بدون ترديد سوزن دوزي بلوچ را بايد در زمره يکي از اصيل ترين و جالب ترين رشته هاي صنايع دستي کشور به حساب آورد که آوازه شهرتش به فرسنگها دورتر از اين خاک نيز رسيده و مردم بسياري از نقاط مختلف جهان، سیستان و بلوچستان را به پشتوانه آن مي شناسند.
هنر ظريف و پر سابقه اي که هيچکس به درستي نمي داند از چه زماني در ايران شروع شده است. آنچه مسلم است تقريباً تمامي زنان و دختران بلوچ که در فاصله سني چهار تا چهل سالگي (و حتي گاه تا شصت سالگي)، دست اندرکار آن به حساب مي آيند.
در زندگي ساده و به دور از تجمل زنان بلوچ، شايد مهمترين وسيله تزئين لباس همين سوزن دوزي است.
گروه خبری آغاز با خانم پری داودی که از فعالان حوزه صنایع دستی به ویژه سوزن دوزی در چابهار است گفتگو کرده است.
خانم داودی چند سال است كه در زمينه صنايع دستي فعاليت داريد؟
نزديك به 9 سال است كه فعال در حوزه صنايع دستي و به‌ویژه سوزن‌دوزي و دوخت بلوچ هستم. در آموزشگاه‌های منطقه، در هر دوره، 25 نفر هنرجو از داخل و خارج استان آموزش مي‌بينند. بعد از گذراندن هر دوره، گواهي پايان دوره سوزن دوزي براي هنرجويان صادر مي‌شود. هنرجويان با استفاده از همين گواهي‌نامه‌ها مي‌توانند در هر نقطه از کشور فعاليت كنند.
مدت دو سال است كه شركت تعاوني "اسطوره دريا" را در منطقه به ثبت رسانده ام و در حال حاضر مديريت اين شركت را بر عهده دارم. تولیدات صنايع دستي این شرکت را هنرجويان توليد مي‌کنند تا منبع درآمدي براي زنان خودسرپرست باشد كه به صورت مشاغل خانگي مشغول به كار هستند.
استقبال هنرجويان از دوره‌های آموزشی چطور بوده است؟
رشته سوزن‌دوزي طرفداران بيشتري را به خود اختصاص مي‌دهد. در هر دوره با توجه به ظرفيت محدود كلاس‌ها تا 25 نفر ثبت‌نام داريم. استقبال زنان خارج از استان هم بسيار خوب بوده است.
هنرجويان غير بومي كه از استان‌هاي ديگر در اين كلاس‌ها شركت مي‌كنند، هنر سوزن‌دوزي را بر روي مانتو، شال، كوسن و روميزي استفاده مي‌كنند.
مزيتی كه اين هنر دارد در اين است كه اگر هنرجو تنها يك مدل دوخت را بلد باشد مي‌توانند همان نقش را براي ساير وسايل مثل لباس يا تزئين وسايل آشپزخانه به كار ببرد. در خصوص کاربردی بودن این حرفه مثال خوبی دارم؛ يكي از هنرجويان ما كه ساكن قزوين بود پس از گذراندن اين دوره الان مشغول آموزش به علاقمندان قزويني است. او هر زمان که به مشکلی بر می‌خورد تلفنی مشکل را برطرف می‌کند.
هنرجوي گردشگر هم داريد؟
بله، برای گردشگراني كه در مدت كوتاه 3 يا 4 روز به چابهار سفر مي‌كنند، كلاس‌هایی را به صورت فشرده برگزار مي‌كنيم.
استقبال گردشگران خارجي نسبت به صنايع دستي استان چطور بوده است؟
گردشگران خارجي علاقه زيادي به اين نوع از صنايع دستي دارند. مثلاً خانمي كه از انگلیس براي تجارت به چابهار آمده بود با ديدن اين سوزن دوزي ها مقدار زیادی از محصولات سوزن دوزی شده را تهيه كرد تا به عنوان سوغات ببرد.
لطفا توضيح مختصري در مورد نحوه دوخت بلوچي بفرماييد؟
كار سوزن‌دوزي و دوخت بلوچ به نحوی است كه اگر پشت ميز انجام شود چندان خوب از كار در نمي‌آيد. دوزنده بايد روی زمين بنشيند و از زانو براي دوختن كمك بگيرد. كاز سوزن‌دوزي بيشتر به صورت محاسبات رياضي و هندسي است. اگر يكي از طرح‌ها اشتباه دوخته شود بايد كل كار را بشكافيم و مجدد بدوزيم. ابتدا طرح‌ها با كمك شابلون روي پارچه حك مي‌شود و اگر در پايان كار قسمت‌هايي از طرح‌ها پاك شود بايد به صورت چشمي آن قسمت‌ها را پر کرد.
آیا از ميزان درآمدها رضایت دارید؟
در گذشته، دستمزدها هر 3 ماه يك بار پرداخت مي‌شد كه خيلي قابل قبول نبود، ولي جديداً كمي دستمزدها را افزايش داده اند. اگر مشكل بيمه هنرمندان صنايع‌دستي برطرف شود، ديگر مشكلي در اين زمينه نخواهيم داشت.
گفتگو: آمنه شهیدی
منبع: ماهنامه آغاز