با توجه به تصمیمات اخیر وزیر نفت ایران مبنی بر تمرکز صنعت نفت کشور بر میادین مشترک نفتی و گازی، می‌توان متوجه اهمیت بالای این موضوع برای صنعت نفت کشور شد.
در حال حاضر کوچکترین غفلتی از سوی مسئولان ذی‌ربط این حوزه می‌تواند ضرر جبران ناپذیری را به این صنعت وارد کند که خوشبختانه با اقدام به موقع وزیر نفت ایران این موضوع در دست پیگیری قرار‌گرفت. هر ثانیه‌ای که می‌گذرد طرف مشترک ایران در چاه‌های نفتی و گازی، نفت و گاز بیشتری را استخراج می‌کند. شرایط استخراجی چاه‌های نفتی نیز به گونه‌ای است که حجم بیشتر این طلای سیاه به طور طبیعی به سمتی سرازیر می‌شود که مکش و در حقیقت استخراج بیشتری از آن سو رخ می‌دهد. با نگاهی کوتاه به دوره قبلی وزارت بیژن زنگنه متوجه می‌شوید که موضوع بهره‌برداری از میادین نفتی و گازی مشترک همچنان جزو اولویت‌های او بوده و هست که نشان از هوشمندی مدیریتی وی دارد. در خلال این تمرکزگرایی بر میادین مشترک، ایران تصمیم گرفت تا برای حفظ هرچه بیشتر و سریع‌تر این سرمایه عظیم ملی، ضمن توجه به اصل بومی‌سازی صنایع، از بخش خصوصی و حتی شرکت‌های اجرایی خارجی نیز کمک بگیرد و در پی این تصمیم بخشی از پروژه آزادگان جنوب را در قراردادی به چشم بادامی‌ها سپرد. پس از گذشت چندی و اثبات ناکارآمدی طرف قرارداد چینی، این شرکت خلع مسئولیت و از کشور اخراج شد. نکته قابل توجهی که در این موضوع وجود دارد این است که آیا گسترش مشارکت با شرکت‌ها و پیمانکاران خارجی برای افزایش توسعه بهره‌وری میادین مشترک امری مقرون به صرفه محسوب می‌شود یا خیر؟ همچنین اینکه ایران برای انعقاد چنین قراردادهایی مجاز به امتیازدهی به طرف مقابل هست؟
میادین مشترک، مهم‌ترین پروژه‌ها
علی شمس اردکانی، عضو اتاق بازرگانی ایران، ضمن یادآوری این موضوع که بنابر اصول اولیه اقتصاد، مشارکت در هر زمینه باید به نفع دو طرف مورد معامله باشد، در گفت‌وگو با صمت گفت: درباره مشارکت شرکت‌ها و کارگزاران خارجی در پروژه‌های افزایش بهره‌وری میادین مشترک نیز باید شرایط به گونه‌ای باشد که هر دو طرف سوددهی داشته باشند اما کم و کیف انعقاد قراردادها مربوط به بخش حقوقی و کارشناسی است.
وی تصریح کرد: یک کارشناس حقوقی متخصص در زمینه امور بین‌الملل باید به دقت به بررسی متن قراردادها بپردازد تا محلی برای ضرردهی ایران وجود نداشته باشد. اما اینکه ماحصل انعقاد یک قرارداد به نفع یا ضرر کشور باشد، مربوط به طرف خارجی نیست. شرکت یا نماینده ایران که برای انعقاد قرارداد برگزیده می‌شود باید یک فرد متخصص در امور حقوقی بین‌الملل باشد تا احتمال ضرردهی به کمترین میزان خود برسد.
اردکانی با تاکید بر این موضوع که تمرکز بر میادین نفتی و گازی مشترک از جمله مهم‌ترین پروژه‌های کشور است، ادامه داد: از جمله صحیح‌ترین تصمیمات وزیر نفت می‌توان به انتقال تجهیزات نفتی و استخراجی به میادین مشترک نفت و گاز اشاره کرد.
میادین مشترک در شرایطی هستند که اگر ذره‌ای از آنها غافل شویم، متضرر خواهیم شد. البته این تمرکز بر میدان‌های مشترک در دوره‌های قبلی خیلی کمرنگ‌تر بود که علت آن همچنان نامشخص است. علت اینکه در ۱۲ سال سرمایه ملی ایران با کمترین میزان از میادین مشترک نفتی و گازی برداشت شد، چیست؟ اما بیژن زنگنه، وزیر نفت کشور در دوره قبلی وزارت خود نیز به این تمرکزگرایی بر میدان‌های مشترک نفتی و گازی تاکید داشته و همچنان دارد.
انعقاد سریع قراردادها
حسن مرادی، کارشناس انرژی، با تاکید بر این موضوع که پروژه توسعه میادین مشترک نفتی برای کشور اهمیت بسیاری دارد، گفت: میادین مشترک برای اقتصاد کشور از چنان اهمیتی برخوردار است که باید از مشکلات جزئی که در قراردادها وجود دارد چشم‌پوشی کنیم. حتی ممکن است در برخی شرایط برای تسریع این امر، به چینی‌ها امتیاز دهیم. البته به این معنا نیست که هر شرایطی را که چینی‌ها بیان کردند بپذیریم. اما در شرایط اضطراری چشم‌پوشی از برخی منافع که البته جزو منافع ملی نیستند، مشکلی ایجاد نمی‌کند.
مرادی تصریح کرد: باید در نظر داشته باشیم که هر ساعت و هر ثانیه‌ای که صرف برداشت نفت و گاز از میادین مشترک نفتی و گازی نمی‌شود، زیان‌های جبران‌ناپذیری به صنعت نفت کشور وارد می‌شود. بنابراین مصلحت این امر در این است که قراردادها هرچه سریع‌تر منعقد شده و به مرحله بهره‌برداری برسد.
وی افزود: البته باید توجه داشته باشیم که سیاست کلی صنعت نفت کشور باید درجهت بومی‌سازی این صنعت گام بردارد و از شرکت‌های داخلی حمایت کند. اما به علت اشتباهات گذشته زمان و درنتیجه سهم زیادی را برای بهره‌برداری ازمیادین نفتی و گازی از دست داده‌ایم که این موضوع موجب شده مسئولان ما با اکراهی که داشته‌اند، با برخی پیشنهادها موافقت کنند، البته این موافقت‌ها نافی منافع ملی نبوده‌اند. اما پیشنهاد می‌شود که وزارت نفت با شرکت‌های معتبرتری قرارداد ببندد تا زمان و هزینه کمتری را از دست بدهیم.
با وجود اینکه زمان زیادی را برای برداشت از میادین مشترک نفتی در سال‌های گذشته از دست داده‌ایم اما برای انعقاد قراردادها باید نهایت توجه و دقت را به خرج داد تا بیش از پیش متضرر نشویم. به عبارت دیگر نباید سرعت را فدای کیفیت کنیم. همچنین باید تا حدی که ممکن است از شرکت‌ها و صنایع داخلی حمایت کنیم؛ زیرا وابستگی به بخش خارجی در هر زمینه‌ای می‌تواند مشکلات زیادی را برای اقتصاد کشور ایجاد کند.
منبع: گسترش صمت