«چابهار مرکز مهم بازرگانی کشورمان است.» این نقل قول از دبیر شورایعالی مناطق آزاد درباره چابهار نشان دهنده اهمیت و جایگاه این منطقه در اقتصاد کشور است. از آنجایی که چابهار اقتصادی‌ترین مسیر دسترسی آسیای میانه و افغانستان به آب‌های آزاد است، توجه سرمایه‌گذاران خارجی زیادی را به خود جلب کرده است.
ایتالیایی‌ها، فرانسوی‌ها، انگلیسی‌ها و حتی بلژیکی‌ها از هیئت‌های اروپایی هستند که در یک سال گذشته با گسترش روابط ایران با کشور پایشان به چابهار باز شده حالا که خیلی پیش از آنها سرمایه گذاران چینی و هندی به دنبال شروع پروژه‌های مختلف در این منطقه بودند.
پروژه‌های پالایشگاهی، پتروشیمی و فولاد از پروژه‌های جدیدی است که به زودی کلنگ آن با سرمایه سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی به زمین چابهار می‌خورد.
شاهرخ انصاری، معاون سرمایه‌گذاری و اقتصادی منطقه آزاد چابهار در گفت‌وگو با آغاز از افزایش 50 درصدی حجم سرمایه‌گذاری در چابهار در طول یک سال گذشته خبر داد.
او در این زمینه، اولویت‌های سازمان منطقه آزاد چابهار برای سرمایه‌گذاری و جذب سرمایه در صنایع بزرگ و کوچک را تشریح کرد. در ادامه گفتگوی ما با ایشان را می‌خوانید:
جناب آقای انصاری عملکرد سازمان منطقه آزاد چابهار در جذب سرمایه و شروع پروژه‌های جدید را چگونه ارزیابی می‌کنید. آیا سازمان، آماری از سرمایه‌گذاری‌های انجام شده در طول این بازه زمانی در منطقه دارد؟
قطعاً حجم سرمایه‌گذاری به مراتب از مدت مشابه در سال گذشته افزایش یافته است به طوری که می‌توان این ادعا را کرد که در طول این مدت حجم سرمایه‌گذاری چیزی حدود 50 درصد افزایش یافته است. در این مدت، تعداد 169 شرکت در بخش‌های مختلف از حوزه سرمایه‌گذاری مجوز فعالیت اخذ کرده اند که حجم سرمایه‌گذاری اظهاری از مجموع فعالیت‌های شرکت‌های ایجاد شده در بخش‌های بازرگانی، صنعتی، خدماتی، گردشگری و ترانزیتی در بخش داخلی 17هزار میلیارد ریال بوده که از این مقدار حدود 6 درصد؛ یعنی معادل1 میلیون و 57 هزار ریال محقق شده است. در بخش سرمایه اظهاری خارجی، از حجم 8 هزار دلار سرمایه‌گذاری انجام شده معادل 20 درصد، یعنی 1،600،000 محقق شده و از 7 هزار فرصت شغلی ایجاد شده طی یک ساله عملکرد مد نظر 50 درصد، یعنی برای 3500 نفر شغل ایجاد شده است .
حجم و استقبال دور از انتظار سرمایه‌گذاران بومی به خصوص بومیان ایرانی خارج از کشور و سرمایه‌گذاران خارجی باعث ثبت 531 درخواست سرمایه‌گذاری در حوزه اقتصادی شد. از این تعداد، برای 169 مجوز سرمایه‌گذاری، تا زمان اعلام گزارش، مجوز سرمایه‌گذاری صادر شده است.
همچنین حضور صنایع سنگین در بخش‌های فولاد، پتروشیمی و پالایشگاه، حجم سرمایه‌گذاری‌های اظهاری داخلی و خارجی و ایجاد فرصت‌های شغلی اظهاری را افزایش داد.
علیرغم اینکه اعلام سرمایه اظهاری و فرصت‌های شغلی اظهاری این طرح در بازده زمانی بلند (2 تا 5 سال) به بهره‌برداری می‌رسند، تحقق این سرمایه‌گذاری‌ها و فرصت‌های شغلی ایجاد شده هم به طبع آن در آینده قابل انتظار است.
حوزه اقتصادی سازمان منطقه آزاد چابهار توانست در راستای سیاست های اقتصاد مقاومتی تحولی در بخش اقتصادی ایجاد کند به طوری که در حوزه سرمایه‌گذاری حجم کل سرمایه‌گذاری داخلی انجام شده در مدت یک سال گذشته به میزان 17هزار میلیارد ریال بوده است. این مقدار، در مقایسه با مدت مشابه سال قبل به میزان 2186 درصد رشد داشته که رشدی چشمگیر و قابل ملاحظه به شمار می‌رود.
همچنین حجم کل سرمایه‌گذاری خارجی انجام شده در یک سال گذشته به میزان 8075 میلیون دلار بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 2186 درصد رشد چشمگیر و قابل ملاحظه را نشان می‌دهد که بیشترین میزان حجم سرمایه‌گذاری انجام شده در بخش صنعت و بازرگانی بوده است.
کدام حوزه های فعالیتی برای سرمایه‌گذاری در این منطقه در اولویت قرار دارد؟
منطقه آزاد چابهار آماده پذیرش هر نوع سرمایه‌گذاری است. البته این امر، منوط به رعایت تمام قوانین و چهارچوب‌های منطقه است و قطعاً ما در این مسیر سرمایه‌ای را جذب می‌کنیم که منافع ملی را هم در نظر بگیرد. شایان ذکر است تصمیم گیرندگان این امر ترجیح و اولویت را بر رشد صنایع بزرگ گذاشته‌اند.
منظورتان از صنایع بزرگ چه صنایعی است؟
پتروشیمی و فولاد از صنایعی هستند که می‌توانند اقتصاد این منطقه را احیا کنند. در حال حاضر، راه اندازی دو پروژه بزرگ فولاد در چابهار در جریان است و یک پروژه فولادی دیگر در دست بررسی و مطالعه. همچنین 4 پروژه پتروشیمی به مرحله نهایی رسیده و اجرای آن در چابهار قطعی شده و مذاکرات برای احداث یک پالایشگاه هم در جریان است.
شرکت نگین مکران که مجری یکی از پروژه‌های پتروشیمی چابهار است، ساخت حداقل 19 کارخانه برای یک پروژه مجتمع پتروشیمی را در دستور کار خود دارد، شرکت پتروشیمی خلیج فارس متعلق به توسعه سرمایه‌گذاری خلیج فارس (مفید) و صندوق ذخیره فرهنگیان از دیگر سرمایه‌گذاران حوزه پتروشیمی در چابهار هستند که پروژه‌های خود را در منطقه به مرحله اجرا رسانده‌اند.
پروژه ساخت پالایشگاه هم در حال اجرا قرار دارد، البته پروژه‌های پالایشگاهی دیگری هم تعریف شده، اما منتظر آن هستند که شرایط خوراک پالایشگاه مشخص شود تا پروژه را کلید بزنند. به علاوه راه‌اندازی یک کارخانه آلومینیوم هم به زودی به مرحله اجرا می‌رسد.
قطعاً توسعه بندر چابهار به رونق تمام صنایع منطقه کمک خواهد رساند. توسعه بندر از سال‌های گذشته در جریان بوده و ظرف چند روز آینده ظرفیت بندر شهید بهشتی چابهار به دو برابر ظرفیت موجود خود می‌رسد. در حال حاضر، ظرفیت بندر شهید بهشتی 50 هزار تن است که طی ماه های آتی به 80 هزار تن می‌رسد.
در حوزه جذب سرمایه‌گذار خارجی تاکنون چه اقداماتی را انجام داده‌اید و سرمایه‌گذاران خارجی از چه کشورهایی برای سرمایه‌گذاری اعلام آمادگی کرده‌اند. آیا این پروژه‌ها به مرحله اجرا رسیده‌اند؟
چه سرمایه‌گذاران داخلی و چه سرمایه‌گذاران خارجی بر اساس برنامههایی که دارند، برای سرمایه‌گذاری در منطقه ابراز تمایل می‌کنند و دیدگاهشان هم در طرح و ایده مشخص است. اگر سرمایه‌گذاری به دنبال اجرای طرح پتروشیمی در چابهار باشد؛ یعنی قصد ورود سرمایه حداقل 18 میلیارد دلاری را به منطقه دارد، حال این 18 میلیارد دلار می‌تواند در ظرف 5 سال یا 50 سال به سرانجام و بهره‌وری برسد.
سرمایه‌گذاران خارجی از کشورهای فرانسه، ایتالیا، اسپانیا، چین، هند و حتی بلژیکی‌ها برای سرمایه‌گذاری در چابهار ابراز تمایل کرده و هیئت‌های اروپایی، هیئت‌های چینی، هندی و اماراتی به طور مستمر برای مذاکرات به چابهار می‌آیند.
هیئت سرمایه‌گذار انگلیسی و کانادایی هم به چابهار آمده‌اند، اما از آنجایی که مسائلی چون اروپای متحد وجود دارد، برخی از سرمایه‌گذاران تمایلی ندارند که بر روی ملیت آنها و اینکه از چه کشوری برای سرمایه‌گذاری آمده‌اند تأکید شود و معمولاً خودشان را اروپایی معرفی می‌کنند.
با توجه به فرمان مقام معظم رهبری (مدظله)، توسعه محور شرق در دستور کار ما قرار گرفته و قطعاً موتور محرکه محور شرق هم چابهار است. در حال حاضر، چابهار در توسعه محور شرق نقش پررنگ و اساسی دارد و امیدواریم ورود سرمایه‌گذاران خارجی برای سرمایه‌گذاری در این منطقه استمرار داشته باشد.
سرمایه‌گذاران خارجی برای سرمایه‌گذاری بر روی چه پروژه‌هایی بیشتر علاقه نشان داده‌اند؟
پروژه‌های نفت، پتروشیمی و شیلات از پروژه‌هایی هستند که با استقبال سرمایه‌گذاران خارجی مواجه شده‌اند، البته برخی از سرمایه‌گذاران خارجی تمایل زیادی به این دارند که از مزیت‌ها و فرصت‌های این منطقه در قالب ترانزیت استفاده کنند.
شرکت‌های حمل بار که توانایی حمل مواد معدنی را هم دارند، تمایل زیادی به استفاده از مزیت‌های ترانزیتی چابهار دارند. مواد معدنی در عین حال که بسیار حجیم است کسب و کار بسیار پرسودی محسوب می‌شود، اما تنها در حجم قابل بهره‌برداری مثبت است و در حجم‌های بالا شرکت را به افزایش سوددهی می‌رساند. البته تمام این پروژه‌ها که با جذب سرمایه‌گذار خارجی کلید خورده در حال انجام و اجرا هستند، اما امکانات و ارزش سوق‌الجیشی و استراتژیکی که این منطقه دارد، ورای عملیاتی است که در حال حاضر در منطقه انجام می‌شود.
چند ماهی است که هندی‌ها برای سرمایه‌گذاری در بندر چابهار اعلام آمادگی کرده‌اند، مذاکرات با سرمایه‌گذاران هندی در چه مرحله‌ای است و هندی‌ها دقیقاً قصد اجرای چه پروژه‌ای را دارند؟
مذاکرات با سرمایه‌گذاران هندی تنها به توسعه بندر چابهار محدود نمی‌شود و بیشتر موضوع ترانزیت مطرح است. هندی‌ها تمایل زیادی به مبادلات اقتصادی با افغانستان و کشورهای آسیای میانه دارند، بنابراین وقتی موضوع ترانزیت باشد، قطعاً گستره مذاکرات وسیع‌تر می‌شود و حوزه‌های مختلفی را پوشش می‌دهد.
همان طور که می‌دانید راه‌آهن در توسعه و افزایش ترانزیت نقش کلیدی دارد، اما اتصال چابهار به شبکه ریلی داخلی و بین‌المللی در حد حرف و طرح باقی مانده است. با توجه به اهمیت ترانزیت در منطقه و تأثیری که راه‌آهن در توسعه ترانزیت دارد، آیا برای سرعت بخشیدن به ساخت راه‌آهن منطقه برنامه‌ای دارید؟
هر چند با وجود راه‌آهن، ترانزیت محور شرق رشد قابل توجهی خواهد داشت و قطعاً منافع بیشتری به مردم منطقه می‌رساند و حتی منافع آن به محیط زیست منطقه هم خواهد رسید، اما بدون راه‌آهن هم می‌توانیم ترانزیت را توسعه دهیم و برای سرمایه‌گذاری مزیت داشته باشیم.
راه‌آهن می‌تواند یکی از شاهرگ‌های توسعه کشور و چابهار باشد، اما منطقه آزاد در ساخت راه‌آهن مسئولیتی ندارد. منطقه آزاد نه تنها مجری ساخت نیست، بلکه به طور غیرمستقیم از راه‌آهن استفاده خواهد کرد. راه‌آهن از بندر به سمت شمال استان کشیده می‌شود و البته برای چابهار هم شاهرگ توسعه خواهد بود، چرا که با راه‌اندازی کارخانه‌های صنایع سنگین از طریق راه‌آهن به مراتب سود بیشتری حاصل می‌شود و سرعت کار هم افزایش می‌یابد.
در خصوص احداث راه‌آهن طبق مصوبه چند روز گذشته دولت اعتبار قابل توجهی از صندوق توسعه ملی برای خرید ریل در نظر گرفته شده، اما بی‌تردید ریل تنها ابزار مورد نیاز برای این پروژه نیست و زیرساخت‌های خط ریلی به بودجه و سرمایه‌گذاری قابل توجهی نیاز دارد.
همچنین علاوه بر هزینه تأمین زیرساخت‌ها، قطعاً احداث آن هم زمان زیادی را می‌خواهد. گفتنی است که در چند جبهه این حرکت شروع شده، اما به هر حال ساخت راه‌آهن جزء وظایف سازمان مناطق آزاد نیست، البته منطقه آزاد هر گونه کمکی را که به پیشرفت این پروژه منتج شود انجام می‌دهد، اما قصد این را ندارد که به این پروژه ملی ورود کند. معتقدم در حال حاضر، در این مقطع، آن همتی که برای انجام این پروژه باید باشد، وجود دارد.
سازمان چه تسهیلاتی را در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌دهد؟ آیا در چابهار مانند مناطق دیگر زمین ارزان در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد؟
سازمان منطقه آزاد چابهار حداکثر کمک خود را به سرمایه‌گذاران می‌کند که بتوانند سرمایه‌گذاری خود را در منطقه شروع کنند. این اقدامات را می‌توان ایجاد فرصت برای سرمایه‌گذاران دانست، اما قطعاً قرار نیست که سازمان به جای سرمایه‌گذاران فعالیت کند. با توجه به شرایطی که وجود دارد هیچ سرمایه‌گذاری هم تمایلی ندارد که سازمان به جای او فعالیت کند چرا که سودآوری مطلوبی دارند و این امر طبیعی است. اما در خصوص ارائه تسهیلاتی مانند ارائه وام‌های بانکی باید بگویم که این امر در حوزه فعالیت‌های سازمان نیست.
درباره ارائه زمین‌های ارزان قیمت هم باید بگویم این مورد در چابهار، تعریف نشده است، چراکه موقعیت چابهار با مناطق دیگر بسیار متفاوت است و چابهار چشم و چراغ منطقه و استان است. سایر مناطق مانند کیش و قشم جزایری هستند که در جوار کلان شهرهای آباد و قدیمی بندرعباس و بوشهر قرار گرفته‌اند و قطعاً سیاست‌های چابهار با سیاست‌های این مناطق متفاوت است.
سرمایه‌گذاری‌های انجام شده تا چه حد بر روی زندگی مردم چابهار به ویژه بومیان تأثیر خواهد گذاشت؟
یکی از موضوعات مناطق آزاد این است که در ایجاد اشتغال فعالیت مؤثری داشته باشد. به همین علت در ابتدا گفتگو هم به این موضوع تأکید داشتم که برای منطقه صنایع سنگین در اولویت قرار دارد و قابل توجه است. سرمایه‌گذاری‌های کوچک مانند تجارت چمدانی در چابهار وجود دارد، اما وقتی از اهمیت اشتغال در منطقه حرف می‌زنیم صنایع سنگین که اشتغال‌زایی بیشتری دارند در اولویت قرار می‌گیرند.
بی‌تردید، یکی از مزایای ورود سرمایه‌های جدید به منطقه بحث افزایش ضریب اشتغال است. باید بگویم که میزان اشتغال ایجاد شده واحدهای تولیدی مستقر در منطقه آزاد چابهار طی یک سال گذشته به میزان 3500 نفر بوده است که این میزان نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود 158درصد رشد را نشان می‌دهد که نشان دهنده تلاش برای رفع معضل بیکاری و ایجاد کار و شغل برای جوانان و افراد بومی در منطقه بوده است.
منبع: ماهناتمه آغاز