موقعیت ویژه جغرافیایی ایران در دسترسی به دریاچه خزر در شمال و خلیج‌فارس و دریای عمان در جنوب سبب شده ایران به عنوان پل ارتباطی جایگاه ممتاز حمل و نقل بین‌المللی داشته باشد.
کریدورهای ترانزیتی متعددی از خاک ایران عبور کرده و خاورمیانه را به آسیا و اروپا متصل می‌کنند از جمله: کریدورهای شمال-جنوب (غرب دریای خزر)، کریدور بین‌المللی آسیا- اروپا، کریدور شرق- غرب(خلیج فارس- دریای مدیترانه)، کریدور اسلام آباد- تهران- استانبول، کریدور بندر عباس- آلماتی و کریدور ایران- ترکمنستان- قزاقستان(شرق دریای خزر) که امروز با حضور رؤسای جمهوری ایران ، ترکمنستان و قزاقستان به بهره‌برداری می‌رسد.
راه آهن گرگان - اینچه برون بخشی از کریدور ریلی شرق دریای خزر بین سه کشور ایران، ترکمنستان و قزاقستان با هدف دسترسی آسیای میانه بویژه کشورهای ترکمنستان و قزاقستان به آب‌های خلیج فارس و دریای عمان است که دسترسی کشورهای آسیای میانه به آب‌های آزاد با افتتاح این پروژه از بن بست خارج و ایران به گذرگاه حمل و نقلی آسیا از شمال به سمت جنوب و دریاهای آزاد تبدیل می‌شود. راه آهن ایران-ترکمنستان- قزاقستان در نشست مشترک رؤسای جمهوری سه کشور در سال 1388 با عقد تفاهمنامه‌ای به تصویب رسید و از سال 90 ساخت و توسعه آن آغاز شد. بهره‌برداری از این طرح بزرگ ریلی علاوه بر فراهم کردن زمینه ترانزیت کالا و مسافر در حجم انبوه بین کشورهای همسایه موجب ارتقای مناسبات اقتصادی، سیاسی و اجتماعی در سطح بین‌المللی خواهد شد.
ایجاد منطقه آزاد تجاری در نوار شمال شرقی خزر
علی بخش رستمی قادی، مدیرکل راه و شهرسازی استان گلستان در گفت‌و‌گو با ایران در خصوص مزایای اقتصادی این طرح می‌گوید: از محور ریلی گرگان - اینچه برون ترانزیت کالا از ترکمنستان و قزاقستان از خاک ایران به سمت خلیج‌فارس انجام می‌شود که به این ترتیب ظرفیت بالفعل نوار شمالی کشور به ظرفیتی بالقوه تبدیل می‌شود. انتقال 3 میلیون تن کالا در سال اول و رسیدن این میزان به 5 میلیون تن در سال دوم و افزایش انتقال کالا از این خط ریلی به 12 میلیون تن در سال برنامه‌ای است که به گفته رستمی قادی برای توسعه ریلی گرگان - اینچه برون در نظر گرفته شده است.
مدیرکل راه و شهرسازی استان گلستان با بیان اینکه این راه آهن قابلیت انتقال کالا و مسافر را دارد می‌گوید در نقطه صفر مرزی در اینچه برون ایستگاه انتقال کالا و مسافر دایر شده است. به گفته رستمی قادی تا پیش از افتتاح راه آهن اینچه برون روزانه 100 مسافر از مرز ترکمنستان وارد ایران می‌شدند که عمدتاً قصد آنان تجارت و نقل و انتقال کالا بود.
به گفته رستمی قادی عملیات اجرایی این پروژه از مرز اینچه برون تا ایستگاه راه‌آهن گرگان از اواخر سال 1390 توسط قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا به عنوان پیمانکار با اعتبار کلی 130 میلیارد تومان آغاز شد و با توسعه آن هزینه این پروژه در مجموع به 170 میلیارد تومان رسید.وی در خصوص نحوه بازگشت سرمایه در این طرح می‌گوید: خط آهن شمال قابلیت‌های زیادی برای جذب کالا و مسافر دارد و ترکمنستان اعلام کرده برای انتقال 9 میلیون تن کالا به این خط نیاز دارد در واقع توجیه اقتصادی این طرح با توجه به ترانزیتی بودن آن و انتقال کالا و مسافر از شمال به جنوب بسیار بالا است.وی طول مسیر ساخته شده در داخل ایران را 80 کیلومتر- یک خطه اعلام کرده که با وصل شدن به راه‌آهن داخلی در مسیر جنوب طول راه آهن شمال به جنوب به 1000 کیلومتر می‌رسد همچنین حداکثر سرعت قطارهای مسافری 160 و باری 120 کیلومتر در ساعت و تعداد ایستگاه‌ها 4 ایستگاه (قره تپه -یامپی- پتروشیمی و اینچه برون) خواهد بود.
مزایای اقتصادی مسیر ریلی شمال به جنوب
کاهش طول مسیر حمل و نقل بین‌المللی کشورهای مستقل مشترک‌المنافع تا خلیج فارس و اروپا، اتصال کشورهای آسیای‌میانه به آب‌های آزاد دریای جنوب، جابه‌جایی و صادرات میلیون‌ها تن غلات مازاد، بویژه گندم در کشور قزاقستان از جمله اهدافی است که مدیرکل راه و شهرسازی استان گلستان برای این طرح عنوان می‌کند. به گفته او مزایای طرح راه‌آهن گرگان - اینچه برون ترانزیت حداقل 5 میلیون تن غلات در سال‌های اولیه، افزوده شدن سالانه حداقل سه میلیون تن بار به حجم بارهای ریلی ایران، افزایش ترانزیت ریلی کالا و درآمدهای ناشی از آن و ایجاد اشتغال در منطقه و مهمتر از همه تبدیل شدن ایران به مسیر ترانزیتی برای وصل کردن کشورهای سی آی اس شامل کشورهای آذربایجان، اوکراین، مولداوی، بلاروس، گرجستان، ارمنستان، تاجیکستان، قرقیزستان، ازبکستان، ترکمنستان، قزاقستان و روسیه به دریاهای آزاد همچنین هند و پاکستان است.به گفته رستمی قادی بخش خصوصی ساخت پایانه‌های مرزی و صادراتی و انبار در مرز اینچه برون در حدود 700 هکتار زمین را بزودی شروع می‌کند و ایجاد منطقه آزاد تجاری برنامه دیگر بعد از افتتاح خط آهن است.
افزایش رشد اقتصادی با افتتاح محور ریلی جدید
کمال علیپور رئیس کمیته راه و ترابری کمیسیون عمران مجلس نیز بهره برداری از راه‌آهن گرگان - اینچه برون را نشان توجه و حمایت دولت از توسعه بخش‌های زیرساختی و عمرانی دانسته و در گفت‌و‌گو با «ایران» از اهمیت این طرح برای افزایش رشد اقتصادی در کشور سخن گفت.
به گفته علیپور خط ریلی جدید کشورهای ترکمنستان و قزاقستان را از خاک ایران به آب‌های آزاد خلیج فارس متصل می‌کند و این خط علاوه بر این سه کشور برای کل منطقه حائز اهمیت است همچنین این خط ریلی حمل و ترانزیت بار را میان کشورهای منطقه تسهیل کرده، زمان و هزینه‌های حمل بار را کاهش می‌دهد.خط ریلی جدید تأثیر قابل توجهی در ترانزیت و رشد حجم تجارت در کشورهای منطقه خواهد داشت.
وی می‌گوید: ایران مسیرهای ترانزیتی مهمی در ارتباط با شرق آسیا، آسیای میانه و به سمت اروپا دارد که راه آهن اینچه برون یکی از تکمیل کنندگان این کریدور است و همچنین ارتباط اروپا با آب‌های خلیج‌فارس را نیز تسهیل می‌کند، بدین ترتیب سبب سهولت حمل و نقل و تردد حجم عظیمی از کالاها در این مناطق می‌شود.
سهیلا یادگاری
منبع: روزنامه ایران