چابهار تنها بندر اقیانوسی ایران است. این جمله را بارها شنیده ایم. اگر به عمق این عبارت دقت کنیم متوجه می شویم که این تنها یک جمله نیست. با چابهار می توانید به تمام کشورهای آسیایی که راه دریایی دارند ارتباط تجاری داشته باشید. با چابهار می توانید از طریق حمل و نقل جاده ای به کل کشور کالا بفرستید و یا صادر کنید.
چابهار می تواند راه ورود کالاهای مورد نیاز کشورهای آسیای میانه، افغانستان و پاکستان باشد. این جملات گزافه نیست. باید نیک اندیشید و به آن عمل کرد.
در گفتگو با حامد علی مبارکی از چابهار گفتیم و شنیدیم.
وی پیش از این سمت، در سازمان تامین اجتماعی استان سیستان و بلوچستان و معاونت استانداری فعالیت کرده است.
آقاي مهندس مباركي لطفاً شرح مختصري از عملكرد منطقه آزاد چابهار در تكميل زیرساخت‌ها و مجتمع‌هاي صنعتي مستقر در منطقه بفرماييد؟
طبق فرمايش مهندس ترکان، دبير شورايعالي مناطق آزاد و ويژه اقتصادي، در سند بالا دستی منطقه آزاد چابهار محور فعالیت ترانزیت تعريف شده است. ترانزیت مولفه‌هایی دارد که باید به موازات هم و در کنار هم به جلو حركت كند تا به معنای واقعی خود برسد.
از مولفه‌هایی که برای ترانزیت مطرح است می‌توان به ترمینال، فرودگاه، توسعه اسکله‌ها و راه‌آهن و جاده ترانزیتی مناسب اشاره كرد. منطقه آزاد چابهار در حال حاضر هر سه مولفه فرودگاه، جاده و اسكله را به صورت کامل در اختيار ندارد. در بحث ترمینال هواپیمايي، در چابهار از پایگاه شکاری استفاده مي‌كنيم كه مشکلات خاص خود را دارد. اسکله‌های شهید بهشتی و شهید کلانتری هم آمادگی کامل برای پذیرش کشتی‌های نسل سوم را ندارد که هم اکنون در حال توسعه اند.
در بحث راه‌آهن، در دولت تدبیر و امید، در حال حاضر از چابهار تا زاهدان 6 کارگاه برای قطعات راه‌آهن تجهیز شده تا کار با سرعت بیشتری انجام شود.
در منطقه، جاده ترانزیت نسبتاً قابل قبولی داریم که از طریق این جاده حمل و نقل و ترانزیت به کل کشور علی الخصوص کشورهای آسیای میانه از طریق مرز میلک و زاهدان انجام می‌شود.
طبق فرمایشات مقام معظم رهبری، با راه‌اندازي محور شرق کشور؛ یعنی چابهار تا میلک، تحول بسیار بزرگی در منطقه ایجاد خواهد شد.
برای تقویت ناوگان لجستیک در دولت قبل 300 کامیون كشنده به ناوگان استان اضافه شد که بخشی از مشکلات لجستیکی در منطقه برطرف شد.
در سفر اخیر دکتر روحانی به استان سیستان و بلوچستان و چابهار، درخواست هزار دستگاه كاميون براي مسيرهاي چابهار تا میلک و 500 دستگاه از چابهار تا سرخس با پلاک منطقه آزاد داشتيم. از 1500 دستگاه كاميون با 500 دستگاه موافقت شده که در دستور کار معاونت حقوقی نهاد ریاست جمهوری قرار گرفته تا از نظر تطبیق قوانین موضوع پیگیری شود.
فرودگاه 22 سال آرزوی دیرینه مردم و سرمایه گذاران است. در این دوران، تصمیمات مختلفی گرفته شد و برای احداث فرودگاه جانمایی‌ها در قطب سوم پتروشیمی که متعلق به منطقه آزاد است انجام گرفت، ولي متاسفانه در این مدت محقق نشد.
امسال با تصميم اعضای هیئت مدیره سازمان و مذاكره با امیر خلبان حسن شاه صفی، فرمانده نیروی هوایی پایگاه دهم شکاری چابهار، شورای امنیت ملی و مسئولان ستاد مشترک موافقت کردند350 هکتار از اراضی متعلق به نیروی هوایی را در قسمت شرق پایگاه به تملك منطقه آزاد چابهار درآورند.
علاوه بر این برنامه، ساخت یک ترمینال بسیار مدرن در دستور كار است که با الحاق اراضی جدید به منطقه ديگر مسافران و گردشگران مشکلی برای تردد نخواهند داشت.
راه‌اندازي پروازهای شب چابهار از اهداف اصلی منطقه آزاد است که می‌تواند کمک بزرگي در زمینه‌های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و امنیتی مردم منطقه باشد. اعتباری برای لایتینگ باند فرودگاه در نظر گرفته‌ایم تا روشنایی مطلوبی براي این پروازها فراهم کنیم. با ایرلاین های کاسپین، آسمان و هما هم برای افزایش پروازها و طراحی مسیرهای جدید مذاکراتی انجام گرفته است.
در خصوص ایجاد قطب سوم خودرو سازی در چابهار توضیح دهید.
چندین دهه است که در کشور تنها 2 خودروسازی عمده مشغول به فعاليت هستند و این شركت‌ها هم نتوانستند بحث کیفیت و رقابت در داخل و هم در خارج كشور را به آن شکلی که انتظار می‌رفت فراهم کنند. به همین دلیل، ریاست محترم جمهور تصمیم به راه اندازی قطب جدید خودروسازی در اين منطقه گرفتند و به مهندس ترکان دستور دادند که قطب جدید خودروسازی در منطقه آزاد چابهار ایجاد شود.
قطب سوم خودروسازی در 10 فاز راه‌اندازی می‌شود؛ فاز اول، تحویل زمین و طراحی استراکچر نهایی است. فاز 2، فاز مونتاژ است که باید تا سال 2016 در آن 10 هزار خودرو بر اساس کیفیت و رقابت با خودروسازان داخلی ایجاد کنيم. نام اين كارخانه از روستای تیس گرفته شده و به نام «تیسکو» نام‌گذاری شده است.
خودروهاي توليدي تحت لیسانس خاصي توليد مي‌شوند؟
با شرکت‌ها و کشورهای مختلف در حال مذاکره هستیم، ولی شرکت مد نظر ما هیوندای است.
تقريباً چه میزان اعتبار برای راه اندازی این قطب سوم نیاز است؟
به طور تقريبي حدود 1000 میلیارد تومان اعتبار مورد نياز است.
قیمت تمام شده خودرو را چقدر برآورد کرده‌اید؟
در حال حاضر، برآورد قیمت انجام نشده و هنوز مشخص نیست که خودروها با کدام موتور و سیلندر تولید می‌شود.
سرمایه‌گذاران هندی و افغانی در چابهار از چه جایگاهي برخوردار هستند ؟
اخیراً بر اساس مصوبه‌ای، 86 میلیون دلار برای تجهیز اسکله‌های کلانتری و بهشتی در نظر گرفته شده است. در نشستی كه با قائم مقام وزیر امور خارجه داشتیم، معایب و محاسن این موارد را مورد بررسی قرارداديم و مقرر شد کارگروهی به ریاست آقای سعیدنژاد، ریاست سازمان بنادر کشور، تشكيل شود و اين كارگروه وظيفه مذاكره با سرمايه‌گذاران هندي را بر عهده گيرد.
قرار بود اسکله‌های شهید بهشتی، کلانتری و اراضی تيس جدید به منطقه آزاد الحاق شود. بقیه را هم دولت در اختیار مجلس شوراي اسلامي قرار داد تا در كميسيون‌هاي مختلف مورد بحث و بررسي قرار گيرد، ولی در نهايت با مخالفت تعدادی از نمایندگان مواجه شد و دولت لایحه را پس گرفت.
در دوره های مدیریت قبلی در منطقه در تفاهم نامه ای با افغان ها مقرر شد 50 هکتار زمین را در اختیار سرمایه‌گذاران افغانی قرار دهیم. در حال حاضر، 12 سرمایه‌گذار افغانی در منطقه ثبت شرکت داشتند، ولی سرمایه‌گذاری هنوز انجام نشده است.
در چابهار، نیروهای افغانی و هندی زیاد هستند. در کارگاه طلاسازی، این افراد روزی 10 کیلو طلا ذوب می‌کنند و به اشکال مختلف درمی‌آورند. 30 نفري كه در اين كارگاه‌ها به طور مستقیم مشغول به کار هستند هندی هستند.
در خصوص تاسیس بانک‌های خارجی در چابهار چه نظر ی دارید؟
از تاسیس بانک‌هاي بين‌المللي در منطقه استقبال می‌کنیم. این بانک ها فعلا در حال اخذ مجوز از بانک مرکزی هستند و برنامه های خود را به دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد ارائه داده اند. از جمله مناطق پیش‌بینی شده برای ایجاد بانک های آفشور منطقه آزاد چابهار است. در نظر داریم بورس محصولات دریایی و غلات را هم در منطقه راه‌اندازی کنیم.
در حال مطالعه طرح و ايجاد بازارچه مرزی در منطقه هستيم. زیرساخت‌های آن در حال تكميل است مذاكراتي هم با گمرک منطقه انجام شده تا از 15 درصد تخفیف ویژه و تشویق‌هاي گمرکی برای خرید بیشتر مردم استفاده شود.
رابطه منطقه آزاد با سازمان های مرتبط مثل گمرک و اتاق بازرگانی چگونه است؟
ارتباطات در دوره هیئت مدیره جدید بسیار خوب است. در بخش گمرک میزان صادرات، واردات تا 270 درصد نسبت به سال گذشته رشد داشته است.
در این زمنیه باید گفت فلسفه اصلی احداث مناطق آزاد روان‌سازي، چابک‌سازی، راستگویی، وفای به عهد و تعهد است كه باید در مناطق آزاد كشور و سرزمين اصلي اشاعه پيدا كند. در سازمان منطقه آزاد چابهار، تعامل با گمرک، نیروهای قضایی و امنیتی، اتاق بازرگانی، بنادر و سایر اصناف و نهادها مشکلی وجود ندارد و همیاری متقابل را در دستور کار قرار داده ایم.
وضعیت سرمایه‌گذاری در منطقه چگونه است؟
سرمایه‌گذاری در منطقه آزاد چابهار هم به صورت فاینانس انجام می‌شود و هم به صورت BOT. سرمایه‌گذاران با توجه به سلیقه و تسهيل در فعالیت‌هایشان هر کدام را كه بخواهند انتخاب می کنند.
با توجه به تحریم‌هایی که در کشور وجود دارد و فشارهای اقتصادي، پروژه‌های فاینانس با مشکل مواجه هستند. بانک‌های داخلی هم براي تأمین اعتبار پروژه‌های بزرگ مشکل جدی دارند.
با تکمیل زیرساخت ها هم چون توسعه بنادر و احداث راه آهن چابهار ـ زاهدان و نیز ساخت مجتمع فولاد و پتروشیمی و خودرو روند سرمایه گذاری در این منطقه تا حد بسیار زیادی تغییر می کند. با این پروژه ها چهره چابهار متحول می شود.
تأمين گاز برای خوراک قطب سوم پتروشیمی، فولاد مکران و فولاد خلیج فارس را در دستور کار داریم. از این سه طرح، دو طرح تصویب شده، فولاد مکران زمین را تحویل گرفته و با مشارکت منطقه آزاد چابهار، شرکت ایمیدرو، شرکت سرمایه‌گذاري بانک سپه و بانک ملت مشغول فعاليت هستند. در این زمینه، تجهیز کارگاه‌ها انجام شده و در سال، 3 میلیون تن شمش تولید مي‌كند. بخشي از محصولات هم در داخل كشور استفاده می‌شود و بخشي هم صادر می شود.
میزان اشتغال در منطقه چقدر بوده است؟
3600 اشتغال جدید در پروژه های جدیدالتأسیس از جمله پتروشیمی، فولاد مکران، پتروپارس چین ـ كه 49 درصد آن متعلق به چینی ها است ـ ایجاد شده است.
تقاضاهای زیادی در زمینه‌های سرمایه‌گذاری، امور خدماتی، رفاهی، تولیدی و مونتاژ به منطقه ارائه شده است. وضعیت 42 سرمایه‌گذار مشخص و مصوب شده و زمین و سوله در اختیارشان قرار گرفته است که تمام این طرح ها اشتغال به همراه دارد.
در پایان گفتگو اگر نكته پاياني دارید بفرمایید.
بندر چابهار به آبهای اقیانوس متصل است. هزینه ها در این منطقه با توجه به دستمزدها پایین‌تر است. چابهار می‌تواند کانون اقتصادی منطقه و کشور باشد. جاذبه های گردشگری در این منطقه هم چون کوه‌های مریخی، سواحل بكر، تپه‌هاي گل فشان، بقعه غلام رسول و غارهای 2500 ساله تیس چشم هر بیننده ای را خیره می کند. و در آخر چابهار در صید صنعتی و شیلات در کشور جزو بهترین ها است.
گفتگو: آمنه شهیدی
منبع: ماهنامه آغاز