منطقه آزاد تجاری ـ صنعتی ماکو یکی از هفت منطقه آزاد کشور و از مهمترین مسیرهای ترانزیتی است که به عنوان گذرگاه بین ایران و کشورهای اروپایی شناخته می شود و به واسطه همسایگی با کشورهای آذربایجان،ارمنستان،ترکیه و ایران به سرزمین چهارسو شهرت یافته است.
این منطقه در شمال غرب کشور و استان آذربایجان غربی واقع شده و از موقعیت استثنایی در حمل و نقل و ترانزیت کالا به واسطه اتصال به بازارهای اروپا و آسیای میانه برخوردار است. همچنین وسعت 400 هزار هکتاری این منطقه که آن را بعد از شانگهای چین در رتبه دوم بزرگترین مناطق آزاد جهان قرار داده است که به دلیل داشتن ظرفیت های گوناگون تبدیل به یکی ازکانون‌های مهم اقتصادی، فرهنگی، تاریخی و گردشگری کشور شده است.
ماکو بابرخورداری ازظرفیت‌های اقتصادی قابل توجه و امکانات زیربنایی مناسب و حاکمیت مجموعه ای ازقوانین و مقررات ویژه حمایتی، فرصت‌های قابل توجهی راپیشرو ی سرمایه گذاران داخلی و خارجی فراهم نموده است.
همچنین آثار تاریخی و طبیعی فراوانی همچون کاخ باغچه جوق، عمارت کلاه فرنگی، دیواره سنگی، منشورهای بازالتی، آبگرم شوط، سد بارون، بازارچه‌های مرزی و گمرک بازرگان در این منطقه دیده می شود که آن را تبدیل به یکی از مناطق مهم گردشگری تجاری کشور تبدیل کرده است
در سال‌های اخیر موضوع ارزآوری بخش‌های مختلف اقتصادی، اهمیت بسیاری یافته و از این روز نقش منطقه آزاد ماکو در این خصوص بیش از پیش نمایان است.
ماکو همچنان برای توسعه زیرساخت‌های جذب سرمایه گذار و گردشگر در تنگناهای مالی قرار داد. توسعه همه جانبه منطقه، نیازمند توسعه زیرساخت‌ها و توسعه زیرساخت‌ها نیازمند حمایت مسقیم دولت (اختصاص در بودجه سالانه) است چرا که درآمدهای منطقه کفاف هزینه های تامین زیرساخت به لحاظ وسعت بسیار زیاد آن را نمی دهد.
موضوع ارزآوری و درآمدهای مستمر فصل مشترک چالش مناطق آزاد کشور است. هرچند مناطق آزاد قوانین ویژه خود را دارند و از قوانین سرزمین اصلی پیروی نمی‌کنند؛ به نظر می رسد مشکلات کمتری در صادرات یا واردات دارند و گردش مالی برای آنها آسان‌تر است، اما در واقع این طور نیست. توسعه مناطق آزاد و درآمدزایی در آن در گرو اجرای قانون مدیریت یکپارچه یا اجرای قانون حکمرانی واحد است.
در ماده 65 احکام دائمی توسعه کشور آمده است: « کالاهای تولید یا پردازش شده در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی به هنگام ورود به سایر نقاط کشور (سرزمین اصلی) به نسبت مجموع ارزش افزوده، ارزش مواد اولیه و قطعات داخلی به کار رفته در آن، تولید داخلی محسوب شده و از پرداخت حقوق ورودی و گمرکی معاف است.»
اجرایی نشدن ـ یا بهتر بگوییم بی‌اعتنایی- به این قانون به طورکلی مناطق آزاد تجاری-صنعتی به خصوص ماکو را با چالش مواجه کرده است.
در همین‌باره حسین گروسی مدیرعامل منطقه آزاد ماکو می‌گوید: «یکی از بزرگترین مشکلات مناطق آزاد کشور، عدم اجرای قانون حکمرانی واحد است. برای بهره‌مندی فعالان اقتصادی از ظرفیت‌های این بخش، ماده 65 احکام دائمی توسعه کشور باید اجرایی شود که در آن صورت، شاهد حل بسیاری مشکلات خواهیم بود.»
به نظر می‌رسد در دولت سیزدهم یه اهمیت این قانون پی برده و برای حل این مشکل و اجرای این قانون تلاش‌ها و تاکیدهای بسیاری شده است. گروسی در این‌مورد اضافه می‌کند: «اهمیت این موضوع به قدری است که رئیس جمهورمحترم نیز به اجرای کامل ماده 65 تاکید کرده و دستور برخورد با دستگاه‌های خاطی را داده است. هرچند تا این لحظه بسیاری از دستگاه‌های اجرایی در این مناطق برای واگذاری اختیارات به مدیران منطقه همکاری‌های لازم را انجام نمی‌دهند. هرچند این بحث تنها در منطقه آزاد ماکو نیست بلکه تمامی مناطق در این مورد مشکلات خود را دارند و نیاز است که ماده 65 با قاطعیت هرچه بیشتر اجرایی شود.»
با وجود این تاکیدهای چندین و چند باره به نظر می‌رسد یکی از دلایل اجرایی نشدن این قانون وجود نداشتن بسترهای لازم برای اجرای آن، وجود تحریم‌های بین‌المللی و محدودیت در درآمدهای ارزی است.
حسین گروسی که سابقه نمایندگی مجلس و معاونت حقوقی دبیرخانه را نیز دارا می باشد، در توضیح این موضوع می‌گوید: «در حال حاضر چالش‌های اقتصادی فراوانی وجود دارد اما شرایط اقتصاد مقاومتی بستر مناسبی را برای برنامه‌ریزی‌های جاری و آینده کشور فراهم کرده است. این سیاست‌ها چارچوب کلان اقدامات دستگاه‌های اجرایی را برای دستیابی به توسعه پایدار تشکیل می‌دهد.»
با توجه به چشم‌انداز مثبت جهانی به اقتصاد ایران و اهتمام مدیریت کشور به اجرای سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی، این چشم انداز یک اتفاق و یک فرصت طلایی برای پایان دادن به دوره کندی رشد اقتصادی و رکود به همراه ایجاد زمینه مناسب برای رشد باثبات غیرتورمی در طول برنامه ششم فراهم می‌کند.
همچنین تیم اقتصادی دولت باید برای تامین مالی هدف‌گذاری کنند و در عین حال تلاش گسترده‌ای برای رفع این نگرانی انجام دهد تا منابع را به سمت کسب‌وکارهایی سوق دهد که بخش بیشتری از جامعه از مواهب آن بهره‌مند شوند.
** سرزمین فرصت‌های طلایی
موقعیت جغرافیایی و مکانی ماکو باعث شده این منطقه را «نگین آذربایجان غربی» نیز نام نهند.نگینی که قرار است بهشت سرمایه‌گذاری در این منطقه و موتور توسعه اقتصادی ـ اجتماعی استان و منطقه شود.
اما ایستادن در جایگاه موتور توسعه همه جانبه منطقه به آسانی میسر نیست و نیازمند همکاری‌های همه جانبه و از مهمتر نیازمند تامین مالی و ورود پول (جذب سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی) است.به طوریکه جذب چنین سرمایه‌هایی نیاز به برنامه‌ریزی و شیوه‌های خاصی دارد.
حمزه حورسی معاون اقتصادی و سرمایه گذاری سازمان منطقه آزاد ماکو در مورد 110 بسته‌های پیشنهادی، دلایل و نحوه تنظیم این بسته‌ها می گوید: «این بسته‌های سرمایه‌گذاری در چندین بخش تنطیم شده و سعی کردیم برای همه رشته‌ها و بخش‌های سرمایه‌گذاری جذابیت‌های لازم را فراهم کنیم. با توجه به اینکه منطقه آزاد ماکو به عنوان دروازه قدیمی راه ابریشم دارای فرصت‌های زیادی برای سودآوری و تجارت است، در حوزه پشتیبانی فرصت‌های بسیار زیادی تببین کرده‌ایم که به شیوه بسته‌های سرمایه‌گذاری تبیین شد و به سرمایه‌گذاران ارائه می‌شود»
به گفته مسئولین سازمان منطقه آزاد ماکو 57 درخواست سرمایه گذاری برای این 110 بسته صورت گرفته که امید داریم به زودی منجر به عقد قرارداد و آغاز احداث این واحدهای تولیدی گردد.
**یادداشت از: ذبیح اله امام زاده _ کارشناس خبر و رسانه منطقه آزاد ماکو