بین‌المللی فکر کنیم تا در قالب ملی خوب عمل کنیم

استان سیستان و بلوچستان و به‌ويژه چابهار بخش عظیمی از این سهم را به صورت غیررسمی و آگاهانه به خود اختصاص داده است. 
گفتنی است اين صنعت تا به امروز مورد بي‌مهري قرار گرفته و صادرات تنها به صورت چمداني انجام مي‌شود. 
این ظرفیت، مي‌تواند جايگزين مناسبي براي صنعت نفت ما باشد. در همين خصوص، با طاهره شهركي، مدير روابط عمومي و امور بين‌الملل سازمان منطقه آزاد چابهار و كارشناسان حوزه صنايع دستي، به گفتگو مي‌نشينيم. 

لطفاً در خصوص صنايع دستي و پيشينه آن توضيح بفرماييد؟ 
در کل دنیا، حدود 450 رشته صنایع دستی وجود دارد که حدود 350 رشته از آن در ایران است. یکی از نقاط قوت ایران برای جذب توریسم توجه به حوزه فرهنگی و صنایع دستی است. اساساً تفاوت ایران با برخی کشورهای آسیایی به دليل وجود فرهنگ تمدن ريشه‌دار است. 
این امر، خود به تنهايي احساس خوشایندی را برای گردشگران به وجود مي‌آورد. 
جذب مخاطب خواسته تمام جوامع، ارگان‌ها و سازمان‌ها است. چرا که وقتی گردشگر وارد کشور مي‌شود ارز، اعتبار و امنیت به همراه می‌آورد. اساساً موضوع امنيت و ارزآوري برای تمام کشورها و جوامع توسعه ‌نیافته بسیار قابل توجه است. 
ایران در بحث صنایع دستی و جاذبه‌های گردشگری جزء 10 کشور اول دنیا و در جاذبه‌های اکوتوریستی هم جزء 5 کشور اول به‌شمار مي‌رود. اگر بخواهیم به صورت اختصاصی صنایع دستی را با جاذبه‌های گردشگری تلفيق کنیم می‌توان گفت تمام 350 رشته صنایع دستی كه در ایران فعال است همگي مورد توجه خاص گردشگران داخلي و خارجي است. 
استان سیستان و بلوچستان بخش عظیمی از این سهم را به صورت غیر رسمی و آگاهانه به خود اختصاص داده است. اينها از جمله صنايعي هستند که سند و قدمت حضور آن در تاریخ صنایع دستی دنیا و ایران موجود است. گفته می‌شد معرق‌کاری به کشور چین تعلق دارد و در دوران صفویه، استادکاران چینی این هنر را به ایرانی‌ها آموزش دادند. کشف 2 شانه معرق‌کاری در شهر سوخته، مشخص کرد که این هنر به ایران تعلق دارد. هنر ریشه‌دار دیگر این منطقه توليد پارچه و منسوجات با استفاده از الياف مختلف است که از 4800 سال پیش در این منطقه انجام مي‌شد. از دیگر صنایع دستی پیشینه‌دار منطقه حصیربافی دارای 5000 سال و سفال‌گری درای حدود 7000 سال قدمت است. در طول تاریخ، هعیچ گونه تغییری در روند تولید سفال کلپورگان (روستایی از توابع شهرستان سراوان) ايجاد نشده است. تکنولوژی در همه عرصه‌ها همیشه پیروز میدان بوده، اما در سفال كلپورگان تکنولوژی شکست می‌خورد.
دلیل توجه گردشگران و علاقه‌مندان به اين صنعت در این است که این اشیاء، زندگی را از شخص هنرمند به خریدار منتقل می‌کند. ماشین وقتی بین انسان و طبیعت قرار می‌گیرد ضمیر ناخودآگاه ما به سمت طبیعت کشیده مي‌شویم. انسان هم از طریق صنایع دستی است كه اقناع مي‌شود.

تاكنون چه اقداماتي برای ثبت گونه های مختلف صنایع  دستی در چابهار انجام شده است؟
براي هركدام از صنايع دستي استان سيستان و بلوچستان مهر اصالت صادر شده است. اين مهر، مجوزی برای ثبت و تأیید اثر چه به لحاظ کیفیت، اصالت و استانداردهای جهانی است. 
با توجه به اينكه صنايع دستي استان سيستان و بلوچستان نقش به سزایی در معرفی صنایع دستی ایران دارد، اين استان توانسته سهم زیادی از دریافت نشان ملی اصالت در کشور را به خود اختصاص دهد.
بسیاری از صنایع دستی این استان از جمله سوزن‌دوزی و خامه‌دوزی، سفال کلپورگان و حصیر‌بافی در انتظار دریافت نشان بین‌المللی یونسکو در بحث مهر اصالت هستند.
بسياري از گردشگران، در دنیا، از طریق سوزن‌دوزی زن بلوچ با صنایع دستی ایران آشنا می‌شوند. این فرصتی بزرگ برای کشور است تا از طریق اهمیت دادن به جذابیت‌های فرهنگی و گردشگری شاهد ارتقا و پیشرفت صنایع دستی در کشور باشيم.
وجود دریای عمان (مکران) عامل ویژه‌ای بود که تمدن اولیه را برای انتخاب مکران و تیس به عنوان مقری برای سکونت مجاب کند.
از ديگر نقاط قوت منطقه آزاد چابهار وجود تمدن تاریخی 2 هزار ساله روستاي تيس در این سرزمین است. پتانسيل‌هاي موجود در اين منطقه مي‌تواند پیشرو اهداف سازمان منطقه آزاد چابهار و دبیرخانه شورای‌عالی مناطق آزاد كشور باشد.
اگر اين ویژگی‌ها به خوبی مورد توجه قرار گیرد، صنایع دستی می ‌تواند به عنوان عنصري درآمدزا در استان سیستان و بلوچستان و چابهار باشد. چابهار وزنه سنگین برای جذب گردشگر و در نهایت جذب سرمایه‌گذار به این منطقه است. 
بايد نسبت به جاذبه‌ها و پتانسيل‌هاي موجود در منطقه نگاه اقتصادي داشته باشيم و اشتغال پايدار را براي منابع انساني بومي بيكار ايجاد كنيم. چابهار هر چهار فصل برای گردشگران جذابیت دارد.

حمایت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری از هنرمندان صنایع دستی چگونه بوده است؟
متأسفانه صنايع دستي‌كاران آن طور که باید حمایت نمی‌شوند. از اهداف مناطق آزاد و شخص مدیرعامل منطقه آزاد چابهار نگاه به مقوله صنایع دستی و توانایی استان در حوزه گردشگری حلال است. سازمان در نظر دارد با راه‌اندازي بيمه هنرجويان و فعالان صنايع و ايجاد انگيزه، آنان را در توليد صنايع دستي متنوع ترغيب کند كه هم مشکلات منطقه برطرف شود و هم مشکلات کشور. 

با چه مشكلاتي در زمينه توسعه طرح‌های صنایع دستی روبرو هستيد؟
صنایع دستی به سرمایه‌گذاری دستگاه و ماشین آلات پیشرفته و تحصیلات آکادمیک نياز ندارد. در استان ما، 90 درصد زنان بلوچ سوزن‌دوز هستند، دختران سیستان و بلوچستانی از سن 4 تا 5 سالگی وارد بازار تولید صنایع دستی مي‌شود. اساسی‌ترین مشکلی که در بحث تولیدات و صنایع دستي با آن مواجه هستيم فقدان نیروی کارآزموده و متخصص است.

چه ميزان صادرات صنایع دستی در منطقه انجام می شود؟
صادرات صنایع دستی انجام مي‌شود، اما به شکل چمدانی. درآمدزا نبودن این هنر از جمله مهم‌ترين مشکلاتی است كه هنرمندان صنايع‌دستي برای ارائه گسترده محصولات شان با آن مواجه هستند.
سفال کلپورگان به قیمت مثلاً 8 هزار تومان خریداری مي‌شود و به قیمت 80 هزار تومان شخص سومی آن را به فروش مي‌رساند.
یکی از بزرگت رین نقاط قوت استان، تمایل کشورهای هدف در حوزه خلیج فارس و کشورهای اروپایی به صنایع دستی این منطقه است. در این کشورها، افراد زیادی حضور دارند که متقاضی خرید صنایع دستی این استان هستند. از آنجایی که به صورت اصولی روی این موضوع کار نشده و منطقه آزاد چابهار به تازگي به استانداردسازی صنایع دستی در زمینه آموزش و تولید این صنعت ورود پیدا کرده، سازمان در نظر دارد بخش صادرات صنایع دستی به کشورهایی غیر از کشورهای شرق آسیا را فعال کند.

چه راهکاری را برای تبلیغات و معرفی بیشتر محصولات صنایع دستی ارائه می دهید؟ 
ارتباطات، حاکم بر هرگونه روابطی است. اگر نوع ارتباطات، اطلاع‌رسانی و تبلیغات هم‌جهت با استانداردهای بین‌المللی باشد، می‌تواند بر دو رابطه نظارت داشته باشد. مقوله روابط عمومی و تبلیغات مي‌تواند در معرفی جاذبه‌های گردشگری و اکوتوریسم، توریسم ساحلی، گردشگری ماجراجویانه و سایر جاذبه‌ها  و پتانسیل‌هاي موجود در منطقه نقش به سزايي داشته باشد که صنایع دستی هم مستثنی نیست. 

نکته پایانی در این خصوص دارید بفرمایید.
اگر بتوانیم نقاط قوت، ظرفیت و پتانسیل‌های هر منطقه‌ای را بر اساس شرایط جغرافیایی، فرهنگ، منابع طبیعی و انسانی بررسی کنیم، می‌توانیم فاصله‌مان را تا رسيدن به هدف نهایی مناطق آزاد كه همان الگوی ایران 1404 است نزدیک‌تر کنیم. اگر قرار است محور فعالیت منطقه آزاد چابهار ترانزیت باشد باید از داشته‌های موجود در منطقه بهره‌برداری کنیم.
با نگاه تک بعدی به صنايع دستي به بن‌بست خواهیم رسيد. باید بین‌المللی فکر کنیم تا در قالب ملی خوب عمل کنیم.     
منبع: ماهنامه آغاز