمهدی بحرالعلوم تشکیل شده است.
وی با اشاره به اینکه رمضان امسال، دومین سال فعالیت این شورای راهبردی قرآن است، اظهار کرد: این شورا همراه با انجام فعالیتهای تبلیغی و ترویجی و تأسیسی و راهاندازی فرهنگسرای قرآن در برخی از مناطق و تهیه منشور قرآنی در حال، عملیاتی کردن طرحها و برنامهها هستیم.
فعالیت فرهنگسراهای قرآن در مناطق کیش و ارس
دبیر شورای راهبردی قرآن در مناطق آزاد تجاری ـ اقتصادی با تأکید بر تأسیس فرهنگسراها در مناطق آزاد کیش و ارس و به ویژه در قشم، تصریح کرد: همچنین نمایشگاه قرآنی در این راستا در روزهای پایانی ماه مبارک رمضان گشایش مییابد.
پورمعین با اشاره به فعالیتهای فرهنگسراهای قرآن در کیش و ارس، بیان کرد: اما عمده فعالیت فرهنگسرای قشم، بینالمللی است چون برگزاری آکادمیهای تلاوتهای قرآن و بینالمللی حفظ قرآن با حضور اساتیدی داخلی و خارجی برگزار میکنیم و فرهنگسرای قشم نیز به عنوان الگو برای سایر مناطق آزاد هستند.
در ادامه حجتالاسلام زم، معاون فرهنگی، اجتماعی و گردشگری دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد کشور گفت: مهم این است که ما برای کارکردهای قرآنی رجوع پیشین داشته باشیم که فعالیتها و کارهای قرآنی به چه منظوری در حال انجام است و آیا صرفا وظیفه تبلیغاتیست که بر عهده ماست و یا وظیفه ایست که قرآن چون کتاب هدایت است و خواندن و همنشینی با قرآن ثواب دارد و بخاطر ثواب به قرآن نگاه میکنیم و یا...
قرآن منشور شهروندی آحاد مسلمانان است
زم با تأکید بر اینکه قرآن را قطعاً کتاب زندگی میدانیدم، ادامه داد: قرآن کتابیست که زندگی زمینی بشر، سیما و آیین کاملش و همه اجزا و ابعادش در قرآن ترسیم شده است و قرآن منشور شهروندی آحاد مسلمانان است اگرچه در قرآن دستورات فراوانی برای تمامی انسان و بشریت آمده است و حتی افرادی که اسلام را به عنوان دین قبول نکردهاند و باور نکردهاند میتوانند شهروند جامعه و نظام قرآنی باشند و قرآن برای آنها هم برنامه زندگی آورده است.
وی اظهار کرد: متأسفانه باید اقرار کنیم که در حدود 13 قرن گذشته هیچگاه مسلمانان نگاه جامعی به قرآن به عنوان منشور زندگی نکردهاند و همانطور که قرآن میگوید آمدهایم برخی از آیات را در برخی از مقاطع برای بعضی از موضوعات یافتیم و به آنها استناد کردهایم در حالی که قرآن کلیت است و ما باید این کلیت را بفهمیم و به اجرا در بیاوریم.
معاون فرهنگی، اجتماعی و گردشگری دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد کشور با اشاره به آیه «یومنون ببعض و یکفرون ببعض» بیان کرد: یعنی اینکه شما بخواهید به صورت سلیقگی، برخی از آیات را در جامعه پیاده کنید شاید این نقص کلی جوامع اسلامی در طول 14 قرن گذشته همین بوده است که به قرآن با نگاه کلی، نگاه نشده است و همواره قرآن را دچار بعضیت گرایی کردهایم.
وی تأکید کرد: به دلیل همین مشکل است که هر فردی به قرآن با نگاه خودش نگاه میکند و تفسیر فردی و شخصی از قرآن میکند و این در حالی است که چنین حقی نداریم تا تفسیر شخصی از قرآن داشته باشیم اگر نگاه جامع به قرآن داشتیم، قرآن در کلیتش تبدیل به برنامه رفتاری برای شهروندانی که زندگی در جامعه قرآنی را پذیرفتهاند میشد.
قانون اساسی؛ قانون کامل و جامع برآمده از قرآن
زم اظهار کرد: پس از انقلاب اسلامی، رویکرد دیگری نسبت به گذشته درخصوص قرآن انجام شده است و اگر اساس نظام اسلامی و انقلاب اسلامی قانون اساسی ما باشد به گونهایست که خیلی جدی میتوان ادعا کرد که در قانون اساسی هیچ مغایرت و تفاوتی با قرآن وجود ندارد بلکه قانون اساسی، قانون کامل و جامع بر آمده از قرآن کریم است و این اقدام درستی است که پس از 14 قرن در خصوص قرآن انجام شده است.
وی با تأکید بر اینکه ما از قرآن، قانون اساسی برای تکیه قابل اعتماد و اجرا برای تحقق جامعه قرآنی استخراج کردهایم، ادامه داد: اما اینکه باید این قانون اساسی را در همه جلوههای قرآنی درست و صحیح اجرا میکردیم و نتایج آن را هم ارزیابی میکردیم شاید معضل این چند دهه ما باشد که چنین دقتی در درست عمل کردن آن انجام نشده است.
زم بیان کرد: ما فکر میکنیم که در مناطق آزاد که بناست الگوهای سرزمینی پهناور ایران در این مناطق در همه حوزههای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ساخته شود و نمونههای موفق و قابل اجرایی را در این مناطق اجرا کنیم قطعاً یکی از این بخشها توجه به قرآن و آشنایی با قرآن، انس با قرآن و لذت بردن از قرآن و فهمیدن و عمل کردن به قرآن است.
وی ادامه داد: در نظر داریم تا قرآن را از حد خواندن به دانستن و فهمیدن و به سطح اجرا و عمل کردن فرامین قرآن ارتقا دهیم و به همین دلیل تأسیس شورای راهبردی قرآن کریم در مناطق آزاد تقریباً از اوایل آغاز فعالیت دولت یازدهم در دستور کار قرار گرفت و برگزیدگان قرآنی عضویت این شورا را برعهده دارند. البته بناست که این شورا با کمیتههای کاری دیگری که در سطح مفاهیم و الگوسازیهای قرآنی که دارد تکمیل شود.
تأسیس فرهنگسراهای قرآنی به عنوان پاتوق قرآنی در هر منطقه آزاد
زم با اشاره به کارکردهای این شورا، اضافه کرد: از اهم رویکردهای این شورا در مناطق آزاد این بوده است که بتوانیم فرهنگسرایی را به عنوان پاتوق قرآنی در هر منطقه تأسیس کنیم و نخبگان و اندیشمندان قرآنی تصدی آن را برعهده داشته باشند. فعالیتهای قرآنی در این مناطق در سه بُعد فهمیدن، اجرا و عمل کردن محقق شود.
وی با اشاره به اینکه از میان هفت منطقه آزاد کیش، قشم، چابهار، ارس، انزلی، اروند و ماکو، منطقه آزاد قشم برخوردار از ویژگیهای دیگریست، ادامه داد: متناسب با این ویژگیها در قشم، افتتاح و گشایش فرهنگسرای جهانی قرآن کریم در دستور کار قرار گرفته است.
معاون فرهنگی، اجتماعی و گردشگری دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد کشور تصریح کرد: در این فرهنگسرای جهانی، تمامی مذاهب اسلامی را دعوت به وحدت پیرامون قرآن میکنیم و امید داریم که بتوانیم با تقریب دیدگاههای قرآنی علما و اندیشمندان تشیع و تسنن بتوانیم نگاه دیگری به قرآن داشته باشیم و ریشههای اختلافات درونمذهبی را جستوجو کنیم و اختلافاتی که متأسفانه در صحنههای جهانی منجر به بدبختیهایی برای مسلمانان و پیدایش فرقههای وهابیت، النصرة، داعش و تکفیریها و... شده است که اینها به دلیل عدم فهم درست قرآنیست، شناسایی و در رفع آن اقدامات لازم انجام شود.
وی عنوان کرد: فاصله بین اهل مذاهب اسلامی منجر به چه فجایعی شده و چه افراطهایی به نام قرآن در جهان رخ میدهد که این باعث تلنگر جدی و توجه جدی برای همه علما و اهل تفکر عالم اسلام است که اگر به دنبال بسط و گسترش اسلام صحیح به جهانیان نباشند امکان دارد که چهره زشتی را از اسلام در رسانههای جهانی و منظر و نگاه جهانی از سوی این تندروها داشته باشیم.
بهرهمندی از علمای تشیع و اهل سنت در فرهنگسرای جهانی قرآن در قشم
زم اظهار کرد: لذا قرآنی که بر روی تعادل رفتار و اعتدال برخوردها تأکید کرده است همانطور که خداوند فرموده است «الَّذِی خَلَقَکَ فَسَوَّاکَ فَعَدَلَکَ» آن خدایی که همه چیز را براساس اعتدال آفریده است اما امروز آمدهایم از این اعتدال، افراطی را در دنیا دامن زدهایم که لازمهاش نگاه مجدد علما و اندیشمندان به بازفهم و بازآموزی قرآن است که بتوانیم قرآن را از دست جاهلانه مذاهب اسلامی بیرون آوریم و از اسارت جاهلان مذاهب دینی بیرون آوریم و قرآن را برگردانیم به دست نخبگان، عالمان، پژوهشگران، دانشگاهیان و تحصیل کردهها.
وی عنوان کرد: امید این را داریم که در این فرهنگسرای قرآن کریم که در منطقه آزاد ایران در حال تأسیس شدن است از علمای بزرگ اهل سنت و تشیع از داخل و خارج از کشور دعوت کنیم که تصدی این فرهنگسرا و مدیریت نگاه و برنامهریزی این فرهنگسرا را برعهده داشته باشند و بتوانیم در مجموعه این فرهنگسرا آنچه که امروز منجر به اختلافهای برداشتی از قرآن است به یک وحدت و همسویی نگرش قرآنی بکشانیم.
زم در پاسخ به اینکه دلیل راهاندازی فرهنگسرای قرآن در مناطق آزاد براساس چیست؟ بیان کرد: فرهنگسرای قرآن در سطح مناطق آزاد به عنوان کانون و پاتوقی برای فعالیتهای قرآنی راهاندازی میشود. در مناطق آزاد کیش و ارس فرهنگسراهای قرآن راهاندازی شده است و در سایر مناطق نیز در دستور کار است اما درنظر داریم تا فرهنگسرای قرآن در قشم را با رویکرد جهانی راهاندازی کنیم.
معاون فرهنگی، اجتماعی و گردشگری دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد کشور با اشاره به اینکه مذاکراتی نیز با «شیخ احمد الطیب» رئیس دانشگاه الأزهر مصر به عنوان عضو هیئت امنای این فرهنگسرا و پذیرش این امر از سوی او، تأکید کرد: همچنین در داخل کشور نیز در حال رایزنی با بزرگانی چون آیتالله العظمی جوادیآملی هستیم که عضویت در هیئت امنای این فرهنگسرا را بپذیرند همچنین صحبت با دیگر علما و اندیشمندان شیعه و مذاهب اهل سنت به منظور گردهم آوردن این افراد به منظور ارائه مباحث جهانی قرآن کریم را که مربوط به وحدت جهان اسلام و افزایش کارکرد مسلمانان در دنیا میشود در این فرهنگسرا بحث کنیم تا با همفکری این علما الگوهای عملی و ساختارهای اجرایی برای آن تهیه شود.
استفاده از نیروهای بومی در این فرهنگسراها
زم در پاسخ به این سؤال که چه میزان از نیروهای بومی آن منطقه در فرهنگسراها استفاده میشود؟ ادامه داد: در همه مناطق آزاد تکیه بر استفاده از نیروهای محلی و جوامع محلیست و برنامهریزی برای رشد و ارتقا و افزایش سطح تحصیلات و توانمندی زندگی و اقتصادی جوامع محلیست و قطعاً در قشم هم این چنین رویکردی را خواهیم داشت.
وی با ابراز گلایه از اینکه در سالهای اخیر با مشکل مدیریتی در قشم روبرو بودیم که به حمدالله مدیر جدید در قشم آمده است که توجه به مسائل قرآنی و دینی به صورت ویژه دارد، تأکید کرد: این فرهنگسرا در مساحتی حدود هشت هزار متر مربع راهاندازی میشود که در حال حاضر در مراحل نهایی کار است و امیدواریم که در دوران تصدی مدیر جدید قشم و طی چند ماه آینده تجهیز فرهنگسرا فراهم شود تا بتوانیم اهداف و برنامههایی که در این فرهنگسرا داریم اجرایی و عملیاتی کنیم.
معاون فرهنگی، اجتماعی و گردشگری دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد کشور در پاسخ به اینکه آیا میزان آشنایی بومیان و ساکنان مناطق آزاد با علوم قرائت قرآن و یا سایر رشتههای قرآن بررسی شده است؟ آیا انگیزه تأسیس فرهنگسراهای قرآن در سطح مناطق آزاد وجود دارد؟ بیان کرد: رویکرد قرآنی در همه کشور وجود دارد و در این مناطق نیز هست شاید تاکنون روشهای عرضه و ارائه قرآن و مباحث آموزشی قرآنی در این مناطق آن گونه که باید اثربخش نبوده است و این فرهنگسراها رویکردشان توسعه و تأمین آموزشها و فراگیریهای قرآنیست.
وی تصریح کرد: یکی از برنامههایی که برای این فرهنگسراها در نظر داریم بحث حفظ قرآن کریم است و اینکه مناطق آزاد هم سهمی از حفظ قرآن را که مورد تأکید مقام معظم رهبری بوده است برعهده بگیرند. به همین منظور روشهای حفظ قرآن بررسی میشود تا کارآمدترین آنها برای مردم این مناطق انتخاب شود.
میزبانی دومین دوره مسابقات مناطق آزاد هنوز مشخص نیست
زم با اشاره به برگزاری مسابقات قرآن به صورت لیگ و گروهی، اظهار کرد: نخستین دوره این مسابقات سال گذشته در چابهار برگزار شد و انشاءالله امسال دومین دوره این مسابقات قرآن با عملکرد جدیتر و رویکرد عمیقتری در دستور کار است تا در یکی از مناطق آزاد تشکیل شود.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا میزبانی دومین دوره مسابقات قرآن مناطق آزاد مشخص شده است؟ افزود: چند منطقه متقاضی میزبانی این دوره از مسابقات هستند و هنوز به صورت قطعی مشخص نشده است اما یک نگاه این است که به دلیل تقاضایی که مدیریت چابهار در خصوص اختصاص دبیرخانه دائمی مسابقات به این منطقه داشته است احتمال دارد که در چابهار برگزار شود اما هنوز قطعی نشده است.
زم در پاسخ به این سؤال که آیا رشتهای به این دوره از مسابقات اضافه شده است؟ ادامه داد: در ترتیلخوانی گویشها و به مسابقات لیگی توجه شده است به این معنا که اگر فرد در مسابقه شرکت کند بخشی از مسابقات را به صورت گروهی برگزار کنیم به این معنا که تیمی از متسابقان که با یک سبک قرآن را تلاوت میکنند در مسابقات شرکت کنند. علاوه بر اینکه امتیاز فردی دارند امتیاز جمعی هم داشته باشند.
کمبود نوآوریها در مسابقات قرآن
وی با ابراز گلایه از کمبود نوآوریها در مسابقات قرآن که منجر به جذابیت و توجه به قرآن میشود؟ تأکید کرد: در نظر داریم تا در مسابقات قرآن مناطق آزاد نیز گروههای کاری حفظ قرآن را به دلیل ایجاد انس و الفت با قرآن برگزار کنیم. همچنین بحثهای دوخوانی و سهخوانی قرائت قرآن کریم است یعنی دو قاری آنقدر با هم تنظیم باشند که با اشارهای که بین هم دارند با هم شروع کنند و اوج گیرند و با هم تلاوتشان را ختم کنند.
زم در خصوص زمان برگزاری این مسابقات بیان کرد: سال گذشته که این مسابقات در دهه فجر برگزار شد اما امسال در نیمه دوم سال و در مناسبتی مذهبی برگزار میشود. هر چند بهترین ماه، ماه مبارک رمضان بوده است که ماه تولد و روز و شب قرآن است و امیدوارم که برای سالهای آینده طی 10 روز در ایام ماه مبارک رمضان این مسابقات را در سطح مناطق آزاد برگزار کنیم.
معاون فرهنگی، اجتماعی و گردشگری دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد کشور در پاسخ به این سؤال که آیا فعالیتهای این فرهنگسراها صرفاً قرآنیست و یا فعالیتهای فرهنگی نیز دارند؟ بیان کرد: این فرهنگسراها صرفاً قرآنی، موضوعی و قرآنمحور است به این معنا که تمامی فعالیتهای این فرهنگسراها پیرامون مباحث قرآنیست. ممکن است در این فرهنگسراها انتشارات و بحثهای پژوهشی و حمایت از پایاننامههای قرآنی نیز داشته باشیم اما تمامی آنها در حوزه قرآن است البته در این فرهنگسراها نوعی بومنگری نسبت به شناخت موضوعات و فرامین قرآنی با حضور اساتید و پیشکسوتان قرآنی انجام میشود.
وی در پاسخ به این سؤال که چه میزان به آن چشماندازی که در شورای راهبردی قرآن کریم در نظر داشتهاید نزدیک شدهاید؟ ادامه داد: به هر حال ابتدای هر کاری نیازمند فعالیت بیشتری است گرچه شاید به اندازه مطلوب، شاخصهها خوب نبوده است اما بناست که این رویکرد را تبدیل به رویکرد مهم اجرایی کنیم تا به آن نقطه مطلوب نزدیکتر شویم.
پیرامون این فرهنگسراهای قرآنی، مؤسسات قرآنی در مناطق آزاد را توسعه میدهیم
زم در خصوص استفاده از افراد بومی که در عرصه قرآنی فعال هستند در شورای راهبردی قرآن کریم علاوه بر بهرهمندی از تجربیات اساتید و پیشکسوتان قرآنی، گفت: تأکیدمان همواره در این بوده که تمام این موضوعات تخصصی و خاص در زمینه قرآن باید توسط شورای راهبردی عمومی هدایت شود و لذا وقتی در دبیرخانه شورای راهبردی داریم معادل آن در فرهنگسراها شورای کاربردی قرآن کریم خواهیم داشت که تماماً از نیروهای بومی قرآنی هستند و به شدت پرهیز داریم از اینکه فرهنگسراهای قرآن تبدیل به محیط اداری که توسط کارمندان اداره میشود، شود بلکه باید توسط نیروهای خلاق مردمی اداره شود گرچه سازمانهای مناطق آزاد موظف به کمک مالی و اجرایی به اینها هستند.
معاون فرهنگی، اجتماعی و گردشگری دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد کشور تأکید کرد: پیرامون این فرهنگسراهای قرآنی مؤسسات قرآنی در مناطق توسعه میدهیم و تشویق میکنیم که تا علاقهمندان مؤسسات قرآنی راهاندازی کنند و مجوزهایی از سوی فرهنگسراهای قرآن برای فعالیت آنها داده میشود تا مؤسسات تخصصی قرآنی نیز در سطح مناطق آزاد پررنگتر شود تا در یک کارکرد رقابتی با یکدیگر قرار گیرند و بعد بتوانند تشویق شوند تا شاهد رشد و پویایی تدریجی آنها باشیم.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا برنامههای قرآنی مقطعی برای گردشگردان این مناطق نیز در دستور کار است؟ تصریح کرد: به تناسب مدت حضور گردشگران برنامهریزیهایی انجام میشود اما نمیخواهیم که قرآن و آموزش قرآن را به سطحینگری بکشانیم بلکه در نظر داریم تا با اجرای برنامههایی قرآنی تأثیرگذار باشد. اگر نظام گردشگری مناطق آزاد متناسب با قرآنپذیری باشد قطعاً چنین پیوستی به وجود میآید.
زم بیان کرد: امیدواریم که رویکردها و فعالیتهای قرآنی در مناطق آزاد در آینده به حدی کیفیت پیدا کند که بتوانیم گردشگران قرآنی و گردشگری قرآنی داشته باشیم. اگر مظاهری از مباحث قرآنی داشته باشیم و شخصیتهای قرآنی را آنجا تبدیل به آثار هنری و کالاهای هنری و اگر بتوانیم تولیدات خلاقانهای منتسب به قرآن و مفاهیم قرآن داشته باشیم خود اینها میتواند زمینههای گردشگری مذهبی و گرایش به قرآن را در این مناطق اضافه کند.
وی با ابراز گلایه از اینکه متأسفانه جشنواره قرآن در اقوام ایرانی نداریم؟ تصریح کرد: تاکنون متأسفانه در ایران به قرائتهای بومی و قومی قرآنی توجه نشده است یعنی بومیان کردستان، لرستان، گیلان، آبادانی و یا سایر شهرها با یک سبک و آهنگ قرآن را تلاوت میکنند و حال آنکه میتوانیم با لهجههای قومی مناطق ایران و گویشها که لهجههای متنوعیست مسابقات قرآن را برگزار کنیم که با کارکرد تأثیرگذاری همراه است و انس با قرآن کریم نسبت به مردم علاقهمند به آن قوم و لهجه پدیدار میشود.
معاون فرهنگی، اجتماعی و گردشگری دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد کشور ادامه داد: اگر این امر در ایران جدی گرفته شود شاید ما یکی از کشورهای بینظیر باشیم در ارائه قرآن با لهجههای بومی و قرائتهای درست و تأکید بر قرائت صحیح شامل درستخوانی قرآن، رعایت تجوید و سایر اصول است اما همانگونه که عراقی، حجازی، مصری، شامی و ... برای خودشان لهجهایست، لری و بلوچی هم میتواند برای خودش قرآن را با گویش خاص خودش به طور صحیح و با رعایت تمامی موارد یک تلاوت صحیح ارائه و عرضه کند.