کاهش قیمت جهانی سنگ‌آهن اکنون برای دارندگان سنگ‌آهن ایران مسئله‌ساز شده و آنها را در تنگنا قرار داده است.
گرچه به اعتقاد کارشناسان کاهش قیمت جهانی سنگ‌آهن دلایل متعددی دارد، اما اکنون این کاهش قیمت روشی برای از دور خارج کردن تولیدکنندگانی چون ایران شده، تولیدکنندگانی که در مقیاسی بسیار کوچکتر از شرکت‌های بزرگ تولیدکننده سنگ‌آهن در سال‌های گذشته فعالیت و سنگ‌آهن مورد نیاز کارخانه‌های کوچک چینی را تامین کرده‌اند. اما اکنون از یک‌سو مصرف‌کنندگانی چون کشور چین با تجمیع واحدهای تولیدکننده سعی می‌کنند نیاز سنگ‌آهن خود را از شرکت‌های بزرگ و به قیمتی مناسب‌تر تامین کنند و از سوی دیگر شرکت‌های بزرگ تولیدکننده سنگ‌آهن فضا را برای تولیدکننده‌های کوچکتر تنگ کرده‌اند. گرچه به گفته مهرداد اکبریان، عضو انجمن سنگ‌آهن تلاشی از سوی استرالیایی‌ها و خریداران چینی پشت پرده سقوط قیمت جهانی سنگ‌آهن وجود دارد، اما واقعیت تجارت سنگ‌آهن ایران موضوعات دیگری را نشان می‌دهد.
کار ویژه‌ای نمی‌شود کرد
سنگ‌آهن ایران و صادرات آن در ماه‌های گذشته فراز و فرودهای داخلی و خارجی متعددی را سپری کرده است، از یک‌سو قیمت جهانی این ماده معدنی افت کرده و از سوی دیگر سیاست‌های کلان دولت در بحث صادرات مواد معدنی بر جلوگیری از خام‌فروشی و دریافت حقوق دولتی از معدنداران متمرکز بوده است. چالش‌های داخلی بر سر قیمت سنگ‌آهن را نیز باید بر دوچالش قبلی افزود. پروا سلطانی درباره راهکارهای انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن برای مقابله با شرایط کنونی به صمت می‌گوید ما در ایران کار سختی در پیش داریم، چرا که کشورهای استرالیا و برزیل به عنوان تولیدکنندگان بزرگ سنگ‌آهن قصد دارند با کاهش شدید قیمت سنگ‌آهن حضور کشورهای دیگر را در این حوزه حذف کنند. نایب رییس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن همچنین معتقد است تولیدات زیاد این کشورها باعث پایین آمدن هزینه تولید شده و این موضوع رقابت‌پذیری سنگ‌آهن را در بازارهای جهانی از بین برده است.
اسکله‌های مجهز، حمل آسان‌تر
یکی از معضلات صادرات مواد معدنی در ایران فراهم نبودن زیرساخت‌های حمل‌ونقلی است. تمرکز بر صادرات نفتی، ایران را از توجه به زیرساخت‌های مناسب برای صادرات مواد معدنی باز داشته است.
پروا سلطانی درباره اقدامات کشورهای بزرگ تولیدکننده سنگ‌آهن می‌گوید یکی از روش‌هایی که کشورهایی چون برزیل و استرالیا قیمت تولید سنگ‌آهن خود را پایین آورده‌اند، تجهیز اسکله‌های خود برای پهلو گرفتن کشتی‌های غول پیکر حمل‌کننده سنگ‌آهن بوده است. سلطانی در ادامه می‌گوید این کشورها با خرید کشتی‌های مناسب و آماده کردن شرایط فیزیکی کشورهای‌شان زمینه‌ساز کاهش هزینه تمام شده تولید سنگ‌آهن خود شده‌اند. سلطانی درباره راهکار پیشنهادی انجمن تولیدکنندگان سنگ‌آهن برای مقابله با وضعیت پیش آمده می‌گوید ایران کاری که می‌تواند انجام دهد تلاش برای کاهش هزینه‌های تولید از راه تجهیز بنادر و ناوگان حمل‌ونقل است، سلطانی می‌گوید در این باره بخش خصوصی اقداماتی انجام داده تا با خرید تجهیزات حمل‌ونقل زمینه سازکاهش هزینه‌ها باشند.
دولت کمک کند
پروا سلطانی با بیان اینکه اکنون اسکله‌های صنعتی کشور دست دولت است، می‌گوید؛ بنابراین دولت باید در این زمینه حرکت تعاملی داشته باشد و از راه برگزاری مناقصه در بخش خصوصی اسکله‌ها را تجهیز کند. وی با بیان اینکه بخشی از کاهش هزینه‌ها دست تولیدکنندگان و بخشی نیز دور از دسترس این بخش است، می‌گوید؛ باختن این بازار به نفع تولیدکننده‌های بزرگ است، چنانکه تاکنون بخشی از معادن نیمه‌شمالی کشور به دلیل نداشتن توجیه اقتصادی تعطیل شده‌اند. سایر رایزنی‌های انجام شده از سوی انجمن تولیدکنندگان سنگ‌آهن و به گفته نایب‌رییس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن رایزنی با بنادر، سازمان حمل‌ونقل و پایانه‌های کشور و سایر نهادهای مرتبط با حمل‌ونقل بوده است، اما متاسفانه این موضوع در اولویت تصمیم‌گیران نبوده و ما به همان سرعتی که از افول قیمت جهانی سنگ‌آهن متضرر می‌شویم، اقدامات پیش‌گیرنده و جایگزین نداشته‌ایم. به گفته سلطانی این موضوع در برخی موارد به تامین نبودن بودجه دولتی برمی‌گردد.
فناوری روز نداریم
با شکل‌گیری فضایی که در آن ایران چون گذشته قادر به صادرات سنگ‌آهن خود نیست، به نظر می‌رسد تمرکز بر ارائه راهکارهایی برای استفاده سنگ‌آهن استخراج شده در داخل کشور یکی از نخستین روش‌ها باشد اما در این رابطه نیز ما با مسائلی مواجه هستیم که متاثر از نداشتن فناوری روز دنیا در استفاده از سنگ‌آهن ایران است. به گفته سلطانی گپ موجود بین نیاز و تولید داخلی باعث شده است تولید داخلی برای بازار خارجی مناسب باشد. اما از آنجایی که سنگ‌آهن هر کشوری ویژگی‌های مخصوص به خود را دارد که جنس و عیار سنگ‌آهن را متفاوت می‌کند، بنابراین سنگ‌آهن ایران برای استفاده در صنایع داخلی نیاز به فناوری‌هایی دارد که ما نداریم، ضمن اینکه فرآوری مواد معدنی در سطح گندله و آهن اسفنجی سرمایه بر است و توان شرکت‌های بزرگ و کنسرسیوم‌های بزرگ را می‌خواهد، که برای رسیدن به این مرحله به یک بازه زمانی دست کم دوساله نیاز داریم.
ضمن اینکه سرعت تولید واحدهای ما کم است. سلطانی درباره تشکیل کنسرسیوم می‌گوید تلاش کرده‌ایم این کنسرسیوم برای بالابردن قدرت چانه‌زنی در زمینه افزایش فروش داخلی باشد.
کاهش قیمت تا دو سال آینده
مسعود رادفر، عضو انجمن سنگ‌آهن ایران درباره بالا بودن هزینه تولید سنگ‌آهن به می‌گوید، حقوق دولتی، مسائل ناشی از اتحاد نداشتن سنگ‌آهنی‌ها، نبود حمایتی که به صورت جمعی از یک صنف می‌شود از جمله مواردی است که در ۹ ماه گذشته و در جریان کاهش قیمت سنگ‌آهن مزید بر علت شده است. رادفر می‌گوید مثلا در حوزه حمل‌ونقل بیشترین سود حاصل را باربری‌ها برده‌اند که این موضوع باعث افزایش هزینه تولید شده است.
رادفر با بیان اینکه همزمان با این کاهش قیمت ناملایمات دولت هم ادامه داشته بیان می‌کند که به گفته کارشناسان قیمت پایین سنگ‌آهن دست‌کم تا دوسال آینده ادامه دارد و باید برای آن راه‌حلی در نظر گرفت.
تعامل بین دولت و تشکل‌های بخش خصوصی
یکی از راه‌های پیشنهادی رادفر برای خروج از بحران سنگ‌آهن برقراری تعامل بین دولت و سمن‌های مرتبط با کسب و کار در حوزه سنگ‌آهن است، به گفته وی در نظر گرفتن یارانه‌های حمل‌ونقل، کارهایی برای انتقال سنگ‌آهن به کشورهای مشتری در مقیاس کلان و با حمل‌ونقل دریایی، انتخاب بازارهای هدف جایگزین از بین کشورهای حوزه خلیج‌فارس، از راه گسترش تعاملات سیاسی و توسط تجار معتبر از جمله راه‌هایی است که می‌تواند در این زمینه موثر باشد.
زمان اتحاد سنگ‌آهنی‌ها
رادفر با بیان اینکه تاکنون تولیدکنندگان سنگ‌آهن آنقدر درگیری داشته‌اند که فرصتی برای در نظر گرفتن یک رویه ثابت و تعریف ساختار کلی فعالیت‌های حوزه سنگ‌آهن به‌وجود نیامده است.
اما اکنون فرصت مناسبی است تا با پیگیری سند راهبردی سنگ‌آهن اقدامات مناسبی صورت بگیرد.
منبع: گسترش صمت