یکی از شگفت آورترین جانواران موجود در قشم که از نیمه های اسفند تا پایان اردیبهشت صحنه های بی بدیلی را در مقابل چشمان دوستداران محیط زیست و گردشگران به نمایش می گذارند.
لاک پشت پوزه عقابی هستند که با توجه به نزدیکی زمان تخم گذاری آنان و اهمیت زیستی این گونه کمیاب جانوری در این منطقه، با «نیما آذری» مدیر سابق پروژه اکوتوریسم روستای شیب دراز و مدیر موسسه آموزشی «آوای طبیعت پایدار» به گفت و گو نشسته ایم.
لطفا مختصری در خصوص لاک پشت های پوزه عقابی توضیح دهید.
لاک پشت پوزه عقابی(Hawksbill turtle) یکی از هشت گونه لاک پشت دریایی دنیاست. این لاک پشت جزو پنج گونه لاک پشت دریایی است که در خلیج فارس و دریای عمان وجود دارد و نسبت به سایر گونه های لاک پشت های دریایی، جثه کوچکتری دارد به طوری که طول متوسط اینگونه لاک پشت حدود 70 سانتی متر، پهنای آن بین 60 تا 70 سانتی متر و وزن متوسط آن 40 کیلوگرم است.
محیط زیست این جانوران در جوار جزایر مرجانی و عمده غذای آن ها اسفنج ها، مرجان های نرم و حلزون های دریایی است و به همین دلیل آرواره های آنان متناسب با نوع تغذیه به شکل منقار عقاب درآمده است.
برای جلوگیری از انقراض نسل اینگونه لاک پشت ها در قشم چه برنامه هایی اجرا شده است؟
لاک پشت پوزه عقابی در لیست قرمز اتحادیه جهانی حفاظت (IUCN) قرار دارد و وضعیت آن به شکل بحرانی در خطر انقراض است. بنابراین نیاز به پروژه های حفاظتی برای جلوگیری از انقراض آن وجود دارد.
عوامل متعددی چون تخریب زیستگاه این جانوران و استفاده ساکنان جزیره از تخم این لاک پشت ها به عنوان منبع غذایی موجب شده حیات لاک پشت های پوزه عقابی بیش از پیش در معرض آسیب قرار بگیرد.
از دیگر تهدیدهای این جانور پرستوهای دریایی، کاکایی ها، حواصیل و حتی خرچنگ ها هستند که تا رسیدن آن ها به دریا در کمین شان نشسته اند تا از آن ها تغذیه کنند. بچه لاک پشت ها بی دفاع ترین نوزادان جانوران دریایی هستند. تخمین زده شده که تنها 1 درصد از آن ها به سن بلوغ می رسند!
لاک پشت های پوزه عقابی دقیقا چه زمانی و در چه نقاطی تخم گذاری می کنند؟
این لاک پشت ها در سواحل خلیج فارس و دریای عمان به صورت فصلی دیده می شوند و در جزیره قشم، هنگام، فارور و شیدور برای تخم گذاری به ساحل می آیند.
در جزیره قشم بیشترین تخم گذاری در ساحل جنوبی به طول 25 کیلومتر انجام می شود و حاشیه شرقی روستای شیب دراز مهمترین سایت تخم گذاری این لاک پشت محسوب می شود.
تخم گذاری لاک پشت های پوزه عقابی زودتر از سایر گونه ها آغاز می شود و زمان آن از اواسط اسفند تا نیمه اردیبهشت است.
پدیده تخم گذاری این لاک پشت ها از نظر زیستی چگونه است؟
تخم گذاری لاک پشت های پوزه عقابی شب هنگام صورت می گیرد و لاک پشت های نر در طول زندگی هرگز به ساحل نمی آیند اما ماده این جانوران پس از رسیدن به سن بلوغ (معمولا پس از 30 سالگی) برای تخم گذاری به همان ساحلی می آیند که در آن زاده شده اند.
ساحل ماسه ای دانه درشت و آرام مکانی امن برای تخم گذاری است. لاک پشت مادر پس از بررسی ساحل و یافتن مکان مناسب چاله ای به عمق حدود 50 سانتی متر می کند و تخم های خود را که تعداد آنها تا 120 عدد هم می رسد در آن قرار می دهد.
هر لاک پشت در فصل تخم گذاری حدود سه بار وارد ساحل می شود و اقدام به تخم گذاری می کند .نوزاد ها پس از حدود 45 تا 75 روز از تخم بیرون می آیند. وزن آن ها کمتر از 20 گرم و طول بدنشان پنج سانتی متر است.
گردشگران برای حفاظت از این لاک پشت ها و بقای نسل آنان چه اقداماتی می توانند انجام دهند؟
لاک پشت ها برای بررسی امنیت ساحل به منظور تخم گذاری در شب به نزدیکی ساحل می آیند گردشگران باید از شنا کردن و ازدحام در ساحل که موجب احساس ناامنی برای لاک پشت ها می شود خودداری کنند؛ همچنین با توجه به این که پدیده تخم گذاری در ساعت های مختلف شب اتفاق می افتد در حین حرکت به سمت ساحل حفظ سکوت و آرامش روستا الزامی است.
همچنین این لاک پشت ها به علت نرمی و جنس مناسب ماسه های ساحل شیب دراز، این ساحل را برای تخم گذاری انتخاب می کنند، برای حفظ شرایط طبیعی ساحل رعایت تذکرات مسئولان، حفظ نظافت و شنا نکردن در این ساحل از اهمیت بالایی برخودار است.
گردشگران نباید فراموش کنند که تخم گذاری لاک پشت ها در شب اتفاق می افتد و مشاهده این پدیده نیازمند صبر است و در طول روز می توانند از مشاهده طبیعت زیبای ساحل لذت ببرند .
.