بر کسی پوشیده نیست که نقش بنادر در تجارت جهانی کاملا کلیدی است و سهم زیادی از رشد تجاری و اقتصادی هر کشوری مرهون توسعه بنادر است.
در واقع با رشد تجارت جهانی و گشوده شدن دروازه‌های کشور به سوی بازارهای جهان، گسترش زیرساخت‌های حمل‌ونقل در همه بخش‌ها ضرورت پیدا می‌کند و این ضرورت در کشوری مانند ایران که در شمال و جنوب دارای مرز آبی است، دوچندان می‌شود. اما روند توسعه، زمانی دچار خلل می‌شود که موانع خارجی سد محکمی را در مسیر ایجاد کند؛ درست همانند تحریم‌های اعمال شده از سوی امریکا که در سال‌های گذشته مسیر توسعه و گسترش بنادر ایران را کند یا در مواردی متوقف کرد.
جایگاه بندر شهیدرجایی
از آنجایی که بندر شهید رجایی به عنوان اصلی‌ترین و مهم‌ترین بندر و اسکله ایران به‌شمار می‌رود و با ظرفیت تخلیه و بارگیری سالانه حدود ۱۰۰ میلیون تن کالا، به تنهایی بیش از ۵۵ درصد صادرات و واردات و ۷۰ درصد ترانزیت بنادر کشور را برعهده دارد، بنابراین کند شدن یا توقف فعالیت این بندر می‌تواند خسارت جبران ناپذیری را به اقتصاد و تجارت کشور وارد کند. متاسفانه این اتفاق با تحریم شرکت تایدواتر خاورمیانه در تاریخ ۲ تیر ۱۳۹۰ که مسئول بارگیری و ترانزیت کالا در این بندر بود، رخ داد و این موجب شد این بندر از جرگه بنادر فعال در زمینه واردات کالا به ایران، خارج شود. این در حالی است که تا پیش از شروع تحریم‌های امریکا علیه این بندر در سال (۱۳۹۱) ۳۰ خط کشتیرانی جهان، در این بندر تخلیه و بارگیری می‌کردند. بر اساس تازه‌ترین رتبه‌بندی برترین بنادر جهان که در سپتامبر ۲۰۱۳میلادی منتشر شد، بندر شهید رجایی با چند پله سقوط نسبت به گذشته، در رتبه ۵۹ جهان قرار گرفت، اما بخشی از این تحریم‌ها با آغاز مذاکرات ژنو شکسته شد و در تیر امسال نخستین لاینر خارجی متعلق به خط کانتینری ون‌های تایلند در بزرگترین بندر تجاری کشور پهلو گرفت.
سرآغاز اتفاقات خوب
این اتفاق از نگاه کارشناسان حوزه دریا، سرآغاز ورود کشتی‌های دیگر خارجی به این بندر عنوان شد و علی جهاندیده معاون سازمان بنادر و دریانوردی در مراسم استقبال از ورود نخستین لاینر خارجی به بندر شهید رجایی گفت که تردد مستقیم خطوط کشتیرانی به این بندر باعث کاهش هزینه‌ها و زمان می‌شود و در هر کانتینر حدود هزار دلار در بخش حمل‌ونقل به اقتصاد کشور کمک می‌شود. وی همچنین از مذاکره با چند خط کشتیرانی دیگر از کشورهای تایوان، هند، چین و چند شرکت اروپایی دیگر برای تردد به بندر شهید رجایی خبر داده و گفته بود: فعال‌سازی شرکت‌های سینا و بتا به عنوان اپراتورهای اصلی در بندر شهید رجایی باعث شد که زمینه حضور شرکت‌های لاینر مطرح دنیا در این بندر فراهم شود.
کاهش ۷ روزه دستیابی به کالا
با از سرگیری تردد مستقیم خطوط معتبر کشتیرانی جهان در بندر شهید رجایی فاصله دستیابی به کالاها به میزان ۷ روز کاهش می‌یابد و این امر تا حدود زیادی در کوتاه کردن دست واسطه‌ها و دلال‌ها در بازار تجارت بین‌المللی ایران موثر خواهد بود. علاوه بر اینکه با رفع تحریم‌های بندری و دریانوردی، کالاها از طریق خطوط لاینر به‌صورت مستقیم وارد بندر شهید رجایی می‌شود، در حالی‌که پیش از این، کالاها نخست به بنادر کشورهای ترکیه، امارات، گرجستان، عمان و امارات منتقل و از آنجا با یک کشتی دیگر به ایران حمل می‌شد. این تبادل مستقیم محموله‌ها بین ۴۰ تا ۱۰۰ دلار در هر تن هزینه تمام شده کالا را کاهش می‌دهد.
ورود لاینرهای بزرگ دنیا
روز گذشته محمد سعیدنژاد، معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی اعلام کرد که به زودی خطوط کشتیرانی بزرگ دنیا در بنادر ایران تردد خواهند کرد و محدودیتی در پذیرش کشتی‌ها وجود ندارد. وی افزایش و پیشرفت عملکرد سازمان بنادر را به دلیل ورود کشتیرانیهای خارجی به کشور دانسته و گفته است که ۱۰ خط برتر کشتیرانی دنیا برای ورود به ایران محدودیتی ندارند و براساس بار و بازاریابی برای ورود به ایران تصمیم می‌گیرند، بنابراین کشورهایی که از مسیرهایی دارای تقاضای بار هستند، همه وارد ایران می‌شوند.
سعیدنژاد از برنامه‌ریزی برای معرفی بندر شهید رجایی به عنوان هاب منطقه خبر داده و اعلام کرده است: سیاست اصلی سازمان بنادر این است که این بندر بتواند بزرگترین کشتی‌ها از بزرگترین کشتیرانیهای دنیا را پذیرا باشد، از این رو برنامه توسعه ترمینال‌های این بندر که در دستور کار سازمان قرار دارد.
در انتظار نتیجه مذاکرات
در همین حال محمد حسین داجمر، مدیرعامل و رییس هیات مدیره کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران در تکمیل گفته‌های مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی، تردد خطوط کشتیرانی بزرگ دنیا را اتفاقی بسیار مهم ارزیابی می‌کند و با بیان اینکه این موضوع درحال‌حاضر هنوز به مرحله عمل نرسیده و یک پیش‌بینی از سوی سازمان بنادر است، لازمه این رخداد را مشروط به نتایج مذاکرات ایران و گروه ۱+۵ می‌داند. وی به صمت می‌گوید: دادگاه اروپا اعلام کرده است که در صورت به نتیجه نرسیدن مذاکرات ژنو، تصمیم به تحریم دوباره نفتکش ملی ایران و بیمه معلم دارد، این در حالی است که تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه این شرکت با توجه به اعتراض نکردن اتحادیه اروپا در مهلت تعیین شده برای تجدیدنظر لغو شده بود.
شرکت ملی نفتکش ایران که بزرگترین شرکت انتقال دهنده نفت این کشور به شمار می‌آید پیش از این علیه تحریم‌های اتحادیه اروپا اعتراض و تاکید کرده بود که منابع این شرکت خصوصی از صندوق‌های بازنشستگی تامین می‌شود.
نبود برنامه مدون برای سرمایه‌گذاری
داجمر در مورد معرفی بندر شهید رجایی به عنوان هاب منطقه، سرمایه‌گذاری را لازمه تحقق این امر می‌داند و می‌گوید: در بندر شهید رجایی زمینه و زیرساخت‌های لازم برای سرمایه‌گذاری وجود دارد، اما هنوز برنامه مشخص و مدونی از سوی سازمان بنادر برای چگونگی ورود بخش خصوصی به این حوزه ارائه نشده است و این امید وجود دارد که با برداشته شدن تحریم‌ها گشایشی چه در حوزه تردد کشتی‌های خارجی به این بندر و چه در بخش سرمایه‌گذاری ایجاد شود.
آنچه می‌توان از مجموع گفته‌های مسئولان داخلی و اخبار منتشر شده از سوی خبرگزاری‌های اروپا استنباط کرد، چیزی جز امیدواری مسئولان بنادر ایران به رفع تحریم‌ها نیست. بدون تردید منافع حاصل از رفع تحریم‌ها در همه بخش‌ها به نفع اقتصاد کشور و حرکت به سمت توسعه و پیشرفت خواهد بود.
منبع:گسترش صمت