چابهار با دارا بودن 315 کيلومتر ساحل با درياي عمان، حدود يک ششم کل مرزهاي جنوبي کشور را در اختيار دارد، که ظرفيتي نهفته براي توسعه اقتصاد ايران است. اين مقدار خط ساحلي حدود يک ششم کل مرزهاي جنوبي کشور است، اما؛ امتياز چابهار نسبت به ساير بنادر و جزاير خليج فارس، تماس مستقيم و بدون واسطه سواحل مکران با آبهاي آزاد است.
همچنين اين بندر تنها بندر اقيانوسي جمهوري اسلامي ايران است که مي تواند نقش مهمي در اقتصاد و سياست کشور بر عهده گيرد.
به ويژه اين که اين بندر به دليل موقعيت راهبردي اش نزديک‌ترين راه دسترسي کشورهاي محصور در خشکي آسياي ميانه (افغانستان، ترکمنستان، ازبکستان، تاجيکستان، قرقيزستان و قزاقستان) به آبهاي آزاد و يکي از مهم ترين چهارراه هاي کريدور شمال-جنوب و شرق-غرب بازرگاني جهاني محسوب مي شود.
در اين راستا، با حامد علي مبارکي، مديرعامل منطقه آزاد تجاري صنعتي چابهار، در مورد برنامه هاي کشور براي پيشرفت و توسعه اين منطقه گفت و گويي داشته ايم که با هم آن را مرور مي کنيم:
با توجه به اهميت چابهار در موقعيت اقتصادي ايران و نقش اين منطقه در افزايش درآمدهاي غيرنفتي و حضور قوي تر کشور در جنوب آسيا و آسياي ميانه به عنوان راهي براي کنار زدن شرايط تحميلي پس از تصويب تحريم ها، چه اقداماتي براي افزايش ظرفيت چابهار انجام شده است؟
در ارتباط با توسعه منطقه آزاد چابهار، در دولت يازدهم اميدي به وجود آمد که در نتيجه نقشي است که رئيس جمهور براي آباداني و توسعه چابهار، جنوب و شرق کشور بر عهده گرفت. در سفر دوم روحاني به استان سيستان و بلوچستان، رئيس جمهور تاکيد کرد شخصا مسائل شرق کشور را دنبال مي کند که حرف بزرگي براي پيشرفت منطقه محسوب مي شود.
از مهمترين اقداماتي که در اين راستا صورت گرفته است بايد به پروژه راه آهن چابهار-زاهدان- مشهد اشاره کرد که در حال حاضر عمليات احداث بخش اول اين مسير در حد فاصل چابهار تا ايرانشهر در چهار قطعه و به طول ۳۰۰ کيلومتر آغاز شده و در حال اجراست و اميدواريم به موقع پايان يابد. طول اين مسير که از ورودي شرقي بندر شهيد بهشتي چابهار آغاز شده و به خط آهن بافق - مشهد متصل خواهد شد، به يکهزار و ۳۸۰ کيلومتر مي‌رسد که در مسير چابهار- ايرانشهر و زاهدان با ۳۰ ايستگاه، احداث خواهد شد.
در راستاي توسعه بنادر، اسکله پنجم بندر شهيد بهشتي در 27 و 28 بهمن افتتاح شد که براين اساس ظرفيت سالانه 2.5 تن ترانزيت کالا بندر شهيد بهشتي به 6 ميليون تن افزايش يافت. براساس نظر رئيس جمهور قرار است در يک پروژه 15 ساله اين رقم به 80 ميليون تن در سال برسد تا بتواند با بندر شهيد رجايي بندر عباس برابري کند.
هچنين هم اکنون کشتي هاي 70 تا 80 هزار تني مي توانند وارد چابهار شوند که اولين کشتي با اين ظرفيت، بار گندم خود را در بندر تخليه کرد.
پروژه ترمينال فرودگاه بين المللي چابهار در دست بررسي است که براي سرمايه گذاري در اين حوزه موافقت هاي اوليه گرفته شد. توافق نامه اي هم ترکان، دبير شوراي هماهنگي مناطق آزاد کشور با نيروي هوايي جمهوري اسلامي ايران منعقد کرد. همچنين جهانگيري، معاون اول رئيس جمهور مصوبه اي صادر کرد که 300 هکتار از اراضي را براي فرودگاه در نظر گرفتند. آغاز به کار اين طرح اواخر سال جاري و يا اوايل سال 94 خواهد بود.
برنامه بعدي راه اندازي پروازهاي شبانه در منطقه چابهار است. در اين راستا ما در حال حل مشکل رايتينگ فرودگاه هستيم و طبق برنامه ريزي ها از 25 اسفند پروازهاي شب اين منطقه نيز انجام شود.
راه اندازي مجتمع فولاد مکران با مشارکت منطقه چابهار، بانک ملت، سپه و شرکت ايميدرو و مجتمع فولاد شرکت خليج فارس در کنار احداث قطب سوم خودرو سازي وکارخانه آلمينيوم با ظرفيت توليد 1 ميليون در سال از ديگر اقداماتي است که در دولت روحاني براي چابهار در نظرگرفته شده اند.
لازم است تاکيد شود که منطقه آزاد چابهار، دومين سطح اشتغال صنعتي را بعد از قشم در ميان مناطق هفتگانه آزاد کشور دارد، با توجه به اين که سند دست بالاي اين منطقه صادرات و ترانزيت است.
بودجه اي که دولت براي منطقه آزاد چابهار اختصاص داده، چقدر است؟
دولت يازدهم 95 ميليارد تومان براي اين منطقه آزاد در نظرگرفته است که ما اميدواريم در کنار ساير درآمدهاي چابهار، کار رونق و توسعه را بهتر از قبل پيش ببريم.
پروژه احداث مسجد، استاديوم دوهزار نفري و دانشگاه بين المللي منطقه آزاد نيز از اين قبيل طرح ها هستند. در سال 90 ساختمان دانشگاه بين المللي منطقه آزاد به دانشگاه آزاد فروخته شد اما هم اکنون با راه اندازي مجدد دانشگاه بين المللي از ترم بهمن دانشجو پذيرفته شد و اميد است از مهر سال آينده دانشجويان در ساختمان جديد اين دانشگاه مستقر شوند.
با توجه به علاقه مندي هند براي حضور در منطقه آزاد چابهار، چه مشوق ها و اقداماتي براي سرمايه گذار هندي لحاظ شده است؟
در اين حوزه، با مقامات کشور هند نشست هايي برگزار شد. در آخرين مورد بايد به حضور سفير اين کشور در چابهار اشاره کرد. طبق برنامه، قرار است يکي از اسکله هاي شهيد بهشتي و يا کلانتري در اختيار هند قرار گيرد تا آنها دستگاه هاي تخليه و بارگيري خود را در اين اسکله مستقر کنند و پس از 10 سال از اين تاريخ، مالکيت اين دستگاه ها به ايران منتقل شود.
اما با وجود علاقه دهلي نو به حضور در چابهار و تلاش براي رقابت با چين که در بندر گوادر پاکستان در حال سرمايه گذاري است، اين کشور چندان در عمل رغبتي نشان نمي دهد. لکن بعد از نشست هاي محمد سعيد نژاد، مدير عامل سازمان بنادر و دريانوردي کشور و اکبر ترکان با مقامات هند، اميد است اين برنامه ها محقق شود و دهلي نو به طرح هاي خود ترتيب اثر دهد.
با وجود اهميت چابهار براي اقتصاد افغانستان و اتصال اين کشور محصور در خشکي از طريق بندر مذکور به اقيانوس و آب هاي آزاد، چه تهسيلاتي براي حضور تجار و بازرگانان افغانستان در نظر گرفته شده است؟
مراودات با کشور افغانستان از 22 سال قبل که چابهار منطقه آزاد اعلام شد، تاکنون کماکان ادامه دارد. در اين بازه زماني پنج دور تفاهم نامه ميان چابهار و افغانستان منعقد شد. بر اين اساس طبق آخرين تصميمات اتخاذ شده، قرار است 50 هکتار از اراضي چابهار براي احداث سوله و راه اندازي ترانزيت به اين کشور اختصاص داده شود.
افغانستان به عنوان نخستين ايستگاه در مسير حضور ايران در آسياي ميانه، اهميت ويژه اي دارد؛ چنانکه يکي از برنامه هاي رياست جمهوري و دبير شوراي هماهنگي منطقه آزاد کشور تقويت ناوگان ايران در اين حوزه است. از اين رو بنا است يکهزار دستگاه کشنده از چابهار تا مرز ميلک و 500 دستگاه هم از چابهار تا منطقه سرخس و گمرکات دوقارون به کار گرفته شود.
اين در حالي است که بندر چابهار براي سرمايه گذار از لحاظ کاهش هزينه ها نسبت به بندر عباس بسيار مقرون به صرفه تر است؛ زيرا طبق برآوردها، هزينه ها در چابهار پنجاه درصد نسبت به بندر عباس کمتر است؛ ضمن اينکه فعال شدن محور چابهار-ميلک، مستقيما منجر به رونق بخشي شرق کشور مي شود.
با توجه به پتانسيل هاي چابهار در زمينه گردشگري و صنعت توريسم، چه اقداماتي در اين حوزه انجام شده است؟
سواحل درياي عمان و چابهار تا مرز بندر گوادر در پاکستان محدوده اي 110 کيلومتري را پوشش مي دهند که بسيار زيبا هستند اما اميد است تا به مدد پياده سازي طرح هاي مدرن زيبايي اين سواحل دوچندان شود. در اين راستا يک پروژه 600 هکتاري براي رونق صنعت گردشگري تعريف شده که قرار است در آن تاسيساتي احداث گردد که همگي مشرف به دريا باشند. از اين رو در حال حاضر ما از سرمايه گذار دعوت به عمل مي آوريم که با ارائه طرح هاي نو وارد اين عرصه شوند تا پروژه مذکور شکل عملياتي به خود بگيرد. البته طرح تفضيلي پروژه مشکلاتي وجود دارد که به زودي آن نيز مرتفع خواهد شد.
از ديگر برنامه هايي که در چابهار در اين حوزه انجام شده است بايد به گردشگري سلامت اشاره کرد که دو سال پيايي اجرا شد. در برنامه توريسم سلامت منطقه يک بيمارستان فوق تخصصي نيز براي اجراي بهتر طرح و کمک رساني به گردشگران لحاظ شده است.
منبع:موج