اطمینان در بازار سرمایه به وسیله فراهم کردن محیطی مطمئن یکی از دستاوردهای اصلی بورس‌های بزرگ دنیاست. امروزه بیمه جزو جدانشدنی نظام مالی در هر کشوری است.
در بورس کشورهای توسعه‌یافته بازارهایی وجود دارند که وظیفه تامین اطمینان و کاهش ریسک حاصل از نوسان قیمت سهام را به عهده دارند. این بازارها «بازار اختیار معامله سهام» نامیده می‌شوند. از آنجایی که سهامداران تمایل به بیمه شدن سهام خود دارند، معتقدند دخالت صنعت بیمه در بازار سرمایه به‌عنوان ابزار تامین اطمینان می‌تواند میزان سرمایه‌گذاری‌ها را افزایش دهد.
آمارها حاکی از آن است که سهم صنعت بیمه کشور در تولید ناخالص داخلی و میزان سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت شرکت‌های بیمه در بازارهای مالی در مقایسه با کشورهای پیشرفته بسیار ناچیز و قابل تامل است که این موضوع نشان‌دهنده نقش بسیار کم این صنعت در بازار اوراق بهادار است.
بیمه کردن سهام شرکت‌های بورسی از طریق مجموعه‌های فعال در گروه بیمه، موضوعی است که در ماه‌های اخیر توسط برخی از متولیان بازار سرمایه مطرح شده است. همچنین اسحاق جهانگیری، معاون اول رییس‌جمهوری نیز خواهان حضور بیمه‌های مختلف در بازار سرمایه شد و گفت: اگر صاحبان سهام در ایران در برابر کاهش جدی ارزش سهام احساس امنیت و اطمینان داشته باشند، مردم بورس را بر سپرده‌گذاری در بانک ترجیح می‌دهند. در کشورهای مختلف دنیا فعالیت‌های بیمه‌ای در کنار بورس ایجاد شده که به صاحبان سهام درباره نوسان اطمینان نسبی می‌دهد که این کار می‌تواند در کشور ما نیز انجام شود.
به عبارتی می‌توان اظهار کرد که سلامت بازار مالی ایران در گرو توسعه خدمات بیمه‌ای و بازار سرمایه و درک عمیق رابطه متقابل بین این دو است. برای ایجاد رابطه متقابل میان آنها لازم است که بازار سرمایه و صنعت بیمه متحول شوند. به همین منظور نیاز است که از تجربه جهانی به‌طور گسترده استفاده کرده و محصولات جدیدی در صنعت بیمه ایران راه‌اندازی کنیم تا از طریق کاهش ریسک سرمایه‌گذاری باعث رونق بازار سرمایه شود.
مدیریت ریسک
در همین ارتباط، رییس اداره نظارت بر بورس‌ها و بازارها عنوان کرد: درحال‌حاضر از طریق دو شرکت بیمه‌ای پیشنهاداتی جهت فعالیت در این زمینه مطرح شده که به دلیل مشخص نبودن چارچوب اجرایی این برنامه و چگونگی سازوکار انجام آن، تاکنون به نتیجه قطعی دست نیافته‌ایم.
محمودرضا خواجه‌نصیر در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: در صورت موفقیت در اجرایی کردن این برنامه، شرکت‌های بیمه‌ای می‌توانند در شرایط و موقعیت‌های گوناگون ریسک سرمایه‌گذاری سهامداران را مدیریت کنند که این امر نیز به رونق بازار سرمایه کمک خواهد کرد. وی با بیان اینکه بازار سرمایه متفاوت از اقتصاد کشور نیست، افزود: با توجه به اینکه سهام بیشتر شرکت‌های بزرگ و مطرح در بورس معامله می‌شود، به نظر می‌رسد در زمینه هدایت نقدینگی به بورس باید برنامه‌هایی جهت تقویت این بازار اجرایی شود و دولت با عملکرد واقعی خود در این زمینه بکوشد.
استفاده از ابزارهای متنوع
در همین رابطه قاسم محسنی، عضو هیات‌مدیره سازمان بورس در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: یکی از راه‌های کاهش میزان ریسک سهامداران، استفاده از ابزارهای بازار آتی و اختیار خرید یا فروش سهم است. سهامدارانی که از این ابزارها استفاده می‌کنند، بدون آنکه نیازی به بیمه کردن از طریق شرکت خاصی داشته باشند، اطمینان حاصل می‌کنند که سهام خریداری شده‌شان از بازدهی معینی برخوردار است.
وی با اشاره به اینکه سرمایه‌گذار برای بیمه کردن خود در بازار سهام باید علاوه بر سهم، اختیار فروش آن را هم خریداری کند، بیان کرد: با استفاده از این ابزار، سهامدار می‌تواند برگه سهام خود را با قیمتی معین در آینده به فروش برساند. به این ترتیب سهامدار با ترکیب این دو سهم، ریسک کاهش قیمت را برای خود پوشش خواهد داد.
محسنی راه دیگر کاهش ریسک را قراردادهای آتی دانست و اظهار کرد: سهامدارانی که حاضر نیستند ریسک زیادی را متحمل شوند، می‌توانند از قراردادهای آتی استفاده کنند. با توجه به اینکه برای این قراردادها زمان و قیمت معینی در نظر گرفته شده، از نوسان قیمت‌ها نیز تاثیر نمی‌پذیرند.
وی یکی دیگر از راه‌های کاهش ریسک را خریداری سبد متنوعی از سهام دانست و اظهار کرد: هنگامی که سهامداران دارایی‌های خود را در شرکت‌ها و صنایع مختلف سرمایه‌گذاری کنند، در صورت بروز هرگونه اتفاقی در هر صنعت خاص، از کاهش سرمایه‌های خود در امان می‌مانند.
محسنی به ریسک نقدشوندگی و لزوم پوشش آن نیز اشاره کرد و گفت: بازارگردان‌ها موظف هستند که ریسک نقدشوندگی را پوشش دهند، به این معنا که هر زمانی سهامدار بخواهد اقدام به فروش سهام خود کند و خریداری برای آن وجود نداشته باشد، ضامن نقدشوندگی موظف است که سهام مورد نظر را از فروشنده به قیمت عادلانه‌ای که در بازار تعیین می‌شود، خریداری کند.
هج کردن سهام
در همین مورد مصطفی امیدقائمی، کارشناس ارشد بازار سرمایه در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: باید ابزارهایی در بازار سرمایه تعریف شود تا بتوان به وسیله آنها میزان ریسک سرمایه‌گذاران را تا حدودی بیمه کرد. وی یکی از این ابزار را طراحی اوراق مشارکت قابل تبدیل دانست و بیان کرد: این اوراق به عنوان ابزاری است که دارای سودهای تضمین شده‌ای هستند و از آنجایی که این اوراق به شکل سهام است، کفی را برای بازدهی آن در نظر می‌گیرند. به این ترتیب سهامداران می‌توانند میزان بازدهی سهم خود را بیمه کنند.
امید قائمی به هج کردن سهام به‌عنوان یکی دیگر از راهکارهای بیمه کردن سهام سرمایه‌گذاران اشاره کرد و افزود: هج کردن یکسری از ابزارهایی است که در بازار سرمایه برای پوشش ریسک مورد استفاده قرار می‌گیرد که از آن جمله می‌توان به آپشن و فیوچر اشاره کرد.
وی در توضیح هج کردن سهام گفت: در چنین وضعیتی هنگامی که افراد به خریداری سهام می‌پردازند، در کنار آن اوراق تبعی نیز خریداری می‌کنند و به نوعی سهام خریداری شده خود را در یک قیمت معین بیمه خواهند کرد.
امیدقائمی به بیمه‌های تاثیرگذار در سرمایه‌گذاری اشاره کرد و گفت: تنها نمی‌توان انتظار داشت که شرکت‌های بیمه‌ای به صورت مستقیم سهام را بیمه کنند بلکه در بسیاری مواقع با بیمه کردن کارخانه‌ها، دارایی‌های سهامداران و بیمه‌های مدیریت و مسئولیت می‌توانند ریسک‌های بازار را پوشش دهند.
وی به ابزارها و سازوکارهای متنوع دیگر برای بیمه سهامداران اشاره کرد و افزود: سهامداران می‌توانند با سرمایه‌گذاری دارایی‌های خود در صندوق‌های سرمایه‌گذاری علاوه بر آنکه از تجربه افراد خبره استفاده می‌کنند، تا حدودی میزان ریسک‌های احتمالی خود را نیز کاهش دهند و آن را بیمه کنند.
بیمه و بورس، نیازمند محورهای جدید همکاری دوجانبه
جواد سهامیان مقدم / مدیرعامل شرکت بیمه توسعه
صنعت بیمه در شرایط کنونی نقش چندانی در حجم و ارزش معاملات بورس ندارد و این دو نهاد مالی باید محورهای جدیدی را برای همکاری دوجانبه تعریف کنند. اسحاق جهانگیری، معاون اول رییس‌جمهوری نیز انتقادهای فراوانی را درباره سهم اندک صنعت بیمه در بازار سرمایه عنوان کرد که مصداق این حضور کم، تعداد اندک شرکت‌های موجود بیمه‌ای در تابلوی تالار شیشه‌ای است. درحال‌حاضر تعداد شرکت‌های بیمه‌ای در تابلوی بورس بسیار محدود است و شرکت‌هایی که از این گروه وارد بورس شده‌اند سرمایه کمی دارند. هم‌اکنون شرکت‌های بیمه‌ای به دلیل افزایش هزینه تمام شده خود با کمبود سرمایه لازم برای پوشش انواع بیمه‌نامه‌ها مواجه هستند. انتشار اوراق مشارکت باعث می‌شود سرمایه‌های جدید برای ارائه پوشش بیمه به شرکت‌های بیمه‌ای تزریق شود. ورود بازار سرمایه به بیمه نیازمند زیرساخت‌ها و سازوکارهای مخصوص به خود است. ضریب نفوذ صنعت بیمه ایران در مقایسه با استانداردهای روز و معدل جهانی بسیار پایین است. این ضریب در ایران کمتر از دو درصد است، درصورتی‌که میانگین این رقم در جهان ۷ تا۵/۷ درصد و در کشورهای پیشرفته ۱۲ تا ۱۳ درصد است.
منبع: گسترش صمت