مناطق آزاد، فرصت های طلایی برای رونق اقتصادی

البته فشارهای بیرونی و بین المللی به اقتصاد ایران و محدودیت های اعمال شده بخصوص در سال های اخیر هم مزید برعلت شده وسطح بهره‌وری را در این مناطق پایین آورده؛ چرا که بزرگترین مزیت مناطق آزادکم بودن محدودیت برای ارتباطات اقتصادی با فضای بیرونی است و وقتی این فضا به صورت عمومی روی کشور بسته می شود، مناطق آزاد هم دچار مشکل می‌شوند.
مناطق آزاد تجاری- صنعتی ایران با مصوبه ۲۱ شهریور سال ۷۲ مجلس شورای اسلامی و با اهداف تسریع در انجام امور زیربنایی، عمران و آبادانی، رشد و توسعه اقتصادی، سرمایه‌گذاری و افزایش درآمد عمومی، ایجاد اشتغال سالم و مولد، تنظیم بازار کار و کالا، حضور فعال در بازارهای جهانی و منطقه‌ای، تولید و صادرات کالاهای صنعتی و تبدیلی و ارائه خدمات عمومی تشکیل شده‌اند.
در حال حاضر 7 منطقه آزاد تجاری- صنعتی کیش، قشم، چابهار، ارس، انزلی،اروند و ماکو در کشور وجود دارند، اما به دلیل مشکلاتی که این مناطق تاکنون با آن ها مواجه بوده‌اند، نقش و موفقیت چندانی در رونق و شکوفایی اقتصاد کشور نداشته‌اند. به منظور بررسی مسائل و مشکلات این مناطق و علل توسعه نیافتن مطلوب آن ها به سراغ مدیران مناطق آزاد رفتیم.

** سرمایه گذار منتظر تکمیل زیرساخت ها  نخواهد ماند
محسن خادم عرب باغی، مدیرعامل سازمان منطقه آزاد ارس در خصوص مسائل و مشکلات فراروی این منطقه به«ایران» گفت: در منطقه آزاد ارس سعی کرده ایم برنامه‌ریزی خود را در چند حوزه که شامل حوزه های زیر ساختی، ارتقای ساخت صنعتی و سطح فرهنگی و نگاه قانونگذاری است، متمرکز کنیم.
وی با اشاره به این که منطقه آزاد ارس ویترین کاملی از فرصت های اقتصادی روز جهان شامل صنعت،تجارت،ترانزیت، کشاورزی و گردشگری است، تأکید کرد: لازمه بهره‌برداری از این همه ظرفیت فراهم بودن امکانات زیرساختی متناسب است.یقیناً بدون وجود فرودگاه،راه آهن سریع السیرو متصل به خطوط بین المللی، جاده های استاندارد،ارتباطات گسترده جهانی و صحبت کردن از پیشرفت تجارت و ترانزیت و صنعت همان قدر بی معنی است که بدون وجود امکانات پذیرایی وهتلینگ ما شعار ارتقای سطح گردشگری منطقه بدهیم.

** توجیه مسئولان کشور نسبت به  کارکردهای مناطق آزاد    
وی به معضلات مناطق آزاد اشاره کرد و افزود:البته در حوزه قانونگذاری تلاش شده این واقعیت که قوانین مناطق آزاد دارای نواقصی است پیگیری شود و در کنار آن، دستگاه های اجرایی هم به قوانین و ضوابط اجرایی موجود مناطق آزاد تمکین کنند. برخی مکاتبات مغایر با قوانین حاکم بر مناطق آزاد است، لذا باید مفهوم منطقه آزاد نهادینه شود و قوانین دست و پا گیر و آزاردهنده برای سرمایه گذار بخصوص سرمایه گذار خارجی از میان برداشته شود. ازطرفی، ضروریست مسئولان کشور به کارکردهای مناطق آزاد توجیه شوند.

** ارمغان دولت جدید بازشدن فضای اقتصادی است
خادم عرب باغی در مورد فضای جدیدی که برای رویارویی با مشکلات به وجود آمده، اشاره کرد و ادامه داد:باز شدن فضای اقتصادی  در سطح داخلی و بین المللی اساسی ترین ارمغان دولت جدید برای مدیران اقتصادی است. امیدواری به آینده، سرمایه بزرگی است و این حاصل دیپلماسی مدبرانه دولت جدید است. وی تصریح کرد: با باز شدن مسیر های جدید برای عملیات بانکی و با نگاه و توجه ویژه مدیریت اقتصادی دولت به مناطق آزاد،  انتظار می‌رود شاهد رشد سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد کشور باشیم. منطقه آزاد ارس هم به عنوان یکی از اصلی ترین مناطق کشور می تواند به خوبی در این مسیر قرار گرفته و مدیریت شود.این منطقه بهترین وضعیت ممکن را از نظر جذب سرمایه گذاری دارد و ارتباط ارس با کشورهای آذربایجان، ترکیه و نخجوان یعنی سهیم شدن در جذب میلیاردها دلار سرمایه کشورهای هدف.

** توسعه گردشگری بدون تجهیزات ممکن نخواهد بود
مدیرعامل سازمان منطقه آزاد ارس اظهار داشت: توسعه گردشگری ارس و دعوت گردشگران داخلی و خارجی برای دیدن زیبایی های منحصر به فرد این منطقه و یادگارهای تاریخی ادیان و اقوام مختلف بدون تجهیز امکانات رفاهی و اقامتی ممکن نخواهد بود.  وی با اشاره به این که توسعه صنعتی نیز برنامه ریزی خاص خود را می خواهد، خاطرنشان کرد: در منطقه آزاد ارس تقسیم زمین صورت گرفته و صنایعی تاکنون مستقر شده‌اند، اما مدیریت صنایع صورت نگرفته و نظارت جدی بر کارآمدی، تناسب، سطح تکنولوژی  و استعداد بازارگیری محصولات در سرمایه گذاری ها نبوده است.  خادم عرب باغی تأکید کرد: به دنبال سرمایه گذار واقعی هستیم تا به جای سوله، کارخانه تحویل ما شود تا بتوانیم با بهره گیری از مزایای منطقه آزاد ارس رشد واقعی صنعتی را رقم بزنیم. منطقه آزاد ارس در شمال غرب ایران در نقطه صفر مرزی در مجاورت با کشورهای ارمنستان، آذربایجان و جمهوری خودمختار نخجوان استقرار یافته است.
 

** حمایت ویژه از سرمایه گذاری در قشم
شهریار مشیری ، مدیرعامل سازمان منطقه آزاد قشم هم در گفت و گو با «ایران» با تأکید بر این که توسعه زیرساخت ها دغدغه اصلی مسئولان این سازمان است، بیان کرد:مهمترین برنامه این سازمان در سال 93 جذب حداکثری سرمایه گذاران داخلی و خارجی است. 99درصد ساخت بیمارستان بزرگ قشم انجام شده و پیمانکار متعهد شده تا پایان خرداد امسال آن را تجهیز کند که این طرح می تواند تحولی بزرگ را در حوزه سلامت و گردشگری برای جزیره قشم به دنبال داشته باشد .همچنین ساخت جاده ساحلی که در نهایت دور تا دور جزیره قشم را پوشش خواهد داد از برنامه هایی بوده که در دست انجام است و همزمان با آن بستر سرمایه‌گذاری‌های جدید در کنار این جاده ساحلی نیز فراهم می‌شود که از هم اکنون طرح‌های مطالعاتی در حال انجام و ظرفیت های سرمایه گذاری پیش بینی شده و در آینده نزدیک تحولی چشمگیر ، در حوزه سواحل جنوبی بوجود خواهد آمد . مدیرعامل سازمان منطقه آزاد قشم  یادآور شد: هم اکنون نیز شرکت فولاد سازی دانیلی ایتالیا در جلساتی آمادگی خود را برای سرمایه گذاری در خصوص راه‌اندازی خط تولید کارخانجات فولاد سازی در قشم اعلام کرده که این سرمایه گذاری می تواند باعث اشتغالزایی و تحولی بزرگ در حوزه صنعت فولاد در هرمزگان و کشور شود . وی توجه به مشکلات روستاها را از دیگر برنامه های امسال این سازمان دانست که مردم جزیره قشم توسعه یافتگی را به مرور در کل آن احساس خواهند کرد.
مشیری با اشاره به مسائل و مشکلات فراروی منطقه آزاد قشم خاطرنشان کرد:از مواردی که همزمان با انتصاب بنده در این منطقه بخشنامه شد ممانعت از فروش زمین بود که باعث شد درآمدهای این منطقه تا 70 درصد کاهش یابد. همچنین اشکالات اصولی در برخی از قراردادها که در دوره های قبل انجام شده بود انرژی و وقت زیادی را از ما برای بازپس گیری سرمایه های بیت المال گرفت. به طوری که این موضوع باعث شد برنامه‌ریزی‌های انجام شده بموقع پیش نرود. اکنون نیز بیشتر این پرونده ها به قوه قضاییه ارسال شده و بار سنگین این مسئولیت از دوش ما برداشته شده است و در سال جدید با تلاش مضاعف به دنبال تسریع در ایجاد زیرساخت ها و جذب حداکثری سرمایه گذاران داخلی و خارجی هستیم .یکی دیگر از موضوعاتی که مردم این منطقه توقع دارند حل شود رفع ممنوعیت خروج خودروهای پلاک قشم از قشم است که در گذشته با مجوزهای قانونی و سالیانه حداقل یکبار امکانپذیر بود و این محدودیت باعث شده مردم جزیره به سمت خرید خودروهای داخلی روی بیاورند .از دیگر مشکلات این سازمان به کارگیری نیروی انسانی بیش از ظرفیت است سازمانی که باید با 300 تا 400 نفر اداره می‌شد اکنون یک هزار و 200 نیرو دارد و تعدیل نیروها نیز فشارهای زیادی را به مدیران بخش ها وارد می کند که البته به دنبال این هستیم که با افتتاح بیمارستان بزرگ قشم بخشی از نیروها را در این بیمارستان به کار بگیریم و به مرور با ایجاد بسترهای جدید نیروهای مازاد را به حوزه های جدید منتقل کنیم.
منطقه آزاد قشم در مدخل خلیج فارس و دریای عمان قرار دارد. مساحت این جزیره، یک هزار و 430 کیلومتر مربع و در فاصله 37 کیلومتری جنوب بندرعباس و در دهانه تنگه هرمز قرار گرفته است. مأموریت های خاص این منطقه عبارتند از تمرکز سوخت رسانی به شناورها و کشتی های در حال عبور از خلیج فارس، ایجاد صنایع تولیدی صادراتی، ارائه خدمات فنی-مهندسی، انتقال دانش فنی به منطقه و کشور، ایجاد پارک ملی.

** منطقه آزاد اروند تجربه ای جدید
عبدالله کعبی،قائم مقام سازمان منطقه آزاد اروند نیز در گفت‌وگو با «ایران»، اظهار داشت: مصوبه این سازمان از لحظه‌ای که تصویب و ابلاغ شد با مخالفت‌های جدی روبه رو بود. متأسفانه این منطقه آزاد در گذشته ثبات مدیریتی نداشته که 8 مدیر را در 8 سال عزل و نصب کرده‌اند. مدیران اسبق این منطقه به طور تقریبی هر کدام 9 ماه به منظور اجرای برنامه‌هایشان در این منطقه حضور داشتند که هیچ کدام از آنان نتوانستند برنامه‌های خود را به صورت مطلوب اجرا کرده و مثمر ثمر باشند.
عضو موظف هیأت مدیره سازمان منطقه آزاد اروند افزود: با وجود این که سال‌هاست که از دوران دفاع مقدس می‌گذرد ،اما مرزهای آبی این منطقه در اختیار نیروهای مسلح است و این امکانات خدادادی باید در اختیارمردم قرار گیرد. در کشوری مانند عراق که دارای مشکلات مدیریتی بسیاری است، مرزهای آبی به روی مردم باز است.
قائم مقام سازمان منطقه آزاد اروند ادامه داد: حوزه‌های صنعتی در آبادان از جمله پالایشگاه و پتروشیمی دارای ظرفیت های بالایی است. یکی دیگر از حوزه‌های مهم، شهرک صنعتی آبادان است که از شهرک‌های صنعتی فعال در منطقه محسوب می‌شود.
کعبی تأکید کرد: با پیگیری‌های علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران و تشکیل جلسه با دکتر روحانی رئیس جمهوری، اروند رود لایروبی خواهد شد که با لایروبی آن گام دیگری به منظور رشد و توسعه منطقه آزاد اروند برداشته خواهد شد. وی با اشاره به جمعیت مناطق آزاد کشور تصریح کرد: منطقه آزاد اروند یک تجربه جدید در مناطق آزاد کشور است زیرا جزیره کیش و جزیره قشم دارای 30 هزار نفر جمعیت هستند در حالی که جمعیت منطقه آزاد اروند 500 هزار نفر را شامل می‌شود.  منطقه آزاد اروند در شمال غربی خلیج فارس به وسعت 172 کیلومتر مربع درمحل تلاقی 2 رودخانه اروند رود و کارون واقع بوده و دارای مرز مشترک میان کشورهای عراق و کویت است.این منطقه با داشتن ظرفیتی از قبیل حمل و نقل جاده ای، ریلی، دریایی و هوایی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.این منطقه در سال 84 راه اندازی شده است.

**  جذب سرمایه گذاران به چابهار
حامد علی مبارکی، مدیرعامل سازمان منطقه آزاد چابهارهم در گفت و گو با «ایران» دستیابی به اهداف نظام و منویات مقام معظم رهبری اشتغال، توسعه اقتصادی و رونق گردشگری را از جمله سیاست های این سازمان در سال اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی اعلام کرد و گفت: ارتقای جایگاه اقتصادی دراین منطقه مستلزم تلاش مضاعف و سازنده است. مدیرعامل سازمان منطقه آزاد چابهار سفر دکتر روحانی، رئیس جمهوری به سیستان و بلوچستان را سفری پر خیر و برکت برای مردم این استان و توسعه هرچه بیشتر آن دانست وافزود:امسال براساس رهنمودهای مقام معظم رهبری و نیز سیاست های ابلاغی اقتصاد مقاومتی ، وظیفه مناطق آزاد به عنوان پیشتازان توسعه اقتصادی دوچندان شده است. شهر بندری چابهار در منتهی الیه جنوب شرقی کشور و در کنار دریای عمان در گوشه شرقی خلیج چابهار واقع شده است. منطقه آزاد چابهار در زمینی به مساحت 14 هکتار در این شهر واقع شده که 10 هکتار آن به فعالیت‌های صنعتی و 4 هکتار به بخش‌های بازرگانی، گردشگری و خدمات اقتصادی اختصاص یافته است. مأموریت‌های خاص این منطقه ترانزیت کالا، تجارت منطقه ای، بارانداز تجاری کالاها و مواد اولیه، ایجاد صنایع تبدیلی و تولیدی با جهتگیری صادراتی، عرضه سوخت و ایجاد صنایع وابسته به نفت و گردشگری است.

مسلم یگانه
** روزنامه ایران