در آخرین روزهای دولت دهم ۲ هزار و ۸۷۰ طرح عمرانی نیمه‌تمام و نیمه‌تعطیل روی دست آنها مانده بود.
هرچند تا اواخر کار دولت دهم آمار شفافی از تعداد طرح‌های عمرانی نیمه‌کاره در دست نبود، اما چند روز مانده به پایان دولت دهم، رحیم ممبینی، معاون بودجه معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی، آماری از طرح‌های عمرانی نیمه‌تمام ارائه داد و حالا با وجود این آمار می‌توان برآورد دقیقی از عملکرد عمرانی دولت دهم داشت. ممبینی گفته بود که ۲ هزار و ۸۷۰ طرح عمرانی نیمه‌تمام در پایان دولت دهم در کشور وجود دارد، اما دولت بودجه کافی برای اجرای طرح‌ها ندارد. با روی کار آمدن دولت یازدهم، لایحه بودجه‌ای که حسن روحانی تقدیم مجلس کرد برای بودجه عمرانی کشور رقم8.37هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده بود. رقمی که دولت برای بودجه عمرانی کشور در نظر گرفته حدود 2.18 هزار میلیارد تومان از آخرین بودجه عمرانی که دولت دهم آن را با تاخیر به مجلس تقدیم کرد، کمتر بود. زمانی که دولت یازدهم اولین بودجه‌اش را به مجلس ارائه داد، بسیاری از نمایندگان مجلس از این کاهش بودجه متعجب شدند و برخی علم اعتراض برداشتند. آنها معتقد بودند که دولت یازدهم نگاهی تبعیض‌آمیز به برخی استان‌ها دارد و از همین‌رو دست به کاهش بودجه پروژه‌های عمرانی برخی استان‌ها زده، این درحالی است که عملکرد یک‌سال و نیمه دولت بر آن گمانه‌زنی‌ها خط بطلان کشید.
در این میان بودجه عمرانی سال، برای دولت و مجلس اهمیتی فوق‌العاده داشت، چراکه در طول ۸ سال پیش از آن به‌خصوص در ۲ سال اخیر، با افت عجیب و غریب در پیشرفت مراحل عملیاتی پروژه‌های عمرانی روبه‌رو بوده و دولت یازدهم نیز برای ایجاد رشد اقتصادی در کشور نیازمند تسریع در روند ساخت پروژه‌های عمرانی است.
ارائه راهکارهای مختلف
در همین راستا کارشناسان، راه‌های متعددی را برای تکمیل و بهره‌برداری از طرح‌های نیمه‌کاره عمرانی کشور ارائه می‌دهند که فاینانس یا تشکیل کنسرسیوم متشکل از سرمایه‌گذاران و پیمانکاران، دو راهکاری است که از سوی صاحبنظران مطرح شده است. محمد دامادی، عضو کمیسیون عمران مجلس در این زمینه معتقد است هر پروژه‌ای قابلیت تکمیل و بهره‌برداری از طریق فاینانس را ندارد، اما پروژه‌های متعددی نیز در کشور وجود دارد که بی‌شک از طریق سرمایه‌گذاری خارجی می‌تواند هرچه سریع‌تر تکمیل و بهره‌برداری شود.
به گفته وی، کار دولت در مواجهه با طرح‌های نیمه تمام عمرانی، کار دشواری است اما در هر صورت پروژه‌ها باید طرح‌بندی و اولویت‌بندی و میزان سرمایه مورد نیاز آن ارزیابی شود. این در حالی است که در اواخر دولت دهم، کلنگ پروژه‌های زیادی به زمین خورد که عملکرد دولت یازدهم را در تکمیل آن با خلل مواجه کرد.
طرح‌های نیمه‌تمام ۸۰ درصد به بالا
سال گذشته، دولت با اعلام اینکه تکمیل پروژه‌های بالای ۸۰ درصد در اولویت تکمیل طرح‌های عمرانی قرار دارد، گام مثبتی در بهره‌برداری از این طرح‌ها برداشت. دامادی با تاکید بر این موضوع و تایید شیوه عملکرد دولت در این بخش به صمت می‌گوید: امید است دولت بر اساس اهمیت طرح‌های عمرانی در سال آینده نیز این روش را ادامه داده و پروژه‌های سنگین را در این بخش از طریق فاینانس به بهره‌برداری برساند.
به اعتقاد محمد دامادی، مهم‌ترین طرح‌های عمرانی دولت که باید در اولویت تکمیل قرار گیرد، بخش راه و حمل‌ونقل جاده‌ای و ریلی است. وی این موضوع را چنین توضیح می‌دهد که یکی از دغدغه‌های اصلی در مسیر توسعه کشور، تکمیل طرح‌های عمرانی در حوزه راه‌هاست؛ در همین راستا دولت می‌تواند با برگزاری جلساتی با نمایندگان کمیسیون عمران مجلس، در تعیین اعتبارات به توافقات مشترک در این زمینه برسند، این درحالی است که وزارت راه و شهرسازی باید هرچه سریع‌تر ورود پیدا کند.
تاکیدات رییس‌جمهوری
با گذشت یک هفته از مصوبات جدید ریلی ستاد هماهنگی اقتصاد مقاومتی، رییس‌جمهور در گفت‌وگوی تلویزیونی خود با مردم، بار دیگر توسعه ریلی در حوزه طرح‌های عمرانی بخش حمل‌ونقل را اولویت اصلی اقتصادی دولت اعلام کرد. به گفته رییس‌جمهوری توسعه ناوگان ریلی کشور، اولویتی است که باتوجه به اشباع شدن جاده‌های ایران از اهمیت بالایی برخوردار است. مهدی بخشنده، عضو کمیسیون عمران و صدور خدمات فنی و مهندسی اتاق بازرگانی ایران، توجه به پروژه‌های عمرانی در حوزه حمل‌ونقل به‌ویژه حمل‌ونقل ریلی را از نقاط قوت برنامه‌های دولت در این حوزه می‌داند و می‌گوید: اولویت تکمیل و اتمام پروژه‌ها باید مطابق با برنامه پنجساله کشور تنظیم شود، علاوه بر اینکه دولت تصمیم دارد در برنامه‌های توسعه کشور تغییراتی ایجاد کند، چراکه سرمایه‌گذاری بر اساس برنامه‌های گذشته و کنونی دولت تنها موجب هدررفت سرمایه می‌شود، از این رو و با تغییر برنامه‌های دولت، فاینانس و سرمایه‌گذاری خارجی می‌تواند مهم‌ترین عامل توسعه اقتصادی و عمرانی کشور باشد.
لزوم تغییر ماهیت پروژه‌های عمرانی
به گفته بخشنده زمینه ورود سرمایه‌گذاران خارجی باید فراهم شود، درواقع باید شرایطی ایجاد شود که شرکت‌های خارجی تمایل زیادی برای سرمایه‌گذاری در ایران و اطمینان کامل از امنیت سرمایه خود داشته باشند. بخشنده معتقد است حجم قابل توجهی از نقدینگی که اکنون در بازار وجود دارد، از بودجه‌های بدون حسابی که برای طرح‌های عمرانی دولت گذشته به کار می‌رفت، ایجاد شده و امروز که بودجه سال ۹۳ به یک سوم تقلیل پیدا کرده است، فاینانس می‌تواند کمک بسیار بجایی برای فرار از تورم باشد. عضو اتاق بازرگانی ایران، تغییر ماهیت پروژه‌های عمرانی را ضروری می‌داند و با بیان اینکه پروژه‌های خارجی باید برای سرمایه‌گذاری توجیه اقتصادی داشته باشد، می‌گوید: بسیاری از طرح‌هایی که در دولت احمدی‌نژاد بدون کار کارشناسی مصوب شد، هیچ توجیه اقتصادی نه برای سرمایه‌گذار داخلی و نه برای واگذاری از طریق فاینانس را نداشت.
منبع: گسترش صمت