جاذبه های گردشگری جزیره قشم

بندر تاریخی لافت
بندر لافت در شمال غربی قشم و در پیش‌آمدگی خشکی‌های این جزیره واقع شده است. بارزترین خصیصه معماری این روستا، بادگیرهای فراوان آن در اندازه‌های مختلف است. این بندر در سال 85 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. چهره طبیعی روستای لافت در میان درختان سبز گرمسیری و نخلستان‌های بلند، همراه با زیبایی خیره‌کننده دریا و جنگل شناور حرا برای هر تازه واردی جذاب و قابل توجه‌ است. سبک معماری خانه‌های روستا نیز بسیار جالب و دیدنی است. بناهای روستا خیلی نزدیک به هم ساخته شده و کوچه های آن نیز بسیار تنگ و باریک هستند. بادگیرهای کوچک و بزرگ خانه‌های روستایی که در میان باغ‌ها و نخلستان‌ها قرار گرفته‌اند، شکوه و زیبایی خاصی به این روستای ساحلی بخشیده‌اند.
تمام خانه های این روستای تاریخی حیاط مرکزی و بادگیر دارند. خانه‌ها هر چند سال یک بار به روش های سنتی مرمت شده و بنابراین به شکل اولیه خود باقی‌مانده‌اند و به همین علت، حدس زدن سن آنها دشوار است. اهداف اصلی معماری لافت مقابله با شرایط طاقت فرسای اقلیمی، و نیز حفظ ارزش‌های مذهبی خانواده است. ترکیب اتاق ها و راهروها و ارتباط آن ها با حیاط، تحت تاثیر معماری نواحی مرکزی و حاشیه کویری ایران است. مراکز محله‌ها، حول مساجد شکل گرفته‌اند و از وجود میدان به مفهوم رایج آن در معماری ایرانی خبری نیست.
سیمای عمومی روستا در بافت قدیم و جدید متفاوت است. در بافت قدیم، سیمای عمومی لافت، منظره ای اخرایی رنگ با بافتی فشرده و کوچه های کم عرض دارد که عناصر شاخص عمودی – بادگیرها – در آن جلب توجه می کنند. در این بافت مساجد سفید رنگ که بیشتر آن ها مناره دارند، خودنمایی می کنند. اما در بافت جدید، همان سیمای رایج شهری دیده می شود. در این بافت، تراکم ساختمانی کمتر، معابر گشوده تر و اطراف مساجد خالی تر شده، به این دلیل مرکز محله مفهوم خود را تا حدی از دست داده است.

جزایر ناز
اين جزيره کوچک در نزديکى سواحل شرقى قشم‌ قرار گرفته و از ساحل در حدود يک کيلومتر فاصله دارد. وسعت جزيره ناز تقريباً سه‌ هکتار است. اين جزيره فاقد ساحل شنى است و ديواره‌هاى صخره‌اى به ارتفاع 5 تا 10 متر اطراف آن را فراگرفته است. 
روى اين جزيره کاملاً مسطح است. در زمان جزر با پس‌روى کامل آب دريا، براى مدت کوتاهى، باريکه‌اى از خشکى جزيره ناز را به ساحل قشم وصل مى‌کند. 
در اين جزيره کسى سکونت ندارد. ماهيگيران محلى چند سايبان و مکان استراحت از چوب و پلاستيک به‌صورت موقت احداث کرده‌اند. روبه‌روى جزيره ناز در قشم ساحل شنى قرار دارد که مکان مناسبى براى تغذيه پرندگان دريايى و ماهيگيران بومى است.
یکی از مناظر دیدنی جزیره ناز به زمان جزر و مد آب دریا مربوط می شود چرا که در زمان جزر آب با پسروی کامل آب دریا، برای مدت کوتاهی باریکه ای از خشکی جزیره ناز را به ساحل قشم متصل می کند.
جزیره ناز تقریباً ۲ متر از سطح دریا بلندتر است و با جزر شدن ( پایین آمدن آب دریا) می توان با طی کردن حدود ۲ کیلومتر راه، وارد جزیره شد و در زمان مد، آب اطراف آن را فرا می گیرد

دره ستاره ها
یکی از پرطرفدارترین ژئوسایت های ژئوپارک قشم در نزدیکی روستای برکه خلف قرار دارد. این ژئوسایت نمونه کم نظیر از ژئوسایت های حاصل از فرسایش است. نام محلی این منطقه، "استاله کفته" به معنای ستاره افتاده است. دلیل این نامگذاری این است که مردم محلی بر این باور بوده اند که بر اثر برخورد یک ستاره (شهاب سنگ) به زمین، سنگ و خاک به هوا پرتاب شده و به همان شکل و در همان حالت باقی مانده اند. همچنین باورهای مبنی بر وجود اجنه و ارواح در این دره و در هنگام تاریکی هوا وجود دارد که دلیل اصلی آن نامتعارف بودن چشم انداز این دره به ویژه در شب و همچنین صدای وزش باد در میان دره است.
شکل گیری دره ستاره ها بر اثر عملکرد ناهمگن عوامل فرسایش مانند آب، باد و فشارهای وزنی بر بخش های گوناگون طبقات زمین است. در بخش هایی که جنس مقاوم و سخت فرسا داشته اند، عوامل فرسایش کمتر تأثیر گذاشته و در نتیجه این بخش ها برجای مانده اند اما در بخش های سست و نرم فرسا، عملکرد فرسایش شدیدتر و بیشتر بوده و این بخش ها را از بین برده است.
در دیواره های این دره دو جنس کاملاً متفاوت را می توان مشاهده نمود: یک لایه ضخیم، و به نسبت نرم به رنگ کرم تا خاکستری روشن در زیر و یک لایه نازک، سخت و به رنگ سفید تا خاکستری تیره در بالا، لایه زیرین سست و نرم فرسا بوده و در برابر عوامل فرسایش به سرعت فرسوده و تخریب می شود اما لایه رویی به دلیل در بر داشتن نوعی سیمان  طبیعی (آهکی)، مقاوم و سخت فرسا بوده و همانند یک سپر از لایه زیرین در برابر فرسایش محافظت می نماید. در هر جایی که لایه رویی از بین رفته باشد یا دارای درز و شکاف باشد، فرسایش با سرعت و شدت بیشتری عمل کرده و موجب گشایش دره های کوچک و شکاف های گوناگون در منطقه شده است.
در برخی نقاط این دره ستون ها و ستونک هایی دیده می شوند که برخی شکل سوزنی و باریک دارند. از دلایلی که برای تشکیل این اشکال می توان برشمرد. حرکت چرخشی و سیلابی آب باران های فصلی پیرامون ستون یا بازمانده دیواره های قدیمی و فرسودن آنها به شکلی استوانه ای یا سوزنی است. همچنین باقی ماندن یک تکه کلاهک مقاوم از لایه بالایی بر روی یک بخش کوچک از لایه زیرین، موجب حفظ این بخش به صورت ستونی شده، در حالی که پیرامون این ستون به دلیل نداشتن پوشش، از بین رفته و حذف شده است.

جنگل حرا
جنگل های مانگرو (جنگل های ماندابی) اکوسیستم های کاملاً ویژه هستند و در ارتباط مستقیم با جزر و مد آب دریا رشد می کنند. جنگل های مانگرو جنوب ایران بیشتر از گونه حرا ( AVICENNIA MARINA )تشکیل شده است. این جنگل ها در ایران آخرین حد پراکنش جنگل های مانگرو جنوب غربی آسیاست. منطقه حفاظت شده حرا در تنگه خوران بین جزیره قشم و سواحل بندر خمیر در اراضی گِلی و خیس و تالاب های گستره جزر و مدی بصورت نامنظم و با انبوهی متفاوت روییده اند. جزر و مد روزانه مهمترین عامل تعیین کننده در شکل گیری اکوسیستم حرا است. هر چند جنگل های حرا توده خالص و یکدستی هستند که هیچگونه تنوع گیاهی در آنها دیده نمی شود ولی از تنوع جانوری خوبی برخوردار است. این منطقه علاوه بر اینکه منطقه حفاظت شده در رده بندی مناطق تحت حفاظت سازمان محیط زیست هستند، در فهرست کنوانسیون تالاب های بین المللی رامسر نیز قرار دارد. 
جنگل های حرا، اکوسیستمی ماندابی از اجتماعات ساحلی مناطق حاره هستند. در هنگام مد تنها تاج درختان بالاتر از سطح آب شور دریا دیده می شود و بقیه اندام های درختان در زیرآب قرار می گیرند. در هنگام جزرمی توان قسمت های زیر تاج، ساق و ریشه های تنفسی این درختان را دید. جنگل های مانگرو به خوبی قادرند در آب شور رشد کنند. مانگرو گیاهان گلدار خشکی زی هستند که به علت عدم توانایی در رقابت با سایر گیاهان در خشکی به سوی دریا روی آورده اند و با تحمل شرایط دشوار زیستی حدفاصل بین خشکی و دریا حاکم منطقه شده اند و آنها را به اکوسیستمی ویژه تبدیل کرده است. 
جزر و مد در شکل گیری جنگل های مانگرو با کارکردهای خود در تنوع بخشی به حیات آن نقش اساسی دارد. جنگل های مانگرو میزبان شمار زیادی از پرندگان آبزی هستند که منابع غذایی خود را در فاصله پیشروی و عقب نشینی آب بر اثر جزر و مد در سواحل گِلی جستجو می کنند و هر یک در عمق خاصی از آب شور و گِل با نوع خاصی از منقار به تغذیه می پردازند. 

دره تندیس ها
دره تندیس ها در بخش جنوبی جنگل حرا واقع شده است. این دره به دلیل وجود اشکال و احجام طبیعی پرشمار، این نام را به خود گرفته و در حقیقت بازمانده یک زمین بلند به شدت فرسایش یافته می باشد.
آنچه که در این منطقه دیده می شود، بازمانده دشت مرتفعی است که زمانی به بام قشم متصل بوده است. بالا آمدگی تدریجی جزیره موجب عقب رفتن ساحل و گسترش مساحت خشکی شده است. این بخش که اکنون دره تندیس ها نام دارد، یکی از بخش هایی است که پس از بیرون آمدن از زیر آب، متحمل فرسایش ساحلی و تخریب گسترده و چشمگیر شده است. این فرسودگی از سمت بام قشم کاهش یافته تا به جای دست نخورده یعنی بام برسد.
در دره تندیس ها نیز همانند بسیاری از مناطق دیگر جزیره، تخریب و از بین رفتن لایه آهکی سخت که پوششی بر لایه های نرم فرسا بوده، موجب پیشرفت عمل فرسایش و تخریب سازنده ها شده و هرکجا که لایه پوششی باقیمانده باشد، سازنده های نرم نیز در زیر آن حفظ شده اند و به همین دلیل می توان بلندی های جزیره مانندی را در میان زمین های پست و فرسوده مشاهده نمود.
در این منطقه انواع احجام و اشکال جالب و شگفت انگیز دیده می شوند که به دست توانای طبیعت پدید آمده اند و گویی یک هنرمند چیره دست، سال ها به تراش و شکل دادن سنگ و خاک در این مجموعه مشغول بوده است.
در بخش هایی از این دره می توان سنگواره های فراوانی را یافت که بیشتر مربوط به دوکفه ای ها هستند و در برخی نقاط به صورت توده ای تجمع پیدا کرده اند.
از دیگر دیدنی های قابل توجه در این منطقه، وجود پدیده های رسوبی جالب مانند ترک های گِلی است که منظره بسیار زیبایی در پیش زمینه چشم اتدازهای دره پدید می آورند. در هنگام بارندگی یا پس از آن باید دقت نمود که زمین در این نقاط بسیار چسبنده و باتلاق گونه است و ممکن است مشکلاتی را برای بازدید کنندگان بوجود آورد.

تنگه چاهکوه
تنگه چاهکوه (چاکو) یک نمونه ویژه و کم نظیر از عملکرد فرسایشی آب جاری است. حرکت سریع و قدرتمند آب در بارندگی های شدید و نادر، عامل اصلی شکل گیری این تنگه بخشی از یال شمالی - غربی تاقدیس است که کوه نمکدان در آن دیده می شود.  تاقدیس یک ساختار محدب گنبد مانند است که در اثر فشارهای درونی و جانبی و در نهایت چین خوردگی لایه های زمین پدید می آید.
به دلیل فشارهای جانبی و کشیده شدن لایه های تاقدیس، درزها، ترک ها و شکستگی (گسل) هایی در دیواره (یال) تاقدیس پدید می آیند این درزها و شکستگی ها نقاط ضعف دیواره هستند و عوامل گوناگون فرسایشی در آن نقاط عملکرد قوی تر و مؤثرتری دارند.
تنگه چاهکوه یکی از این شکستگی های اولیه و سپس توسعه یافته توسط عوامل فرسایشی است. در راستای عمود بر امتداد اصلی تنگه، یک تنگه دیگر نیز به چشم می خورد که عامل اصلی تشکیل آن، یک گسل کاملاً بارز است که امتداد گسستگی آن را آشکارا می توان دید. به طور کلی تاقدیس ها و مناطق پیرامون آنها از مناطق پر جنبش و ناآرام به شمار می روند که همین موضوع عامل پدید آمدن گسل ها و درز و شکاف های فراوان در لایه های زمین این منطقه است.
یکی از ویژگی های زمین شناسی تنگه چاهکوه، غیر قابل نفوذ بودن آن در برابر آب است. این عامل موجب می شود آب در درون آن جاری شده و درز و شکاف های آن را پر کرده و فرسوده کند. مردم محلی از این خاصیت تنگه استفاده جانبی کرده اند و با حفر گودال هایی در کف تنگه، امکان گردآوری و ذخیره آب باران را فراهم نموده اند. با توجه به خشک بودن جزیره و ارزش زیاد آب باران در قدیم، این ابتکار بسیار ارزشمند و مؤثر بوده است.
دیواره های تماشایی و اعجاب انگیز تنگه چاهکوه ارزش زیبایی شناختی بالایی دارند و حفاظت از آنها در برابر کنده کاری یا نوشتن یادگاری، موجب همبستگی شدن این زیبایی و لذت بازدیدکنندگان آینده آن خواهد بود.

گنبد و غار نمکی
غار نمکدان به طول 6580 متر، طولانی ترین غار نمکی جهان است که درون گنبد نمکی نمکدان شکل گرفته و در بخش جنوب غربی جزیره قرار دارد. 
سایت نمکدان یکی دیگر از جاذبه های علمی ژئوپارک قشم می باشد در این منطقه بدلیل پدیده دیاپیریسم، کنبد نمکی سر بر آورده است که طولانی ترین غار نمکی جهان با تالارهای رویایی، قندیل های چند متری، شکوفه های میلیمتری و دیواره های رنگارنگ که چشم هر بیننده ای را مسحور و مبهوت خود کرده و چیره دستی نقاش بی همتای آن را به نمایش می گذارد، در این گنبد قرار دارد. 
همچنین وجود چشمه های نمک و سفید پوش کردن دره ها و زمین های اطراف این گنبد، چشم اندازی رویایی به منطقه داده است. در این منطقه انواع سنگ های رسوبی، دگرگونی و آذرین را می توان یافت که جهت پژوهش ها و تحقیقات کانی شناسی پترولوژی یا سنگ شناسی می تواند مورد مطالعه قرار گیرد. پدیده های زیبا و چشمگیری در فضای غار نمکی نمکدان قابل مشاهده هستند: چکنده (استلاکتیت) ها که به نام قندیل های نمکی نیز شناخته می شوند، چکیده (استلاکمیت) ها، بلورها و گونه های مختلف از اشکال و رسوبات نمکی (مانند اشکال رشته ای، گل کلمی، تخم مرغی و احجام چند ضلعی)، همچنین در برخی از بخش ها، آب های فرو رو تجمع کرده و حوضچه هایی را تشکیل می دهند که در کف انها بلورهای زیبای نمک قابل مشاهده است.
یکی دیگر از پدیده های دیدنی که در اطراف گنبد نمکدان و سمت ساحلی آن قابل مشاهده است ذرات درخشان و نقره فام کانی اولیژیست (گونه ای اکسید آهن) است که بر روی شن های ساحل می درخشند و منظره زیبایی پدید می آورند. این پدیده زیبا در اثر خرد شدن و فرسایش قطعات بزرگتر اولیژیست و پراکنده شدن آن شکل می گیرد. کانی اولیژیست و دیگر اکسیدهای آهن، در پیرامون گنبدهای نمکی فراوانند. 
هنگام بازدید از بخش های گوناگون گنبد نمکی احتیاط فراوان لازم است، بر روی سطح گنبدهای نمکی چاله های انحلالی فراوانی وجود دارند که خطر سقوط به درون آنها بسیار جدی است. برخی از این چاله ها به صورت مخفی بوده و ممکن است توسط یک لایه نازک پوشیده شده و در نگاه اول مشخص نباشند. 
غار نمکدان یک ژئوسایت بسیار حساس است. شکل گیری این غار و پدیده های گوناگون درون آن، ده ها هزار سال طول کشیده است، هر قطعه از اشکال زیبای نمکی که بر سقف یا دیواره های آن دیده می شوند، اگر از جای کنده شود به ده ها و صدها سال زمان برای تشکیل دوباره نیاز دارند، این به آن معناست که بازدید از این پدیده کم نظیر و استثنایی نیازمند احتیاط و دقت زیاد برای حفظ زیبایی های آن دارد، یک زیبایی طبیعی که میراثی برای آیندگان، از جمله فرزندان و نوادگان بازدید کنندگان امروزی آن است.

بام قشم
بام قشم یکی از جذابترین ژئوسایت ها می باشد. بام قشم فلاتی نیمه بلند مشرف بر کناره شمالی جزیره است که از بخش های مرکزی آغاز می شود و تا نواحی غربی امتداد می یابد. این فلات را بام قشم نامیده اند چرا که گسترده ترین بخش بلند جزیره است و چشم انداز بی نظیری را می توان از فراز آن مشاهده نمود. فلات بام قشم از شمال مشرف به دره تندیس هاست که حجم های آن از فراز بام قشم جلوه بسیار زیبایی دارد. بخش های برفراز بام قشم به طور عمده از سنگ آهک سخت که شامل پوسته های صدف فراوان است تشکیل شده و دردامنه ها و حواشی آن ارتفاعات ماسه سنگ سست همراه با مارن و سیلت مشاهده می شود که به شدت فرسایش یافته اند. یکی از راه های خوب دسترسی به بام قشم از طریق جاده طبل به سلخ است که پس از طی مسیر خاکی کوتاه و سپس پیاده روی 15 دقیقه ای و صعود از دامنه ها می توان به سطح فلات دسترسی پیدا کرد. از فراز فلات "کلات کشتاران" مشخص است که در آن بقایای یک روستای ویران شده تاریخی را می توان یافت که آثاری از دیوارهای قدیمی بسیار منظم محوطه های زندگی قطعات سنگی پرداخت شده و فضاهایی مانند آغل حیوانات و انبار مشاهده می شوند. همچنین قطعاتی از سفال و خشت پخته که احتمالاً مربوط به دوران اسلامی است در میان ویرانه ها یافت می شوند. نکته جالب استفاده از سنگ آهک سخت در سازه های این منطقه است که از همان لایه های آهکی بالای فلات تأمین شده است، وجود یک آب انبار مسقف سنتی (برکه) نشان از آن دارد که سابقاً اهالی روستاهای اطراف (سلخ و طبل) در ماه های گرم و شرجی از بام قشم به عنوان ییلاق استفاده می کرده اند. بام قشم یک فرصت استثنایی را برای مشاهده ساحل شمالی جزیره شامل دره تندیس ها و جنگل زیبای حرا و آبهای نیلگون خلیج فارس و سرزمین اصلی فراهم می کند تا انسان را ساعت ها بر فراز بام قشم به تماشا و تفکر وادار نماید و یا به استفاده از هوای ملایم و آسمان شفاف و رصد ستارگان تشویق نماید.

دلفین های بازیگوش 
گله دلفین ها یکی از زیباترین جاذبه های جزیره هنگام از توابع جزیره قشم به حساب می آید. دلفین های بازیگوش ساکن در آب های بین جزیره هنگام و قشم با بازی های بی نظیرخود در اطراف قایق گردشگران جماعتی را سرکار می گذارند و لحظات هیجان انگیز و لذت بخشی را برای آن ها به وجود می آورند. معمولا صبح ها بهترین فرصت برای تماشای دلفین های بازیگوش و بالا و پایین پریدن آن ها می باشد.

قلعه پرتغالی ها
قلعه پرتغالی ها در قشم در انتهای شمال شرقی جزیره واقع است. این قلعه دو حصار و برج هایی در چهارگوش دارد. در پشت حصار بیرونی قلعه، خندقی وجود داشته که اینک پر شده است. دیوار سازی قلعه با سنگ های مرجانی و سنگ لاشه و ملات گچ و ساروج به شکل بناهای عهد ساسانی انجام گرفته است. در میان خرابه های قلعه هنوز هم تعدادی لوله زنگ زده توپ وجود دارد، که چهار لوله از این لوله ها را در اطراف در ورودی پاسگاه های قدیمی شهر قشم و لافت نصب کرده اند و چند لوله توپ دیگر نیز به بندر لنگه حمل شده است.
این قلعه در سال ۱۵۰۷ میلادی به فرمان «آلفونسو آلفوکرک» دریانورد پرتغالی در جزیره قشم احداث شد. قلعه قشم با مساحتی بیش از دو هزارمترمربع از سنگ های آهکی و گچی با ملات ساروج محلی ساخته شده و طی یک قرن چندین بار استحکام بخشی در آن انجام شده است. این دژ راست گوشه چهار برج در چهارگوشه و بازوهایی بلند خود دارد که توپ و منجنیق ها روی پهنای آن مستقر می شده اند. قلعه قشم کاربردی همانند یک انبار بزرگ یا جای نگهداری مهمات و سلاح داشته که در مواقع اضطراری به دیگر دژها کمک می رسانده است. قلعه پرتغالی ها یک قلعه تدارکاتی بود که برای ارتباط با قلعه هرمز و رساندن تدارکات و خدمات به این قلعه مرکزی در قشم ساخته شده بود. احسان یغمایی باستان شناس پیشکسوت که سابقه کاوش و اقدامات باستانی بسیاری در حوزه آثار خلیج فارس را در پرونده خود دارد، این قلعه را در سال ۷۸ از زیر خاک بیرون آورد. این باستان شناس تا بهار ۱۳۷۹ در این قلعه به کاوش پرداخت. در آبان ۱۳۸۷ نیز در پی حفاری های شرکت برق در محدوده ۵۰۰ متری قلعه پرتغالی ها، تونل قدیمی متصل به این قلعه در شهر قشم، کشف شد.
این تونل که به قلعه پرتغالی ها متصل است، راه فرار فرماندهان و نیروهای نظامی پرتغالی و همچنین مکان نگهداری مهمات نظامی آنان بود. این تونل تا محدوده میدان سعدی شهر قشم به طول حدود سه کیلومتر، ادامه دارد. گفته می شود این تونل براساس برخی روایات از قلعه پرتغالی ها در شهر قشم تا غارهای خربس (در ۱۵کیلومتری جنوب شهر قشم) نیز ادامه دارد. در زمستان سال ۸۹ اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی سازمان منطقه آزاد قشم ساماندهی قلعه پرتغالی ها در شهر قشم را انجام داد. بر این اساس عملیات پاکسازی محیط داخل و پیرامونی قلعه پرتغالی های شهر قشم با لایروبی چاه و آب انبارهای مختلف و جمع آوری زباله ها انجام شد و همچنین بخش های تخریب شده و استحکام بخشی قسمت های مرمت شده آن نیز انجام گرفت. همچنین در این پروژه نصب تابلوهای راهنما و در ورودی قلعه و نورپردازی برای این اثر تاریخی و به شکلی زیبا انجام شده است.