اکبر ترکان مشاور رییس جمهور معتقد است باید کاری کرد که در توسعه مناطق آزاد جامعه محلی نقش آفرین باشد و در این جامعه محلی، جوانان باید موقعیت خود را داشته باشند.
دبیر شورای عالی مناطق آزاد کشور تاکید دارد همه توجه به توسعه منطقه نباید بر محور سرمایه باشد اگرچه نقش مهمی ایفا می کند اما بخش هایی هستند که نیاز به سرمایه ندارند.
به گفته ترکان نقش دولتی فقط باید در حد سیاست گذاری و نظارت باشد و نباید وارد تصدی گری شوند.
او هم چنین تصریح می کند که باید در این میان به جوانان اعتماد کرد و بهترین ها به دولت بیایند. اکنون هم می خواهیم جهت دهیم به اینکه جوانان به خود اعتماد کنند و بگویند ما هستیم که می خواهیم بیافرینیم و ایجاد کنیم. در مناطق آزاد تصمیم گرفته شد اندازه های کسب و کار را کوچک کنیم تا هر کسی با سرمایه کوچک بتوان فعالیت کند. توجیه کسب و کار کوچک با انتقادهایی مواجه بوده اما به کمک خلاقیت می توان مشکلات را حل کرد.
با وی از جوانان مناطق آزاد گفتیم و شنیدیم:
هدف شما از انتصاب دستیار جوان در شورای عالی مناطق آزاد کشور چه بود؟
تصمیم گیری برای آن که دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد، دستیار جوان داشته باشد به نگاه ما به توسعه بر می گردد. مأموریت مناطق آزاد این است که در یک قطعه کوچک از جغرافیای ایران، توسعه مورد نظر چشم انداز ایران 1404 ا محقق سازد. در این قطعه از جغرافیا می خواهیم آن توسعه را الگو سازی کنیم. پس باید به ابعاد آن توسعه توجه کنیم. ابعاد آن توسعه نیز بدون حضور جوانان و نسل نو عملی نیست.
در مناطق آزاد کوشش بر این است تا سهم جوانان و ارزش هایی که آنان می توانند در منطقه ایجاد کنند را بدهیم. اینکه از جوانان تعریف کنیم و این تعاریف در حد تاکید و تحسین باقی بماند در واقع مسأله ای را حل نمی کند بلکه این تعریف ها باید به نقش آفرینی در اقتصاد تعریف شود. بدون آنکه نقش واقعی جوانان در توسعه منطقه و اقتصاد تعریف شود مابقی تعارف و قربان و صدقه رفتن است و کار به جایی نمی برد. باید کاری کرد که در توسعه مناطق آزاد جامعه محلی نقش آفرین باشد و ثانیا در این جامعه محلی جوانان موقعیت خود را داشته باشند.
جامعه محلی نقش آفرین باشد یعنی چه؟
به طور مثال ما نمی توانیم بگوییم در منطقه آزاد "الف" یا "ب"، توسعه ای را می خواهیم جلو ببریم که جامعه محلی در آن نقشی ندارد و از بیرون عده ای می خواهند آن را بسازند. این توسعه پایدار نیست. اتکای توسعه پایدار باید بر ظرفیت های درونی منطقه باشد. اتکا به ظرفیت درونی منطقه یعنی جامعه محلی در توسعه حضور داشته باشد. در هر یک از مناطق جغرافیای ایران، از شمال تا جنوب و از شرق تا غرب، جامعه محلی است که باید نقشی در توسعه داشته باشد.
در میان این جامعه محلی، نقش جوانان مهم است. چیزی که فکر می کنم به عنوان هدف باید قرار بگیرد سهم جوانان در خلق ارزش افزوده به 20 درصد است. به طور مثال منطقه آزادی می خواهد ایکس میلیارد تومان ارزش افزوده خلق کند زمانی این ارزش افزوده مطلوب است که 20 درصد آن توسط نیروهای جوان خلق شود. حالا بستگی به اقتصاد منطقه نیز دارد صادرات، خدمات درمانی دادن به بازارهای بیرونی، صادرات، ترانزیت و گردشگری هر کدام به فراخور در مناطق مختلف انجام می شود مهم این است که در این منطقه ترتیبی اتخاذ کنیم که 20 درصد از این گردش مالی و اقتصادی را جوانان خلق کنند.
توسعه متکی به عوامل و متغیرهایی که در تولید نقش دارند مانند: سرمایه، مواد اولیه، ماشین آلات، تکنولوژی و بازار که هر کدام نیز در خلق ارزش افزوده نقش دارند. اگر می خواهیم محصولی را تولید کنیم هر کدام از این متغیرها در تولید و ترکیب نقش متفاوتی ایفا می کنند. به طور مثال اگر در جایی فولاد درست می کنند سهم بالاتر مربوط به سرمایه است و اگر پتروشیمی تولید می کنند به مواد اولیه در یک منطقه خدمات مهندسی، تولید و فروش. پس سهم آن مربوط به دانش مهندسی است و در یک منطقه مدیریت نقش ایفا می کند در ترکیب تمام اینها جوانان باید سهم 20 درصدی خود را داشته باشند و همه توجه به توسعه منطقه نباید بر محور سرمایه باشد اگرچه نقش مهمی ایفا می کند اما بخش هایی هستند که نیاز به سرمایه ندارند.
به طور مثال عده ای شهرک رسانه ای می سازند، اینجا تولیدات همچون نرم افزار، انیمیشن، کلیپ، مهندسی از نوع باز تولید و تغییر دادن این نوع محصولات مورد نیاز است. این مسأله سرمایه بردار نیست بلکه فکر بردار است. این تولیدات جای مانور برای جوانان دارد که ایفای نقش کنند و به سهم 20 درصدی برسند.
رمز حصول به چنین نتیجه ای اعتماد به نسل جوان است. چیزی که نسل جوان از آن رنج می برد یعنی چنین اعتماد متقابلی وجود ندارد؛ قرار بر این بود دولت تدبیر و امید بر اساس فرمایشات آقای روحانی از جوانان استفاده کند. اما اکنون قضاوت این است که از جوانان استفاده نشده است. مقام معظم رهبری هم توصیه کرده اند اجازه ندهید جوانان منزوی شوند. چرا چنین است؟
دو نگاه وجود دارد. یکی آن که اقتصاد و چرخه اقتصادی مناطق را دولتی ببینیم که در آن صورت نقش نخست را بوروکراسی دارد اما در مناطق آزاد اگر به دنبال الگو هستیم نخستین گام مقررات زدایی هست. نمی توانیم بگوییم انبوهی از مقررات هست اما مقرراتی از جنس مرغوب تولید کرده ایم. اصل انبوه مقررات فاسد است بنابراین راه خروج از آن اصلاح مقررات و یا ایجاد مقررات مطلوب نیست. منطقه آزاد ایجاد شده تا ما از 5 قانون بزرگ یعنی قانون مالیات، گمرک، کار، پول و بانک و قانون ویزا مستثنی باشد. این یعنی مقررات زدایی و اگر فکر کنیم که در تمام مسیر تصمیم گیری باید یک سیستم دولتی ایستاده باشد تا مجوز دهد و امر و نهی کند توسعه و شکوفایی ایجاد نمی شود.
نقش دولتی ها فقط باید در حد سیاست گذاری و نظارت باشد و نباید وارد تصدی گری شوند. اگر وارد شدند نمی توانیم بگوییم این دولت ما از جنس مرغوب است اما تصدی گیری می کند. اصل تصدی گری نا مطلوب است. ما می خواهیم تصدی گری های دولت کاهش یابد و دولت در جایگاه سیاست گذاری و نظارت قرار گیرد و بستر را برای حرکت دیگران باز بگذارد.
باید در این میان به جوانان اعتماد کرد و بهترین ها به دولت بیایند. اکنون هم می خواهیم جهت دهیم به اینکه جوانان به خود اعتماد کنند و بگویند ما هستیم که می خواهیم بیافرینیم و ایجاد کنیم.
در مناطق آزاد تصمیم گرفته شد اندازه های کسب و کار را کوچک کنیم تا هر کسی با سرمایه کوچک بتواند فعالیت کند. توجیه کسب و کار کوچک با انتقادهایی مواجه بوده اما به کمک خلاقیت می توان مشکلات را حل کرد.
بنگاه های ایران بنگاه های کوچک و متوسط هستند ، ساختار اقتصادی ایران اساسا همین است و تعداد بنگاه های بزرگ کم است بنا بر این با کوچک کردن کسب و کار این فضا را ایجاد می کنیم که جوانان به عرصه بیایند و خود را اثبات کنند و سیستم هم به آنان اعتماد کند.
منبع: ویژه نامه همایش دستیاران جوان