/202/گفتگو/لینک
میترا یزدچی- یکی از کشورها با پیشینه تاریخی ، فرهنگی ، کهن و قابل توجهی تاجیکستان است. این کشور اگرچه با ایران مرز مشترک ندارد ولی همواره در مراودات دوستانه بوده است.
زمانیکه این کشور به استقلال رسید ، ایران نخستین کشوری بود که با آن دست دوستی داد و مراوداتش را آغاز کرد.
امروز تاجیکستان در حالی جشن بیست سالگی خود را می گیرد که حجم مبادلات تجاري جمهوري اسلامي ايران و این کشور به گواه « امامعلی رحمان» در سال گذشته ميلادي بالغ بر 210 ميليون دلار بوده و پیش بینی می شود این رقم در سال جاری افزایش داشته باشد.
جمهوری اسلامی ایران طی سالهای گذشته یکی از دوستان همراه و وفادار تاجیکستان بوده است و کارخانه جات متعددی توسط متخصصین ایرانی در این کشور به فعالیت درآمده اند.
چندی پیش نیز سفیر تاجیکستان طی سفری همراه با سایر سفرا از منطقه آزاد اروند بازدید کرد از این رو فرصت را غنیمت شمرده و در گفتگویی صمیمانه با او برنامه های این کشور را برای توسعه اقتصادی ، سیاسی ، اجتماعی و فرهنگی با ایران جویا شدیم.
«دولتعلی حاتم اف»سفیر تاجیکستان که همراه با همسر وفادار و مهربانش « قربان بید حاتم اف » به گرمی ما را به حضور پذیرفت 57 ساله است . او دکترای تاریخ خود را از دانشگاه ملی تاجیکستان گرفته است و در سال 1991 آکادمی ملی مدیریت تاجیکستان که یکی از بانفوذترین آکادمی های در زمان شوروی سابق است را در رشته اقتصاد و مدیریت گذرانده است.
در تمام مدت اشتغال در پست های اقتصادی مشغول بوده است و یک دوره ای نیز ریاست موسسه استاندارد و نظارت بر تجارت تاجیکستان را به عهده داشته است. آنچه درپی می آید حاصل این گفتگو است.
به عنوان سفیر تاجکستان وضعیت و روابط اقتصادی جمهوری اسلامی ایران و تاجیکستان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
پس از استقلال، نخستین کشوری که دولت تاجیکستان را به رسمیت شناخت و سفارت خانه‌اش را در آنجا راه اندازی کرد، جمهوری اسلامی ایران بود.
امسال درحالی ما بیست و مین سال استقلال کشورمان را جشن می‌گیریم که روابط تاجیکستان با جمهوری اسلامی ایران در تمام سطوح از جمله اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی پیشرفت قابل توجهی داشته است.
برادران ایرانی همواره و در تمام شرایط یار و یاور ما بودهاند و از ما حمایت می‌کردند و در حال حاضر ۷۰ شرکت ایرانی در کشور ما فعالیت دارند.
چه همکاری‌های مشترکی بین ایران و تاجیکستان وجود داشته است؟
طی سالهای گذشته همکاری‌های خیلی خوب و مهمی بین ایران و تاجیکستان وجود داشته است از جمله در سال ۸۵ شمسی تونل عظیم انزل با همکاری مشترک متخصصین تاجیکی و ایرانی در تاجیکستان ساخته شد.
بابهره برداری از تونل ۵ کیلومتری انزاب تاجیکستان، شمال و جنوب تاجیکستان پس از قرن‌ها انتظار به هم پیوست و امکان ارتباط زمینی مناسب بین پایتخت‌های کشورهای آسیای میانه را نیز فراهم آورد.
با باز شدن تونل انزاب که در ۸۰ کیلومتری شمال غربی شهر دوشنبه پایتخت تاجیکستان و درمسیر راه ترانزیتی دوشنبه- تاشکند پایتخت ازبکستان قرار گرفته است.
پیش از ساخت این تونل محور دوشنبه پایتخت تاجیکستان به شمال این کشور ۶ ماه از سال به دلیل گردنه صعب العبور انزاب و برف گیر بودن منطقه بطور کامل مسدود و ارتباط بین مردم شمال و جنوب نیز در فصل سرما بطور کامل قطع بود که با افتتاح این تونل مسافت جاده خجند به دوشنبه پایتخت تاجیکستان ۶۰ کیلومتر کوتاه‌تر شد و زمان مسافرت نیز با توجه به میان بر شدن گردنه انزاب حدود ۵ ساعت کاهش یافت.
همچنین متخصصین ایران در حال آماده سازی یک نیروگاه بزرگ هستند و امیدواریم در جشن بیست و مین سالگرد استقلال تاجیکستان که ۹ سپتامبر برگزار می‌شود این پروژه یا یک پروژه مشترک دیگر توسط دکتر احمدی‌نژاد افتتاح شود.
تاکنون از کدام مراکز اقتصادی و صنعتی ایران بازدید داشته‌اید؟ نظرتان در رابطه با دستاوردهای اقتصادی ایران چیست؟
تاکنون من به چند استان و شهرستان جنوبی ایران از جمله بوشهر، منطقه ویژه اقتصادی انرژی انرژی پارس و منطقه آزاد اروند در استان خوزستان مسافرت کرده‌ام. در این سفر‌ها شاهد آن بوده‌ام که چگونه مردم ایران با محبت، صداقت و بلند نظری مشغول سازندگی و آبادانی کشورشان هستند. همچنین برای من خیلی جالب است که در صف اول این سازندگی جوانان متخصص، هنرمند و باسواد قرار دارند.
من از هر کارخانهای که بازدید می‌کردم شاهد بودم چگونه متخصصین با علم و توانایی بالا خود در این مراکز فعالیت می‌کنند.
همچنین با توجه به اینکه قبلا در تاجیکستان مسئولیت اداره استاندارد را داشته‌ام در بازدید از کارخانه جات با دقت کافی به ویژگی‌های محصولات آنها دقت می‌کردم.
این محصولات نه تنها از نظر فنی و تخصصی در حد استاندارد بین المللی بلکه از نظر ظاهری نیز بسیار زیبا بودند و هرجایی هم قرار گیرند، آن محیط را نیز زیبایی می‌بخشند.
یکی از صنایع مهمی که در ایران تاکنون پیشرفت‌های زیادی کرده صنعت ساخت و ساز است. من نیز به عنوان سفیر تاکنون گزارشات متعددی در این رابطه برای مسئولین کشورمان تهیه و ارسال کرده‌ام و امیدوارم با برنامه ریزی وسیعی به زودی همکاری‌های مشترک دو کشور در این حوزه شروع شود.
در حال حاضر نیز رئیس شهرسازی همراه با یک هیات متخصص برای همکاری‌های مشترک در رابطه با راه و ساختمان به ایران آمده‌اند.
نکته دیگر که در تمام سفر‌ها توجه مرا به خودش جلب کرد، مهیا کردن شرایط برای توسعه گردشگری است. تمام شهرهای ایران دارای زیبایی‌های خاصر خودشان هستند و هرکسی را به سوی خود جلب می‌کنند.
من تا کنون به دلیل مسئولیت‌های مختلفی که داشته‌ام به شهرهای مختلف دنیا سفر کرده‌ام ولی شهری به زیبایی تهران ندیده‌ام و اعتقاد دارم این شهر یکی از زیبا‌ترین شهرهای دنیا است.
با توجه به آنچه که گفته شد امیدوارم طی سالهای آینده روابط دوجانبه ایران و تاجیکستان در تمام حوزه‌ها رو به افزایش باشد و رشته‌های دوستی هایمان بیش از پیش توسعه پیداکند.
مهم ترین دستاورد شما در سفر به منطقه آزاد اروند چه بود؟
همانطور که پیشتر در رابطه با سفرهایم به بخشهای مختلف ایران گفتم ، ظرفیت های ایران در مناطق آزاد آن قدر است که باید تمام مردم از این نقاط بازدید کنند و ببینند اگرانسان محبت و انسانیت داشته باشد قادر به انجام چه کارهایی است و چه کارهای بزرگی می تواند انجام دهد.
یکی از مناطق آزاد ایران که در شمال و نزدیکی کشور شما قرار دارد ، منطقه آزاد انزلی است. آیا شما برنامه ای برای استفاده از قابلیت های این منطقه دارید؟
البته من خیلی علاقمند هستم از تمام ظرفیت های ایران بازدید داشته ذباشم و اگر فرصتی پیش بیاید خوشحال می شوم به این منطقه آزاد سفر کنم و از نزدیک در رابطه با راهکارهای توسعه همکاری های دوجانبه با مسئولین آن گفتگو کنم.
در حال حاضر شرکت هواپیمایی تاجیک ایر در ایران فعالیتی دارد؟
بله در حال حاضر بین تهران و دوشنبه ( پایتخت تاجیکستان) هفته ای 4 پرواز برقرار است و امیدواریم با توجه به سیاست دولت ما که توسعه روزافزون همکاری ها با ایران است ، این پروازها بیشتر هم شود . در همین رابطه من از طرف آقای امام علی رحمان ، رئیس جمهور تاجیکستان ، مامور شده ام که روابط دو کشور را در حوزه گردشگری افزایش بدهم.
البته امیدوارم شرایط مهیا شده و ما بتوانیم به زودی شاهد راه اندازی خطوط پروازی بین تهران و خجند ، مرکز استان سغد تاجیکستان نیز باشیم.
همچنین در دیدار با استاندار خوزستان در رابطه با برنامه های دراز مدت تاجیکستان با این استان صحبت هایی شد و امیدواریم خجند و این استان نیز خطوط پروازی راه اندازی شوند.
خجند از چه نظر برای تاجیکستان اهمیت دارد؟
خجند مرکز استان سغد و با 3 میلیون نفر جمعیت بعد از دوشنبه دومین شهر بزرگ تاجیکستان است . این شهر چه نظر صنعتی و چه از نظر خدماتی بسیار پیشرفته است و یکی از شهرهای مهمی اقتصادی تاجیکستان محسوب می شود.
بیشتر گردشگران تاجیکستان از چه کشورهایی هستند؟
بیشتر گردشگران کشور ما از کشورهای ترکیه ،چین،روسیه،قزاقستان،ایران و اخیرا از کشورهای عربی هستند و بر اساس آمار کمیته گردشگری تاجیکستان رقم گردشگران ورودی ما رو به افزایش است.
یکی از اقداماتی که در راستای توسعه همکاری های فرهنگی ایران و تاجیکستان صورت گرفته ، خواهرخواندگی شهرهای همدان ایران و کولاب تاجیکستان است.تاجیکستان در این راستا چه اقداماتی انجام داده است؟
بله در سال 82 شمسی شهرهای همدان و کولاب با هم این قرارداد را منعقد کردند. یکی از دلایل این امر وجود میرسیدعلی همدانی در کولاب بود که امروزه نه تنها در تاجیکستان بلکه از تمام دنیا برای زیارت مقبره این عارف گرانقدر به این شهر سفر می کنند.
روایت است این عارف بزرگ ، در زمان حیات خود به کولاب سفر کرده و در این شهر با ساخت مکتب خانه به تعلیم تعلم پرداخته است.
در حال حاضر این مقبره آنقدر برای مردم کولاب مقدس است که در هنگام بروز مشکلات پیش از هر اقدامی برای رفع آن به زیارت این مکان می روند .
یکی از نکات مهم در فرهنگ تاجیکستان این است که زمانیکه خداوند فرزندی به یک خانواده عنایت می کند مادران تاجیک در کنار گهواره آن کتاب حافظ و سعدی می گذارند.
به نظر من این کار می تواند علل مختلفی داشته باشد ولی یکی از مهم ترین دلایل آن این است که از همان دوران نوزادی به فرزند خود بیاموزند که خلقی مانند حافظ و سعدی داشته باشند و دنیا را مانند آنها نگاه کنند و مانند حافظ افکاری بلند داشته باشند.
بنابراین به نتیجه می رسیم روابط فرهنگی ایران و تاجیکستان یک سال ، دو سال ، صد و هزار سال نیست بلکه قدمتی به درازای تاریخ دارد که تاریخ ، ادبیات و فرهنگ مشترک دو کشور گواه این واقعیت است.
به نظر می رسد تاجیکستان درصدد توسعه گردشگری خود است. یک مقدار از جاذبه های گردشگری و تاریخی کشورتان بفرمایید؟
بله ، تاجیکستان دارای قابلیت و ظرفیت های زیادی در گردشگری است چرا تقریبا 93 درصد کشور ما کوهستانی و دارای آب و هوای سالم و پاک است.
یکی از شهرهای مهم و تاریخی تاجیکستان « پنجکنت» است که مولوی بزرگ در آن متولد شده است.شهر مهم دیگر ما که قبلا هم درباره آن صحبت کردیم ، خجند ، زادگاه کمال خجندی است.
شهر دیگری که بازهم از آن سخن به میان آمد ، کولاب است . این شهر نه تنها به دلیل مقبره کمال خجندی بلکه به دلیل وجود زیارتگاه هایی مانند امام جعفر صادق و خواجه اسحاق شهرت دارد.
در ایران شهری به نام طوس وجود دارد ، در تاجیکستان نیز شهری به نام طوس وجود دارد . در همینجا من از فرصت استفاده کرده و تمام مردم ایران را برای دیدن این آثار تاریخی به کشور همسایه ، دوست و برادر آنها تاجیکستان دعوت می کنم.
نهم سپتامبر سال جاری میلادی تاجیکستان بیست و مین سال استقلال خود را جشن می گیرد. آیا در حال حاضر این کشور به خواسته هایی که دنبال آن بوده رسیده است؟مردم شما از استقلال کشورشان راضی هستند؟
البته هیچ انسانی نمی شود از استقلال و آزادی راضی نباشد.طی بیست سال استقلال مردم ما با اتحاد و همبستگی به موفقیت هایی رسیدند که در برای هیچ کس باور کردنی نبود.
امروز من حتی از بازگو کردن بودجه تاجیکستان در سال اول استقلال شرم دارم ولی این بودجه با سرعت زیادی افزایش پیدا کرد و در حال حاضر 750 مرتبه رشد کرده است. در تاریخ این رشد با طی بیست سال بی سابقه است .
از طرف دیگر نیروهای انسانی ما در شهرهای مختلف با فنون تخصصی سیاسی ، اقتصادی ، مدیریت و ... آشنا شدند.جوانان متخصص تاجیکستان در کشورهای معبر و بزرگ دنیا مانند امریکا ، آلمان ، فرانسه ، انگلیس ، ژاپن روسیه و ... مشغول تحصیل در بالاترین سطوح هستند. کارخانه جات صنعتی و معدنی رو به افزایش است و به خصوص یکی از مهم ترین اقدامات کشور ما راه یابی و ایجاد خطوط مواصلاتی به اقصی نقاط دنیا است.
بعد از استقلال در جاهایی راه احداث شد که در زمان شوروی سابق گفته می شد غیرممکن است.
همین موفقیت امروز ما را به ادامه راه امیدوار میکند.
علت این امر را در چه می بینید؟
به نظر این موضوع علل مختلفی دارد ولی مهم ترین دلیل آن می تواند رهبری هوشمندانه و صلح جویانه رئیس جمهور تاجیکستان باشد.
در سال اول استقلال تاجیکستان با هیچ کشور در ارتباط نبود ولی امروز با 136 کشور دنیا در ارتباط است که موفقیت بزرگی محسوب می شود و نشان می دهد تاجیکستان از هر دوستی و ارتباط دوجانبه ای استقبال می کند و دست کسی که برای دوستی به سوی ما دراز می شود در هوا معلق نمی ماند و یادآور شعر حافظ است که می گوید:
درخت دوستی بنشان که کام دل به بار آرد/ نهال دشمنی برکن که رنج بی شمار آرد
و سخن آخر؟
از تمام دوستان ایرانی دعوت می کنم تا به تاجیکستان سفر کنند و از زیبایی های آن لذت ببرند.