گردشگری سلامت فرصت درآمدزایی ناآشنا بویژه برای کشورهای توسعه یافته نیست و بسیاری از کشورهای پیشرو در علوم پزشکی و صنعت گردشگری درآمدهای هنگفتی ازطریق این بخش کسب می کنند.
گردشگری سلامت دربسیاری از کشورها نقش مهمی در ارزآوری دارد و هر ساله بیش از50 میلیارد دلار درآمد ارزی از طریق این صنعت عاید کشورهای پیشرفته می شود.
بواسطه پیشرفت های دهه های اخیر در زمینه پزشکی در جمهوری اسلامی ایران رغبت اتباع کشورهای همسایه برای سفر به کشورمان برای بهره مندی از توانمندی های درمانی افزایش چشمگیری داشته و دربخش گردشگری سلامت از چند سال پیش فرصت های ارزآوری بسیارمناسبی برای ایران خلق شده است.
با توجه به اینکه هر گردشگر خارجی دست کم تا چهار هزار دلار هزینه می کند توجه به گردشگری سلامت می تواند به رونق اقتصاد کشور کمک مهمی کند.
در این میان استان اردبیل بواسطه داشتن 380 کیلومتر مرز با جمهوری آذربایجان و گذرگاههای مرزی، مراکز درمانی و پزشکان متخصص ، آب های گرم معدنی و دیگر قابلیت های سیاحتی در سال های اخیر به یکی از مهمترین مناطق مطرح در بحث گردشگری سلامت در کشور تبدیل شده است.
از دو سه سال پیش زمانی که سفر اتباع جمهوری آذربایجان به کشورمان با لغو یکجانبه روادید از سوی جمهوری اسلامی ایران تسهیل شد، شهروندان اردبیلی شاهد چهره های جدیدی شدند که هر روز بر تعداد آنها در این استان بویژه در مراکز درمانی افزوده می شد. اکنون دیگر مشاهده چهره هایی با سر و وضع و فرهنگ رفتاری متفاوت برای ساکنان استان اردبیل عادی شده و به نوعی با آن خود گرفته اند.
تردد روزانه بیش از سه هزار نفر از اتباع جمهوری آذربایجان به استان اردبیل به همراه هزاران نفری که از طریق آستارا به این استان وارد می شوند آماری است که مقام های گمرکی کشورمان آن را اعلام می کنند.
به گفته یحیی نقی زاده محجوب مدیرکل میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری استان اردبیل در حالی که تعداد گردشگران ورودی از جمهوری آذربایجان به استان درسال 87 حدود 45 هزار نفر بود این میزان در 9 ماهه سال جاری به 391 هزار نفر افزایش یافته است که این تعداد تا پایان سال به بیش از 450 هزار نفر بالغ خواهد شد.
بر اساس نظرسنجی هایی که جهاد دانشگاهی استان اردبیل از مسافران آذری انجام داده است 49 درصد از این مسافران برای درمان و امور پزشکی و مابقی با اهداف گردشگری ، زیارت و تجارت و.. به استان مسافرت می کنند.
ورود این تعداد گردشگر به استان اردبیل در کنار درآمدهای قابل توجه درحوزه بهداشت و درمان ، آورده ارزی مناسبی نیز در بخش حمل و نقل ، تجارت ، گردشگری و .. به همراه دارد.
همچنین فرصت تبادل فرهنگی و معرفی چهره ای پیشرفته و متعالی از جمهوری اسلامی ایران به اتباع خارجی از جمله دستاورد مهم دیگری است که در سایه گردشگری سلامت نصیب کشورمان شده است.
هر یک از مسافرانی که با دیدگاههای متفاوت وگاه منفی (متاثراز تبلیغات مغرضانه علیه ایران) ازجمهوری آذربایجان وارد ایران می شوند در زمان اقامت در استان اردبیل با فرهنگ فاخر و پیشرفت های ایران اسلامی آشنا شده و در بازگشت به کشورشان بعنوان سفیرانی برای معرفی و شناساندن چهره واقعی جمهوری اسلامی ایران عمل می کنند.
با این حال ، در کنار فرصت های ارزشمندی که گردشگری سلامت برای کشورمان ایجاد کرده است بی توجهی و عدم رفع برخی کاستی ها ، می تواند پیامدهای منفی نیز برای جامعه ما در پی داشته باشد.
تردد گسترده اتباع خارجی به جمهوری اسلامی ایران اگر همراه با نظارت ، برنامه ریزی و هدایت شده نباشد می تواند تبعات فرهنگی و اجتماعی و حتی امنیتی در منطقه و استان داشته باشد که مقابله با آن نیازمند برنامه ریزی و اجرای طرح های علمی می باشد.
رواج قاچاق دارو، شیوع پدیده دلالی مسافر، سوء استفاده برخی از پزشکان از فرصت افزایش بیماران خارجی ، تبعیض بین بیماران داخلی و خارجی ، حاکم شدن هرج و مرج قیمتی در بازار دارو، افزایش نرخ اجناس و برخی خدمات و.. از جمله موارد و ناهنجاری هایی است که با افزایش سفر اتباع آذری در چند سال اخیر گریبانگیر استان اردبیل شده است.
با توجه به افزایش روبه روز سفر اتباع خارجی به استان اردبیل پذیرش ، نظارت ، ساماندهی و ارایه خدمات بهینه به آنها با هدف ماندگاری و رشد تعداد گردشگران مستلزم ایجاد زیرساخت ها در بخش حمل و نقل ، پزشکی ، گردشگری و تجارت می باشد.
مجید خدابخش استاندار اردبیل تاکید می کند که برای ارایه خدمات بهینه و با قیمت واقعی به گردشگران سلامت خارجی نیاز به ایجاد کلینیک ها و مراکز درمانی پیشرفته در استان و ساماندهی بیشتر اموراز مبادی مرزی می باشد و سیاست های مدیریتی استان در این راستا حرکت می کند.
اصلاح و توسعه امکانات گردشگری، توجه و تسریع در ایجاد مناطق آزاد و ویژه تجاری و سیاحتی در مناطق مرزی دشت مغان و سرعین ، اصلاح محورهای ارتباطی و جاده های اصلی ، ایجاد خطوط پروازی مستقیم بین اردبیل و باکو، تسریع در احداث خط راه آهن میانه - اردبیل- پارس آباد و اتصال آن به خط راه آهن جمهوری آذربایجان ، فعال سازی بازارچه های مرزی ، احداث هتل و مهان پذیرهای مناسب در مناطق مرزی و سیاحتی استان ، ایجاد تورهای توریستی مشترک و .. از جمله مورادی است که برای گسترش و توسعه گردشگری سلامت در استان اردبیل می بایست به آنها توجه کرد.
در کنار این موراد راهکارهایی نیز در زمینه رشدو توسعه گردشگری سلامت ضروری به نظر می رسد که کارشناسان برخی از آنها را به شرح ذیل پیشنهاد می دهند :
– ساماندهی سیستم آماری گردشگران سلامت بر حسب نوع آنها، هزینه ها، خدمات دریافتی و بازارهای مولد
– نظام مند نمودن فرایند جذب گردشگران سلامت از طریق ایجاد و اعمال ضوابط و شرایط لازم جهت فعالیت نهادهای توزیعی خدمات سلامت
-ارائه راهکارهای نظارتی بر فعالیت نهادهای توزیعی گردشگری سلامت
– بهبود همکاری های بین بخشی از طریق تبیین وظایف ذینفعان مختلف گردشگران سلامت متناسب با نوع آنها و هماهنگ نمودن فعالیتهای عناصر درگیر در این بخش به منظور پرهیز از تکرار اقدامات صورت گرفته و پرهیز از نادیده گرفتن برخی کارها
– تلفیق دیگر گونه های گردشگری نظیر گردشگری زیارتی،گردشگری فرهنگی و طبیعت گردی با گردشگری سلامت متناسب با مقصد دریافت خدمات
– تشویق بخش خصوصی جهت سرمایه گذاری در زیر ساخت ها و ارتقاء گردشگری سلامت از طریق هماهنگی جهت در نظر گرفتن معافیت های مالیاتی، وام هایی با نرخ بهره پایین
– ایجاد بستر مناسب جهت تاسیس و حمایت از تشکل های بخش خصوصی و تعاونی به منظور بازاریابی محصولات گردشگری سلامت
- انتخاب بازارهای هدف گردشگری سلامت و بررسی چگونگی تغییر بسته های خدمتی گردشگری سلامت متناسب با بازارهای هدف
– انجام مطالعات تحقیقی در زمینه گردشگری سلامت با هماهنگی پژوهشکده سازمان از طریق واگذاری به اشخاص ذیصلاح
– تبیین و تفکیک میان اقسام گوناگون گردشگری سلامت (پزشکی، تندرستی و درمانی) و تبعیت از تعاریف علمی برای تمایز بین گونه های آن
– آموزش ویژگی های خاص یک گردشگر سلامت به نیروهای صف(کارکنان خدماتی مستقیم) بخش های سلامت و گردشگری
– تبیین اهمیت گردشگری سلامت و نقش کلیدی آن در رونق صنعت گردشگری کشور برای مسئولین و ذینفعان مختلف این صنعت (با توجه به پتانسیل های کشور در این زمینه و چالش های رویاروی آن).
منبع: ایرنا